Về đền Tiên La trong nghi lễ linh thiêng "Tháng Ba giỗ Mẹ"

Về đền Tiên La trong nghi lễ linh thiêng "Tháng Ba giỗ Mẹ"
(PLVN) - Huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình – mảnh đất Long Hưng ngự thiên xưa vốn là vùng đất cổ, địa linh nhân kiệt với nhiều Đền thờ là di tích lịch sử cấp quốc gia. Tự hào về bề dày truyền thống lịch sử, người dân nơi đây cũng vô cùng kiêu hãnh khi đã bảo tồn được nét đẹp văn hóa truyền thống ở các lễ hội, đặc biệt nhất là di sản văn hóa phi vật thể ở Lễ hội đền Tiên La thuộc xã Tân Tiến và xã Đoan Hùng. 

Đền Tiên La – nơi vị nữ tướng quân tài giỏi hi sinh

Từ TP Thái Bình, xuôi theo tỉnh lộ 223 khoảng hơn 30km về phía Tây Bắc là tới thị trấn Hưng Hà. Từ đây rẽ phải đi 1km là đến đê sông Tiên Hưng, rẽ trái đi dọc theo đê tiếp 3km nữa là đến Đền Tiên La . 

Nơi đây, từng được coi là một thắng cảnh giữa đồng bằng, là một trong số ít ngôi đền có kiến trúc đá đồ sộ bậc nhất vùng châu thổ sông Hồng. Sự độc đáo của nghệ thuật kiến trúc và thế đất thiêng huyền bí của gò Kim Quy, nơi tọa lạc của ngôi đền đã tạo ra sự cộng hưởng diệu huyền, sức hút mãnh liệt khi hội tụ các giá trị nhân văn trong tín ngưỡng thờ Thánh Mẫu của người Việt với du khách muôn phương khi tìm về.

Cổng vào Khu di tích đền Tiên La
Cổng vào Khu di tích đền Tiên La  

Theo sử cũ, Đền Tiên La là nơi thờ Đông Nhung Đại tướng Vũ Thị Thục (thường gọi là Thục Nương) – một nữ tướng tài giỏi dưới thời Hai Bà Trưng,  sống vào thời thuộc Hán ở trang Phượng Lâu (nay là huyện Phù Ninh, Phú Thọ). Bà là một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, yêu nước, thương dân. Bà đã đính hôn với con trai huyện trưởng Chu Diên (nay thuộc đất Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên và một số vùng phụ cận).

Khi giặc Đông Hán tràn sang xâm lược nước ta, tên Thái thú Tô Định thấy bà là người có nhan sắc, hắn đã ép làm vợ nhưng bị bà từ chối. Tức giận, Tô Định đã giết cha và chồng của bà đồng thời cho quân lùng bắt bà. Quyết không để lọt vào tay kẻ thù, bà đã phá vòng vây, vượt sông Hồng về Tiên La, Đa Cương Hương (Hưng Hà ngày nay) chiêu binh dựng cờ khởi nghĩa.

 

Khi Hai Bà Trưng dấy binh chống quân Đông Hán, Thục Nương đã đem quân sĩ hội quân cùng Hai Bà Trưng đánh giặc, lập nhiều chiến công, được Hai Bà Trưng phong là “Đông Nhung Đại tướng quân”. 

Năm 41 sau công nguyên, Mã Viện đem quân sang đánh chiếm lại nước ta. Thế giặc rất mạnh, bà đành lui về vùng Đa Cương Hương cầm cự. Tuy nhiên, trong trận chiến đấu cuối cùng với quân giặc, vì thế giặc quá mạnh, quân sỹ bị hi sinh nhiều, Thục Nương đã tự sát tại gò Kim Quy.

Chính tại nơi bà tuẫn tiết đó, nhân dân đã dựng Đền Tiên La và tôn bà là bà chúa Tiên La để muôn đời tưởng nhớ đến công ơn của bà. Theo đó, Đền tọa lạc trên diện tích hàng nghìn m2, được xây dựng theo đúng nguyên mẫu kiến truc cổ “Tiền nhất, Hậu đinh”, từ cột, kèo đến đao mái uốn cong với kiểu dáng Lưỡng Long Chầu Nguyệt. Mặt trước đền hướng ra sông Tiên Hưng, gần ngã ba đổ ra sông Luộc.

Nghi lễ rước thánh mẫu trong lễ hội Tiên La
Nghi lễ rước thánh mẫu trong lễ hội Tiên La  

Bao quanh đền là những rặng nhãn sum xuê, xanh tốt cùng nhiều công trình với lối kiến trúc đẹp, chạm trổ công phu và các họa tiết sinh động như: “Long – Lân – Quy – Phượng” đan xen với “Thông – Trúc – Cúc – Mai”. Tại đậy còn có những bức đại tự có nội dung ca ngợi triều Trưng Vương và đức hạnh, tài sắc của nữ tướng Bát Nạn Thục Nương. Trải qua nhiều lần tu bổ, đến nay đền có quy mô to lớn, đẹp lộng lẫy cả về địa thế và vóc dáng, bao gồm nhiều công trình như hệ thống cổng đền, tòa tiền tế, tòa trung tế, thượng điện và hệ thống sân đền.

Ngoài ra, tại Đền Tiên La còn lưu giữ được nhiều đồ tế quý giá có giá trị thẩm mỹ cao, có niên đại từ thời Lê, các tài liệu như thần tích và sắc phong thần thời Lê đến thời Nguyễn, bia đá, minh chuông đều có giá trị lịch sử quý giá.

Lễ hội “giỗ Mẹ”

Đền Tiên La được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào ngày 12/11/1986. Hàng năm, cứ vào dịp tháng 3 Âm lịch, người dân lại mở lễ hội Tiên La, tục gọi là lễ “giỗ mẹ tháng ba” để tri ân công đức, giáo dục truyền thống yêu nước trong các tầng lớp nhân dân.

Hàng năm, Lễ hội đền Tiên La được tổ chức từ ngày 10 đến 18 tháng 3 âm lịch
 Hàng năm, Lễ hội đền Tiên La được tổ chức từ ngày 10 đến 18 tháng 3 âm lịch 

Theo định lệ, hội Đền Tiên La được khai hội vào ngày mùng 10, chính hội vào những ngày 17 và 18 tháng 3 Âm lịch với quy mô lớn, gồm các nghi thức, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao hấp dẫn nhằm phục vụ nhu cầu văn hóa tín ngưỡng của người dân và du khách khi về đây trẩy hội.

Càng về những năm gần đây, hội Đền Tiên La càng đông hơn. Du khách từ nhiều nơi trong và ngoài nước đổ về vừa với tâm thức tưởng niệm bà Chúa có đức thiêng vừa để thưởng ngoạn một công trình kiến trúc cổ quý hiếm bên dòng sông Tiên Hưng với cảnh quan thơ mộng. 

Lối vào đền
Lối vào đền  

Về với lễ hội Tiên La, du khách sẽ có nhiều ấn tượng đẹp với nhiều nghi thức tế lễ và các trò chơi dân gian độc đáo như rước kiệu, rước nước, đánh đáo, biểu diễn chèo, chọi gà, đấu vật, múa rồng, múa sư tử, thổi sáo trúc… Trong đó, nổi bật nhất là lễ rước nước trên sông được coi là loại hình văn hóa dân gian, một nghi thức tâm linh đặc biệt, biểu hiện tín ngưỡng cầu nước của nhân dân sống với nền văn minh lúa nước sông Hồng. Nghi lễ này còn có ý nguyện cầu mong tổ tiên trợ giúp cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu.

Đền Tiên La quả xứng đáng là một ngôi đền cổ đẹp đẽ, trang nghiêm với những nét đẹp riêng có của vùng quê dân dã Thái Bình. Với những giá trị lịch sử và vị trí cũng như với lối kiến trúc độc đáo của mình, ngôi đền chắc chắn sẽ là một điểm dừng chân hấp dẫn đầy mê hoặc với du khách trong và ngoài nước mỗi khi có dịp về đây trẩy hội.

Tin cùng chuyên mục

Bụt trong con sinh chưa?

Bụt trong con sinh chưa?

(PLVN) - Tháng Tư là mùa Bụt sinh, mùa sen nở. Trong tâm mỗi chúng ta đều có một đức Phật. Cũng giống như trong một cái đầm hay một cái ao, nếu biết gieo vào và ươm mầm, nhất định ta sẽ trồng được những đóa sen thơm.

Đọc thêm

Những ngọn gió ngát hương…

Những ngọn gió ngát hương…
(PLVN) - Như là đất, là nước, là ánh mặt trời, là lá hoa và những ngọn gió thơm hương... cứ tự tại, an nhiên và cần mẫn dâng hiến cho đời. Lặng lẽ, khiêm cung nhưng cũng đầy kiêu hãnh.

Đền Bạch Mã – Tứ linh xứ Nghệ

Quảng cảnh đền Bạch Mã.
(PLVN) - Bạch Mã là ngôi đền có vị trí đặc biệt trong đời sống văn hóa tinh thần và tâm linh của nhân dân trên mảnh đất Nghệ Tĩnh. Ngôi đền này được xếp thứ 3 trong hàng ngũ "tứ linh": "Nhất Cờn, nhị Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng". 

Phật hiệu A Di Đà và Pháp môn Tịnh độ

Phật hiệu A Di Đà và Pháp môn Tịnh độ
(PLVN) - Sức lan tỏa của pháp môn Tịnh độ và hình ảnh Đức Phật A Di Đà đã đi vào tâm thức người Việt Nam cả trong cách chào hỏi. Niệm Nam mô A Di Đà Phật là đã nói thật nhiều, nói hết tất cả những ý nghĩa sâu xa của Phật đạo...

Thắp sáng lòng biết ơn

Thắp sáng lòng biết ơn
(PLVN) - Thắp sáng lòng biết ơn và ý thức về nguồn cội chính là làm cho tâm thức văn hóa của dân tộc trở thành nguồn mạch, thành dòng nhựa sống nuôi dưỡng tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái và hiếu hạnh dân tộc Việt.

Hạ về, sen nở mừng ngày Phật đản sinh

Hạ về, sen nở mừng ngày Phật đản sinh
(PLVN) - Ngày mùng 8 tháng 4 là ngày Bụt ra đời. Gần 3000 năm trước, từ bước chân của con người vĩ đại ấy, nhân loại được biết đến một sự thật lớn: “Tất cả chúng sinh đều có tính Bụt”.

Những nẻo đường hóa duyên

Những nẻo đường hóa duyên
(PLVN) - Không nhất thiết phải tới chùa mới có thể làm công quả, mới có thể thấy Phật. Càng không phải ở nơi những vị tu hành, mới thấy được bóng dáng của một Thiền sư.

Điển tích Chùa Bổ Đà có vườn tháp lớn nhất Việt Nam, lưu giữ bộ mộc bản kinh Phật cổ nhất

Một góc chùa Bổ Đà.
(PLVN) - Chùa Bổ Đà là Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt. Chùa là quần thể lớn, tọa lạc tại thôn Thượng Lát, xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang - danh lam cổ tự nổi tiếng của xứ Kinh Bắc xưa. Chùa Bổ Đà có điển tích huyền bí, cũng như có vườn tháp lớn nhất Việt Nam, lưu giữ bộ mộc bản kinh Phật cổ nhất.

Dấu xưa thời khẩn hoang lập ấp ở ngôi đình cổ nhất phương Nam

Ngôi đình với kiến trúc truyền thống độc đáo vẫn đứng vững theo thời gian.
(PLVN) - Đình Thông Tây Hội (phường 11, quận Gò Vấp, TP HCM) đã có từ hơn 3 thế kỷ trước, từ thuở những nhóm cư dân đầu tiên xuôi Nam vượt ngàn dặm đường đến vùng Gia Định mở đất. Trải qua bao biến thiên dâu bể, ngôi đình cổ nhất đất Nam Bộ này vẫn còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa - tín ngưỡng tốt đẹp của dân tộc và nghệ thuật kiến trúc truyền thống độc đáo.

Ngôi đền thiêng thờ vị thần “hộ dân bảo quốc” suốt 4000 năm lịch sử

Toàn cảnh đền Đồng Cổ.
(PLVN) - Đó là đền Đồng Cổ thờ thần Đồng Cổ - vị thần có công lớn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Ngôi đền tọa lạc tại làng Đan Nê (xã Yên Thọ, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa) tương truyền có từ thời Hùng Vương, soi bóng xuống hồ bán nguyệt, bên cạnh là núi Tam Thai có quán Triều Thiên trên đỉnh nhìn xuống toàn cảnh sông Mã.

longformNgôi đền thiêng 1500 tuổi nơi phát tích bài thơ Thần “Nam quốc sơn hà“

Đền Xà.
(PLVN) - Đền Xà thờ đức thánh Tam Giang, tọa lạc tại thôn Xà Đoài, xã Tam Giang (huyện Yên Phong, Bắc Ninh) có niên đại từ thế kỷ 6 đã được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1988. Ngôi đền thiêng cũng là nơi phát tích bài thơ Thần “Nam quốc sơn hà” - bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta. 

Đình Quan Lạn – Ngôi đình thiêng 300 tuổi bên sóng nước Vân Đồn

Đình Quan Lạn đã có lịch sử hơn 300 năm.
(PLVN) - Đình Quan Lạn (xã Quan Lạn, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) được xây dựng ở giữa làng, nhìn ra vịnh biển nơi có ba hòn đảo tạo nên bức bình phong, phía sau tựa vào năm ngọn núi... Các bậc tiền đã xây dựng ngôi đình Quan Lạn với lối kiến trúc độc đáo ghi dấu ấn văn hóa của người Việt trên vùng biển Đông Bắc. Điều đó không chỉ được thể hiện qua sự độc đáo của kiến trúc mà còn ngay trong lễ hội có một không hai của đình Quan Lạn. 

Ngôi đình 300 tuổi đẹp nhất xứ Kinh Bắc còn tồn tại đến ngày nay

Đình Bảng là một trong những ngôi đình làng đẹp nhất xứ Kinh Bắc.
(PLVN) - Trong suốt gần 300 năm, trải qua hàng loạt những biến cố của lịch sử dân tộc ngôi đình làng Đình Bảng (thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) vẫn đứng vững. Đình làng Đình Bảng từ lâu đã được coi là một trong những ngôi đình đẹp nhất xứ Kinh Bắc và cả Việt Nam, bởi đây là một công trình kiến trúc cổ đồ sộ chứa đựng giá trị nghệ thuật trang trí gỗ truyền thống đặc sắc. 

Cổ tự trăm tuổi với tập tục “đánh kẻ tiểu nhân” ở Sài Gòn

 Hội quán Ôn Lăng được cộng đồng người Hoa xây dựng năm 1740.
(PLVN) - Được xây dựng từ gần 300 năm trước, Hội Quán Ôn Lăng (đường Lão Tử, phường 11, quận 5) là điểm đến linh thiêng trong cộng đồng người Hoa ở TP HCM. Nơi đây nhiều năm qua được biết đến với tập tục có một không hai - “đánh kẻ tiểu nhân”, mang ý nghĩa cầu may mắn, bình an đồng thời xua đuổi những điều xui xẻo, những “kẻ tiểu nhân” đi theo quấy rối mình.