Thủ đoạn cũ, nạn nhân mới
Vào năm 2017, khi đi làm khai thác vàng thuê tại xã Tam Lãnh (huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam), Hồ Văn Tăng (trú xã Trà Cang, huyện Nam Trà My) quen biết với một phu vàng tên Hoàng Công Hoang (SN 1976, trú huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên).
Đầu tháng 3/2018, Tăng đưa Hoang về nhà mình chơi. Tại đây, Hoang gặp Hồ Văn Tiêu (SN 1999, em ruột Tăng) và ngỏ ý muốn giúp Tiêu tìm việc làm lương cao.
Theo lời Hoang, người quen của Hoang ở Hà Nội đang cần tuyển nhiều công nhân làm việc phơi ván gỗ, lương ít nhất 6 triệu đồng/tháng. Nghe lời giới thiệu hấp dẫn, Tiêu đồng ý ngay.
Trong vài ngày sau đó, Hoang đến nhà những người dân trong làng và giới thiệu thông tin tuyển lao động. Có 5 thanh thiếu niên nữa đồng ý đi cùng Hoang ra miền Bắc để làm việc. Đó là Hồ Văn Đảo (SN 2003), Hồ Văn Thi (SN 2000), Hồ Văn Thăm (SN 2000), Tà Cào Vai (SN 1999) và Hồ Văn Dịp (SN 1994, cùng trú tại xã Trà Cang).
Ngày 6/3, Hoang đưa 6 thanh thiếu niên trên ra đến Hà Nội rồi đưa về nhà của mình tại Thái Nguyên. Khi các em hỏi, Hoang bảo về nhà mình chơi cho biết.
Đến ngày 10/3, Hoang tiếp tục đưa các em đến Lạng Sơn. Lúc này, thấy bất thường, các thanh thiếu niên thắc mắc thì Hoang nói thẳng là sẽ đưa các em sang Trung Quốc tìm việc làm. Hoang cam kết sẽ chịu mọi chi phí trong suốt trong quá trình đi.
Tại Lạng Sơn, những thanh thiếu niên này được Hoang dẫn đến nhà một vợ chồng người Trung Quốc. Sau đó, Hoang chia các em làm 2 tốp để đưa qua Trung Quốc, đợt đầu gồm Tà Cào Vai và Hồ Văn Dịp, đợt sau sẽ là 4 thanh thiếu niên còn lại.
Tuy nhiên, ngày 17/3, lần theo dấu vết của Hoang và các thanh thiếu niên, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Quảng Nam đã phối hợp với các cơ quan chức năng của Việt Nam và Trung Quốc giải cứu được 4 nạn nhân. Riêng Vai và Dịp đã bị đưa sang lãnh thổ Trung Quốc trước đó. Biết cơ quan chức năng lần ra mình, Hoang đã bỏ chạy qua nước bạn lẩn trốn.
Cần tăng cường công tác tuyên truyền
Thoát khỏi tay bọn buôn người, các thanh thiếu niên được đưa đến Trung tâm Bảo trợ xã hội tỉnh Quảng Nam để thực hiện các thủ tục pháp lý trước khi về nhà.
Tại đây, chúng tôi đã gặp các em Hồ Văn Tiêu, Hồ Văn Thi, Hồ Văn Đảo, Hồ Văn Thăm với những ánh mắt thất thần vì vừa trải qua biến cố lớn. Qua câu chuyện rất dễ nhận ra tất cả các em đều có điểm chung là gia đình khó khăn, nghỉ học sớm và cần việc làm để ổn định cuộc sống. Cũng vì thế nên khi đối tượng Hoang dụ dỗ đi "làm việc lương cao", các em đồng ý ngay.
Khi ra đến Lạng Sơn, biết sẽ bị đưa sang Trung Quốc, nhiều em muốn quay trở về nhà nhưng do không có tiền nên đành chấp nhận nghe theo sự sắp đặt của Hoang.
Đã 16 tuổi nhưng Hồ Văn Đảo chỉ nặng chừng 40 kg. Đảo kể, nhà em nghèo lắm, khi Đảo còn rất nhỏ đã phải trông 3 đứa em để bố mẹ đi làm rẫy. Đảo học đến lớp 5 thì nghỉ. Dù thân hình nhỏ thó nhưng hàng ngày Đảo vẫn theo bố mẹ lên nương.
Khi Hoang đến nhà, hỏi Đảo có muốn đi làm công việc lương cao không, Đảo đồng ý ngay. Đảo vui mừng khi nghĩ đến cảnh cầm nhiều tiền về đưa bố mẹ, rồi mua quần áo, đồ chơi cho các em. Ban đầu, Đảo cũng hơi ngần ngại nhưng nghe nói nhiều anh trong làng cũng đi nên Đảo không còn lo lắng.
Chúng tôi hỏi đã bao giờ nghe ai nói việc bị bán sang Trung Quốc chưa, Đảo trả lời chưa. Hỏi nhà có ti vi không, Đảo lắc đầu. Rồi Đảo bảo: "Nghe các anh rủ, em đi thôi chứ không nói bố mẹ. Hôm đó bố mẹ em cũng đi rẫy không có ở nhà. Giờ em chỉ mong về nhà để bố mẹ yên tâm...".
Lớn hơn Đảo 3 tuổi nhưng Hồ Văn Thăm cũng không nặng ký hơn là mấy. Cũng như Đảo, Thăm được Hoang vẽ bức tranh màu hồng về công việc và cuộc sống ở Hà Nội. Do đã quen làm rẫy, leo núi nên Thăm hình dung công việc phơi ván gỗ mà Hoang nói không nặng nhọc gì. Thêm mức lương 6 triệu đồng mà Hoang tiết lộ khiến Thăm phấn khởi vô cùng.
Cả mẹ của Thăm cũng không mảy may suy nghĩ về ẩn họa phía sau lời hứa “việc làm lương cao” ấy của Hoang. Bà còn cho Thăm 100 ngàn đồng và dặn con đi làm nhớ dành dụm tiền để gửi về nhà. Tuy nhiên, khi đến Lạng Sơn, biết sẽ qua Trung Quốc thì Thăm không muốn đi nữa. Thế nhưng do không có tiền để quay về nên Thăm đành nhắm mắt theo Hoang. Đến khi được công an giải cứu, Thăm mừng vô cùng.
Đối với Hồ Văn Thi, may mắn hơn Đảo và Thăm là em được học đến lớp 9 nên lanh lợi hơn. Khi đến Lạng Sơn, nghi ngờ Hoang có mục đích xấu nên Thi điện thoại về nhà cho bố mẹ. Bố mẹ Thi sau đó đã đến báo cơ quan công an để kịp thời giải cứu 4 thanh thiếu niên.
Tại tỉnh Quảng Nam, đã có nhiều vụ lừa đưa người sang Trung Quốc dưới thủ đoạn hứa việc làm lương cao đã được cơ quan chức năng phát hiện, xử lý. Thế nhưng với thủ đoạn cũ, kẻ xấu vẫn lừa được nhiều người khác. Với những thanh thiếu niên trong vụ việc này, họ chưa từng được nghe cảnh báo về loại tội phạm buôn bán người hoặc lừa đi lao động trái pháp luật.
Thiết nghĩ, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cần được quan tâm nhiều hơn nữa, ở các cấp chính quyền, hội đoàn thể và thiết chế thôn bản. Đặc biệt, đối với đồng bào vùng sâu vùng xa, hoạt động tuyên truyền cần cụ thể đến từng cụm dân cư, từng gia đình và phát huy hơn nữa vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng.
