Điệu hát tình người
Ở ấp Sốc Nê (xã Tân Tiến, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước) có “Câu lạc bộ đàn tính hát then” của người đồng bào dân tộc Tày, Nùng. Nghe tiếng đàn, điệu hát có thể ai đó tưởng như đang ở vùng miền núi Bắc Bộ, nhưng không, đây là một huyện biên giới Tây Nam đất nước.
Ở đây, sau những ngày bận rộn với cây tiêu, cây điều, những ông, bà, cha, mẹ, con cháu lại tụ họp với nhau cùng cây đàn tính. Những ưu tư, vất vả của công việc đã xua tan nhờ tiếng đàn, lời hát. Từ những giai điệu và phong cách biểu diễn đơn sơ, mộc mạc chan chứa tình người đã đưa họ đến gần nhau hơn, thành “món ăn tinh thần”.
Ngược dòng thời gian, những năm 1990, người Tày, Nùng từ các tỉnh Bắc Kạn, Cao Bằng, Lạng Sơn vào Bình Phước lập nghiệp xây dựng cuộc sống mới với vô vàn khó khăn. Thời gian đầu, họ chủ yếu canh tác lúa, hoa màu nên cuộc sống chỉ đủ ăn. Thế nhưng, sau vài năm với tính cần cù lao động, người dân nơi đây dần dần khấm khá và đời sống dần ổn định.
Ông Vương Văn Thè, 59 tuổi, chủ nhiệm câu lạc bộ nhớ lại: “Do không có điều kiện, ban đầu đàn tính, hát then chí làm bằng gáo nước, dây cước, cây tre, nhưng sau này về quê ngoài bắc chúng tôi mới mua về để chơi”.
Cây đàn lời hát đã trở thành cầu nối nhiều người dân tộc Tày, Nùng trong Sóc Nê. Ban đầu, CLB chỉ có 6 thành viên, nhưng đến nay, sau hơn 10 năm đã thu hút thêm 12 hội viên tham gia. Hoạt động cũng dần đi vào nề nếp, các hội viên vui mừng khi Câu lạc bộ đang tạo dần uy tín lớn ở tỉnh Bình Phước và đi biểu diễn ở các tỉnh bạn.
Gia đình ông Lý Văn Sóng (quê Cao Bằng) vào Bình Phước lập nghiệp từ năm 1992, chia sẻ: “Chúng tôi đều là những người xa quê hương, nhưng không vì thế mà quên đi bản sắc của dân tộc của mình. Điều quan trọng nhất của câu lạc bộ là mang tiếng đàn, lời hát đến cho mọi người tại địa phương. Đặc biệt là bản sắc của dân tộc được gìn giữ và phát huy trên mảnh đất mới này”.
Còn bà Nông Thị Niu chia sẻ: “Tôi biết đàn tính từ hồi ở quê, nhưng vì đời sống kinh tế nên một thời gian bị lãng quên. Bây giờ thì có đều kiện kinh tế khá giả hơn nên mọi người cùng nhau phát huy, gìn giữ nét đẹp truyền thống này”.
Tiếp nối truyền thống
Những lời ca, tiếng đàn chứa đựng âm vang cuộc sống quê hương, tạo động lực trong sinh hoạt, lao động sản xuất.
Ông Thè cho biết: “Lứa trẻ thời nay không thích chơi đàn tính, hát then lắm. Nhưng từ khi cha mẹ, ông bà vận động đã có nhiều cháu yêu thích tham gia sinh hoạt chung. Tuy chúng tôi rất bận rộn trong công việc nương rẫy, nhưng mỗi tháng đều tập hợp các cháu để truyền dạy, vận động các cháu tham gia giao lưu. Chúng tôi đều có tuổi, nên rất mong muốn các cháu tiếp tục gìn giữ bản sắc và phát huy thể loại nghệ thuật dân tộc”.
Hiện nay, tại ấp Sóc Nê có nhiều trẻ em hào hứng tham gia câu lạc bộ đàn tính, hát then. Cháu Vy Thị Lan Hương (12 tuổi) cho biết: “Cha mẹ cháu đều biết đàn tính, hát then Ban đầu nghe tiếng đàn rất khó, nhưng dưới sự truyền dạy nhiệt tình của các cô, chú trong câu lạc bộ nên cháu đã hiểu nhiều hơn”.
Còn cháu Vương Thi Kim Oanh (13 tuổi) nói: “Từ khi vào CLB sinh hoạt cháu thích lắm, cháu hiểu về bản sắc của dân tộc mình và biết gìn giữ phát huy thể loại này hơn. Qua CLB đàn tính, hát then cháu biết thêm nhiều bài hát ca ngợi về quê hương, đất nước”.
Ngoài những bài hát truyền thống của dân tộc, các bậc cao niên còn tự sáng tác những bài hát bằng tiếng dân tộc về quê hương Bình Phước. Những tiếng đàn, lời hát đã giúp họ xích lại gần nhau hơn và thu hút nhiều người tham gia sinh hoạt, mang lại “luồng sinh khí mới” tại vùng đất biên giới Bù Đốp.
“Phong trào đàn tính, hát then của đồng bào Tày, Nùng ấp Sóc Nê đang ngày một phát triển phong phú, đa dạng. Điều quan trọng nhất là họ gìn giữ bản sắc riêng của dân tộc mình, mang lời ca tiếng đàn đến với mọi người sau những tháng ngày làm việc vất vả. Trong thời gian tới định hướng của câu lạc bộ sẽ cố gắng mở rộng thêm đội thanh niên để có sự kế thừa tốt nhất”, ông Đồng Phú Bích - Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Tân Tiến khẳng định.
