Cuộc sống đảo lộn
Những ngày đầu tháng 3/2021, chúng tôi tìm về cụm dân cư thôn Mậu Lâm Bắc - nơi Công ty Quang Sơn đang hoạt động để ghi nhận tình hình ô nhiễm không khí và nguồn nước của hàng chục hộ dân nơi đây phản ảnh.
Là một trong những hộ dân chịu ảnh hưởng trực tiếp từ doanh nghiệp sản xuất hạt điều, cuộc sống của gia đình chị Nguyễn Thị Hồng Phương đã bị đảo lộn nghiêm trọng. Chị Phương cho biết, nhiều năm qua, công ty đã thải ra môi trường rất nhiều khói bụi và nước thải, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân nơi đây.
“Mùi hạt điều khó chịu lắm, chúng tôi hít vào bị đau đầu, chóng mặt. Chưa kể, công ty này gần trường mầm non và tiểu học nên ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe các cháu nhỏ. Hơn một năm qua, tôi không dùng nước giếng để uống mà thay vào đó là dùng nước bình, những ngày công ty hoạt động hết công suất thì nước nặng mùi hôi của hạt điều”, chị Phương cho biết.
Một phụ nữ ở xã Hòa Quang Bắc cho biết, chị thường xuyên đưa đón con đi học qua lại con đường này nhưng mỗi khi có gió là không chịu nổi vì mùi hạt điều chế biến thải ra rất nặng, gây khó thở. Để bảo đảm sức khỏe cho con, chị đành chọn cách đi đường vòng mỗi khi đưa đón con đi học.
 |
| Bà Lan chỉ những đường ống xả thải ngầm ra khu đất nhà mình. |
Trong khu đất trồng trọt nhà bà Lê Thị Lan xuất hiện các đường ống nước ngầm nghi của Công ty Quang Sơn xả nước thải. Nhìn bằng mắt thường có thể thấy, nước từ các ống dẫn ngầm có màu đen kịt, được thải trực tiếp ra hoa màu của các hộ dân.
“Khổ lắm, ngày nào cũng hít khói bụi thế này, thử hỏi sức khỏe làm sao không bị ảnh hưởng. Gia đình tôi nhiều lần muốn bán nhà đi nơi khác sinh sống nhưng điều kiện kinh tế chưa cho phép. Nhà tôi có mảnh vườn trồng đỗ ve mà công ty cũng đặt ống thải nước ngầm thì cây cối làm sao sống được”, bà Lan ngao ngán nói.
Lấy tay dọn dẹp trong các lùm cây, bà Lan chỉ những ống thải ngầm thải trực tiếp ra bên ngoài môi trường với nguồn nước đen kịt. Khu vực xung quanh mảnh vườn trồng đỗ ve của bà có 2 ống thải ngầm đang chảy âm ỉ.
“Nếu nước chảy từ trên núi xuống thì có đen như thế này không? Nước đen mà có mùi hôi như thế này không biết khi ngấm vào mạch nước ngầm sẽ ra sao?”, bà Lan đặt câu hỏi.
Tiếp cận một giếng tại nhà bà Lan, từ trên nhìn xuống, chúng tôi thấy màu nước đục như nước vo gạo, xách gàu nước lên ngửi thì có mùi hôi nhẹ. Người dân cho rằng, ô nhiễm nguồn nước là do doanh nghiệp xả nước thải ra vườn của các hộ dân, chảy đến mương nước dẫn tới nước thải ngấm ra ngoài khiến nước giếng có mùi hôi.
Chưa hết, bà Lan dẫn chúng tôi băng qua ngọn đồi - nơi mà Công ty Quang Sơn đặt ống khói để xả ra bên ngoài. Theo quan sát, có 9 ống khói đang hoạt động xả khói liên tục ra bên ngoài. Các ống khói không đặt ở vị trí trên cao theo quy định mà đặt ở vị trí thấp, mùi hôi rất khó chịu gây đau đầu, chóng mặt.
 |
| Các ống khói xả thải của Công ty Quang Sơn thấp, không đạt tiêu chuẩn cho phép. |
Trước tình trạng ô nhiễm này, ông Nguyễn Văn Diện - Trưởng thôn Mậu Lâm Bắc đã nhiều lần đại diện cho hàng chục hô dân nơi đây “trình” đơn khiếu nại lên cấp xã, cấp huyện về sự việc.
“Trước tình trạng xả thải của Công ty Quang Sơn, chúng tôi đã nhiều lần nhắc nhở nhưng doanh nghiệp vẫn không chịu khắc phục. Doanh nghiệp cam kết với dân thì phải làm, chứ để sự việc như thế này thì không thể chấp nhận được”, ông Diện nói.
Đến bao giờ mới giải quyết?
Liên quan đến sự việc, Công ty Quang Sơn và người dân đã nhiều lần đối thoại, làm việc với nhau nhưng vẫn chưa giải quyết được. Vào ngày 4/11/2020, trước những phản ảnh của bà con, trong buổi làm việc giữa các bên, gồm: UBND xã Hòa Quang Bắc, Công ty Quang Sơn và người dân, ông Trần Văn Minh - Trưởng phòng Tổ chức Công ty Quang Sơn thừa nhận việc xả thải ra môi trường và hứa khắc phục trong thời gian sớm nhất.
“Lúc trước bên công ty có hứa khắc phục tình trạng xả thải vào môi trường nhưng do làm ăn khó khăn nên có tạm ngưng một thời gian. Sau sự việc này, công ty sẽ khắc phục tình trạng tro bụi, không xả nước thải ra môi trường nữa”, đại diện Công ty Quang Sơn cho biết.
Cũng trong buổi làm việc này, UBND Hòa Quang Bắc kết luận buộc Công ty Quang Sơn phải khắc phục gấp tình trạng nước thải và tro bụi để không bị thải ra bên ngoài. Thời gian khắc phục đến hết ngày 24/11/2020. Thế nhưng đến thời điểm hiện tại, nhiều người dân vẫn đang bức xúc vì phía công ty vẫn chưa khắc phục được tình trạng trên.
Lý giải về việc tại sao các ống khói xả thải lại đặt ở vị trí thấp hơn so với quy định, đại diện Công ty Quang Sơn giải thích rằng, cơn bão hồi tháng 9/2020 gây sạc lở đất đã làm hư hỏng ống khói dẫn đến khói bụi bị thải ra ngoài như người dân phản ảnh. Đến thời điểm hiện tại, công ty đã và đang khắc phục tu sửa lại xong phần ống khói bị hư hỏng.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Quang Thủ - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Hòa cho biết, Công ty Quang Sơn hoạt động vào năm 2004, chủ yếu thu mua hạt điều trong và ngoài tỉnh Phú Yên, sau đó phơi khô, sấy, bóc tách thành nhân và xuất khẩu hạt điều.
Sự việc ô nhiễm người dân phản ánh, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện đã phối hợp với các cơ quan, ban ngành đi kiểm tra, lấy các mẫu xét nghiệm và đều ra kết quả đạt chuẩn. Theo kế hoạch bảo vệ môi trường, Công ty Quang Sơn đảm bảo được các tiêu chuẩn về vấn đề môi trường. Qua làm việc và lấy mẫu phân tích, không khí không vượt ngưỡng cho phép. Còn về phần nước thải, công ty cam kết không hề có một hệ thống xả nước thải ra môi trường.
“Chúng tôi sợ các đơn vị ở đây làm việc không “minh bạch” nên đã thuê đơn vị độc lập là Trung tâm Phân tích và đo đạc môi trường Phương Nam về lấy mẫu xét nghiệm cho khách quan”, ông Thủ cho biết.
Khi chúng tôi đưa ra các bằng chứng về các đường xả thải ngầm đang chảy trong khu vực cây trồng của người dân thì đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Hòa trả lời: “Chúng tôi chưa biết vấn đề này và sẽ đi kiểm tra lại, nếu phát hiện sẽ xử lý ngay”.
Về phần chất đốt của Công ty Quang Sơn, ông Thủ cho rằng công ty có sử dụng mày hạt điều làm chất đốt nên có phần hôi. Tuy nhiên, số lượng không lớn. Sắp tới, đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện sẽ đi kiểm tra đột xuất và sẽ trả lời Báo Pháp luật Việt Nam.
Để giữ gìn vệ sinh môi trường, bảo đảm sức khỏe cho người dân, mong rằng các cơ quan chức năng sớm kiểm tra và có biện pháp xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm mà người dân phản ánh. Thiết nghĩ, trước mắt, Công ty Quang Sơn nên tiếp thu ý kiến của người dân, dành kinh phí xây dựng hệ thống xử lý chất thải theo đúng tiêu chuẩn bảo vệ môi trường. Cùng với đó, công ty tiến hành xây dựng hệ thống ống thải khí theo đúng quy định hiện hành.
