Hỏi: Từ nhỏ tới giờ em lớn lên trong tình yêu thương của mẹ và bà ngoại; em tin rằng cha của mình đã mất như lời mẹ nói. Thế nhưng mới đây, bà ngoại giấu mẹ đưa em về quê dự một đám tang và nói rằng người mất chính là cha đẻ của em… Mặc dù sự xuất hiện của em không được gia đình, vợ con người đã mất chào đón nhưng không vì thế mà em từ bỏ ý định xin được nhận nguồn cội, huyết thống của mình.
Giờ em muốn được nhận cha, ngoài ra không có ý định tranh chấp tài sản hay mưu cầu nào khác. Nhưng em không biết nguyện vọng đó có thực hiện được không vì mẹ em vẫn phản đối chuyện này. Em cũng băn khoăn liệu mình có được nhận người đã mất làm cha không, và liệu có phải được sự đồng ý của những người là vợ, con của cha em hay không? (Bạn Thúy Vy, 21 tuổi)
Luật sư tư vấn: Xin được chia sẻ với cảnh ngộ và tâm tư của bạn, đúng là ở đời không ai trong chúng ta được quyền lựa chọn cha mẹ cho mình. Thành ngữ có câu “con không chê cha mẹ khó”, vậy nên dù đã xảy ra chuyện gì thì phận làm con cũng vẫn yêu thương và biết ơn các đấng sinh thành.
Về nguyện vọng muốn nhận người cha đã khuất của bạn, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 tại Điều 90 quy định về quyền nhận cha, mẹ như sau: “1. Con có quyền nhận cha, mẹ của mình, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết.
2. Con đã thành niên nhận cha, không cần phải có sự đồng ý của mẹ; nhận mẹ, không cần phải có sự đồng ý của cha.”
Khoản 1 điều 102 Luật này quy định về Người có quyền yêu cầu xác định cha, mẹ, con như sau: “1. Cha, mẹ, con đã thành niên không bị mất năng lực hành vi dân sự có quyền yêu cầu cơ quan đăng ký hộ tịch xác định con, cha, mẹ cho mình trong trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 101 của Luật này.”
Điều 101 về Thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con có nội dung:
“1. Cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định cha, mẹ, con theo quy định của pháp luật về hộ tịch trong trường hợp không có tranh chấp.
2. Tòa án có thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp có tranh chấp hoặc người được yêu cầu xác định là cha, mẹ, con đã chết và trường hợp quy định tại Điều 92 của Luật này.
Quyết định của Tòa án về xác định cha, mẹ, con phải được gửi cho cơ quan đăng ký hộ tịch để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch; các bên trong quan hệ xác định cha, mẹ, con; cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.”
Như vậy, bạn là người đã thành niên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ nên theo các điều 90 và điều 102 kể trên, tự bạn có quyền yêu cầu nhận cha đẻ của mình ngay cả khi người cha đã mất mà không phụ thuộc vào ý chí của bất kỳ ai, dù người đó là mẹ đẻ của bạn hay người vợ, con của người bạn yêu cầu được nhận làm cha đẻ.
Vì người được yêu cầu xác định là cha của bạn đã mất nên không việc xác định cha không thuộc thẩm quyền của cơ quan đăng ký hộ tịch mà thuộc thẩm quyền của tòa án theo khoản 2 điều 101 Luật Hôn nhân và gia đình 2014. Vậy bạn cần làm đơn yêu cầu được xác định cha gửi đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi sinh thời mà cha bạn sinh sống để được giải quyết.
