Sáng nay (4/5), nhiều chuyên gia và nhà quản lý tham gia Tọa đàm trực tuyến “Doanh nghiệp phải làm gì trong cuộc chiến chống thực phẩm bẩn” do Báo Diễn đoàn Doanh nghiệp tổ chức đều khẳng định như vậy.
Thực phẩm bẩn đã “len lỏi” vào cả siêu thị
Theo ông Lê Đức Thịnh – Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), thực phẩm an toàn là phải đạt chất lượng tối thiểu.
Với thực trạng lan tràn thực phẩm mất an toàn hiện nay, ông không đồng tình với ý kiến cho rằng truyền thông đang “thổi phồng” tình hình về vệ sinh, an toàn thực phẩm (VSATTP) vì thực tế ATTP đã là “vấn nạn”.
Thậm chí, ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch hiệp hội siêu thị Hà Nội còn so sánh vấn nạn thực phẩm bẩn với “quốc nạn” tham nhũng, lãng phí vì thực phẩm bẩn “không chỉ ở chợ, ở các gánh hàng rong mà có cả trong các siêu thị nếu buông lỏng quản lý các hợp đồng mua bán với nhà cung ứng” – ông Phú cảnh báo.
Các loại hóa chất độc hại có trong lương thực, thực phẩm cũng đã gây nên nhiều loại bệnh trong đó có bệnh ung thư với trung bình mỗi năm có ít nhất 125.000 trường hợp mắc mới. Số người chết hằng năm do ung thư lên tới 82.000, chiếm 73,5% của tổng số người bệnh.
Theo ông Phú, người dân đang đi vào “ma trận” hàng hóa và “lỗi là của các cơ quan quản lý”. Nên “các lỗi này phải được nhận ra để chủ động bảo vệ người tiêu dùng trước thực phẩm bẩn. Đồng thời, còn bảo vệ cả nền du lịch, uy tín thị trường…”.
Số liệu thống kê cho thấy, thực phẩm bẩn còn hạn chế khả năng xuất khẩu nhiều mặt hàng ra nước ngoài. Trong năm 2015, Liên minh châu Âu (EU) đã từ chối 21 sản phẩm đến từ Việt Nam, 17 sản phẩm phải ngừng xuất khẩu để làm rõ thông tin chất lượng.
Năm 2014, Việt Nam cũng có tới 130 sản phẩm không được phép xuất khẩu trực tiếp vào EU; 51 lô hàng bị phát hiện chứa hóa chất, kháng sinh quá cao, tăng gấp 7 lần so năm 2013.
 |
| Kiểm soát chặt chẽ cả gốc (sản xuất) và ngọn (phân phối) thực phẩm để đảm bảo ATTP |
“Chuỗi sản xuất” ràng buộc doanh nghiệp sản xuất đảm bảo ATTP
Ông Lê Văn Giang – Phó Cục trưởng Cục ATTP (Bộ Y tế) thừa nhận, qui định pháp luật nhiều, mạnh nhưng tình trạng mất ATTP vẫn diễn ra.
Theo ông Vũ Vinh Phú, hiện chỉ kiểm soát thực phẩm từ khâu bán lẻ (phần ngọn) mà quên kiểm soát khâu sản xuất (phần gốc). Vì thế, 95% thực phẩm bán ở chợ truyền thống, trong đó 70% là thực phẩm bẩn nhưng lại chỉ “hành” siêu thị.
“Có đợt một siêu thị phải đón đến 8 đoàn kiểm tra thì không thể kiểm soát, ngăn chặn được hết thực phẩm bẩn” – ông Phú chỉ ra nguyên nhân dù các cơ quan chức năng đã rất nỗ lực nhưng thực phẩm bẩn vẫn tràn lan.
Cùng với đó, ông Vũ Doãn Duy – Phó Tổng giám đốc Cty CP Food Việt Nam thừa nhận, do chưa bóc tách được trách nhiệm trong cả quá trình sản xuất, phân phối hàng hóa nên nhà sản xuất, nhà phân phối sẽ “đổ lỗi” cho nhau khi thực phẩm “bẩn”.
Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng, Nhà nước nên đẩy mạnh xây dựng các công cụ để kiểm soát ATTP. Cùng với tăng yếu tố “sạch” trong sản xuất, phân phối thực phẩm phải nâng cao chất lượng, điều kiện sống của người dân thì mới có thể “lọc” thực phẩm bẩn ra khỏi bữa ăn.
Đồng thời, để ràng buộc trách nhiệm của nhà sản xuất trong việc đảm bảo ATTP, “phải xây dựng “chuỗi sản xuất” để nếu một cơ sở trong chuỗi vi phạm ATTP sẽ bị loại” thì cơ sở sản xuất sẽ phải “bám” vào những tiêu chuẩn ATTP để sản xuất” – ông Lê Văn Giang đưa ra giải pháp.
Công nhận hiệu quả của các chứng nhận an toàn, các chuyên gia cho rằng, chứng nhận không vĩnh viễn mà căn cứ vào việc thực hiện cam kết của nhà sản xuất, phân phối thực phẩm. Nếu vi phạm ATTP sẽ bị tịch thu chứng nhận, thậm chí bị đưa ra công luận.
Chia sẻ những áp lực trong việc “kiểm soát ATTP”, ông Vũ Doãn Duy thừa nhận mong muốn tự kiểm soát được tất cả các khâu trong quá trình sản xuất thực phẩm.
Nhưng doanh nghiệp “vật lộn một mình” trong kiểm soát ATTP thì quá khó nên ông Duy thấy doanh nghiệp “cần liên kết thành chuỗi, thành hiệp hội” hoặc xây dựng “hệ sinh thái sản xuất” để có được sản phẩm ATTP.
Ông Lê Văn Hưng – Chuyên gia cao cấp Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam: đánh giá thực phẩm “bẩn, sạch” căn cứ vào 4 tiêu chí về liều lượng kháng sinh, phụ gia bị cấm trong quá trình sản xuất; tồn đọng kim loại nặng; số lượng vi sinh vật gây hại; hàm lượng nitrat (NO3) trong rau, hoa quả. Sản xuất thông thường không được kiểm soát đầu vào.
Sản phẩm an toàn nếu được kiểm soát chặt khi các liều lượng kháng sinh, phụ gia bị cấm trong quá trình sản xuất; tồn đọng kim loại nặng; số lượng vi sinh vật gây hại; hàm lượng nitrat trong ngưỡng cho phép.
Những sản phẩm hữu cơ được kiểm soát từ đầu và là không còn liều lượng kháng sinh, phụ gia bị cấm trong quá trình sản xuất; tồn đọng kim loại nặng; số lượng vi sinh vật gây hại; hàm lượng nitrat, an toàn tuyệt đối. Nên sản phẩm hữu cơ là sản phẩm chủ yếu mà thế giới và Việt Nam đang hướng tới nhưng đang thiếu hành lang pháp lý về hệ thống chứng nhận để sản phẩm hữu cơ được phát triển.
