Rotterdam – thành phố cảng lớn của Hà Lan – sắp trở thành trung tâm của cuộc cách mạng đô thị trên mặt nước, khi công ty thiết kế hàng hải danh tiếng MAST (Đan Mạch) hợp tác cùng nhà thầu địa phương BIK bouw giới thiệu dự án khu dân cư nổi mô-đun quy mô lớn nhất châu Âu từ trước đến nay.
Dự án được kỳ vọng sẽ tạo ra hơn 100 căn hộ lắp ghép hiện đại, đi kèm không gian xanh, công viên nổi, bến tàu, khu thương mại và bến cảng giải trí trên một khu vực bến cảng bỏ hoang ở Spoorweghaven.
Trong vòng 10 năm tới, Hà Lan cần xây dựng thêm ít nhất một triệu căn hộ mới để đáp ứng nhu cầu dân số ngày càng tăng. Tuy nhiên, quỹ đất hạn hẹp tại các thành phố buộc giới chức và các kiến trúc sư phải tìm đến những giải pháp sáng tạo hơn. Dự án của MAST tận dụng chính tài nguyên dồi dào của đất nước này: mặt nước. Thay vì lấn biển hay san lấp đất ngập, mô hình khu dân cư nổi này mở rộng không gian sống đô thị ra các vùng cảng chưa được khai thác.
Điểm đặc biệt của dự án là sự tôn trọng tuyệt đối đối với không gian cảng – một phần không thể tách rời của bản sắc Rotterdam. Thay vì che phủ mặt nước, các cấu trúc nổi được thiết kế để “lùi lại”, nhường chỗ cho cảnh quan nước hiện diện trong trải nghiệm đô thị. Cư dân và du khách vẫn có thể tận hưởng tầm nhìn ra bến cảng, trong khi giao thông và lối đi bộ được kết nối linh hoạt qua các cầu nổi và cầu cảng.
Khu dân cư nổi sẽ được tích hợp trực tiếp vào hệ thống giao thông hiện hữu của thành phố. Các tuyến đường xe đạp sẽ được mở rộng xuyên qua khu cảng, đồng thời xuất hiện thêm các “hành lang xanh lam” dành cho thuyền và phương tiện thủy. Hai đầu bến cảng sẽ có cầu nối dành cho người đi bộ, giúp khu vực này trở thành một phần liền mạch trong nhịp sống hàng ngày của Rotterdam.
Dự án không chỉ hướng tới mục tiêu cung cấp chỗ ở, mà còn chú trọng xây dựng cộng đồng. Những khu vườn công cộng, sân thượng xanh, và công viên nổi sẽ mở cửa cho cả cư dân và du khách. Thiết kế quy hoạch được cân nhắc kỹ lưỡng nhằm tạo ra không gian giao lưu xã hội, thư giãn cá nhân và các hoạt động cộng đồng trên nền tảng sinh thái bền vững.
Dự án được MAST phối hợp với tổ chức sinh thái Biomatrix triển khai hơn 900 mét vuông bè thực vật nổi quanh cảng. Các bè này không chỉ giúp lọc nước tự nhiên mà còn tạo môi trường sống cho cá, chim và côn trùng – góp phần vào nỗ lực nâng cao đa dạng sinh học đô thị mà Rotterdam đang hướng đến. Đây là minh chứng rõ ràng cho cách kiến trúc hiện đại có thể hòa hợp và thúc đẩy hệ sinh thái đô thị.
Một ưu điểm quan trọng khác của khu dân cư nổi là khả năng linh hoạt thích ứng theo thời gian. Do các cấu trúc nổi có thể tháo lắp hoặc di dời, toàn bộ khu dân cư có thể thay đổi nếu mực nước biến động, quy định pháp lý thay đổi hoặc nhu cầu đô thị phát triển. Tư duy thiết kế “tuần hoàn” (circular design) của MAST nhấn mạnh tính bền vững dài hạn và khả năng ứng phó trước những biến động của tương lai.
Nếu được phê duyệt và triển khai, dự án Spoorweghaven sẽ trở thành khu dân cư nổi lớn nhất châu Âu – một biểu tượng cho xu hướng kiến trúc đô thị mới: phát triển bền vững, giải quyết khủng hoảng nhà ở mà không đánh đổi môi trường hay bản sắc địa phương. Đề xuất của MAST và BIK bouw chứng minh rằng kiến trúc trên mặt nước hoàn toàn có thể là tương lai của các đô thị hiện đại.
