Về Lỗ Khê, nhớ câu ca trù bên bếp lửa luộc bánh…

Thi thoảng lại có những nhóm, những trường và CLB về Lỗ Khê để học làm bánh chưng
Thi thoảng lại có những nhóm, những trường và CLB về Lỗ Khê để học làm bánh chưng
(PLO) - Hà Nội có 3 làng bánh chưng nổi tiếng là làng Bạc, Tranh Khúc và Lỗ Khê. Trong số đó, làng Lỗ Khê nổi tiếng bởi tập tục văn hóa “hát ca trù ở sân đình vào những ngày cao điểm nấu bánh chưng đón Tết”. Cũng từ hình ảnh thi vị này, chúng tôi đã tìm đến Lỗ Khê vào một ngày cuối đông…

Vị đặc biệt đến từ nguồn nước…

Lỗ Khê là một làng nằm trong xã Liên Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội. Khi xưa, Lỗ Khê là một phần của quê hương Kinh Bắc nổi tiếng nhưng từ năm 1961, Lỗ Khê được sát nhập vào Hà Nội. Người con của vùng Kinh Bắc bao đời đã ngấm từng câu ca, ngấm nghề làm mỹ nghệ. Khi chuyển về địa phận Hà Nội, họ vẫn giữ trong mình lửa nghề ấy. 

Mê ca trù, các cụ cao niên xưa cứ rảnh tay là gõ, là hát. Và rồi tục hát ca trù ở sân đình, bên bếp lửa bập bùng, trên là nồi bánh chưng xanh ngát đã truyền được bao đời nay. Bánh chưng Lỗ Khê  cũng có bí quyết nổi tiếng riêng, khiến cho một cô gái làng, đi lấy chồng làng khác, muốn làm bánh ngon như Lỗ Khê cũng không thể làm được. 

Đó là niềm tự hào riêng có của người dân Lỗ Khê. Ông Hoàng Đức Minh, trưởng thôn Lỗ Khê khẳng định: “Không nơi đâu nấu được bánh chưng có vị đặc biệt như làng tôi. Thậm chí, một cô gái ở làng tôi, lấy chồng ở làng Hà Hương, cách Lỗ Khê khoảng vài trăm mét, mang theo công thức của làng, đặt đúng những nguyên liệu mà người làng làm nhưng bánh chưng vẫn không thể giống như bánh của làng Lỗ Khê”. 

Chúng tôi tò mò gặng hỏi, ông Minh cho biết, thực chất ông cũng chưa thể biết chính xác tại sao lại có chuyện lạ lùng như vậy. Nhưng sau này, khi hỏi rất nhiều các cụ cao niên trong làng, ông mới ngộ ra rằng “có thể do nguồn nước ở Lỗ Khê tinh khiết, ngon nên bánh mới có đặc trưng đặc biệt như vậy”. Đó cũng là lý do mà đa phần các cô gái lấy chồng gần làng, cứ mỗi dịp Tết đến lại về làng gói bánh rồi mới mang về nhà chồng để dâng cúng tổ tiên. 

Đó cũng là lý do để rất nhiều cơ quan, đơn vị tấp nập xe cộ, điện thoại để đặt bánh tại làng Lỗ Khê. Người ta ước tính, từ sau khoảng Tết ông công, ông táo, mỗi ngày làng xuất đi cả chục tấn bánh chưng, đặc biệt, bánh chưng còn theo từng cung đường sắt, vào tận miền Nam. Người làng chuộng bánh chưng đến mức, ngày giỗ ông bà, lễ về nhà mới cũng không thể thiếu bánh chưng. 

Điều đặc biệt, bánh chưng ở đây được gói từ loại gạo nếp cái hoa vàng do chính người làng cấy cày 2 vụ. Có lẽ cũng vì vậy mà gạo đã ngấm loại nước tinh khiết của làng để lớn lên, rồi tặng lại cho những người con của làng vị bánh chưng đậm đà, không lẫn với các loại bánh khác. Người làng cũng không ngâm gạo nhiều, chỉ khoảng 1 tiếng là bắt đầu mang ra đãi. Đỗ cũng chỉ ngâm 2 tiếng là chuẩn bị vào khuôn bánh, làm nhân. 

Muốn giữ nghề của cha ông…

Bà Phạm Thị Lành, 65 tuổi, mới gắn bó với nghề làm bánh chưng khoảng 15 năm nhưng gần như nổi tiếng khắp vùng. Bà hát trầu văn giỏi, là phó chủ nhiệm CLB  văn hóa văn nghệ của làng đã cùng với làng chinh chiến ở nhiều cuộc thi và đều dành được giải thưởng lớn. 

Yêu văn nghệ, ham công việc cộng đồng nhưng bà Lành cũng tâm huyết với nghề làm bánh chưng của cha ông. Ban đầu bà làm vì công cuộc mưu sinh nhưng càng ngày bà càng bị cuốn hút vào nghề. Tận tâm tận lực với nghề bánh của làng, bà luôn lựa chọn những nguyên liệu chất lượng nhất. 

Bà Lành vừa rửa lá dong vừa chuyện trò với PV báo PLVN

Bà Lành vừa rửa lá dong vừa chuyện trò với PV báo PLVN

Gạo sẵn có trong làng, mỗi dịp chuẩn bị hàng Tết bà luôn dự trữ hơn chục tấn gạo để phục vụ bà con. Đỗ xanh bà cũng “nhòm” sẵn nơi cung cấp loại đỗ tròn, lòng xanh, cắn kêu tanh tách, vỡ đều. Lá dong được bà chuẩn bị đầu tiên, thuê thợ rửa cách ngày gói cả chục ngày để đảm bảo đến khi vào đỗ, vào gạo lá không còn xót một hạt nước nào. 

Nhà bà Lành nấu bánh chưng quanh năm nhưng mỗi dịp Tết đến thì cái sân nhỏ bé nhà bà như trẩy hội. Mỗi người một công đoạn, luôn tay luôn chân để kịp phục vụ hàng ngàn bánh mỗi ngày. Đội quân đãi gạo riêng, đội quân đãi đỗ riêng, rồi thợ gói, thợ vào lò, thợ vớt bánh… bà chia việc rõ ràng để không khâu nào bị lỡ nhịp, mới kịp cung cấp hàng ngàn bánh đúng hẹn cho khách mỗi ngày.  

Bánh chưng Lỗ Khê chủ yếu là loại bánh dài (bánh hình ống). Vì hình dáng khác biệt, tròn và dài, nên khi gói, phần quan trọng nhất là dàn dây go (loại dây vải, chắc chắn để cố định hình chiếc bánh), sau khi gói tạo hình, người gói mới dùng dây lạt mềm để gói chắc chắn, lúc này dây go sẽ được tháo ra. Sau khi đun đủ 8 tiếng, bánh sẽ được vớt ra và được thợ vớt lăn bánh bằng tay cho bánh rền hơn, giữ được lâu hơn. Đây cũng là một công đoạn riêng có của làng bánh chưng Lỗ Khê.  

“Làm hàng Tết không ai tính chuyện kinh doanh đâu cô ạ, bởi thuê công thợ dịp Tết đắt lắm. Tôi làm vì muốn giữ nghề của cha ông là chính thôi” - bà trầm giọng xuống tâm sự. Rồi bà kể, có những lần vì cần kíp việc xã, việc thôn, bà phải thuê người gói bánh cho bà, mỗi ngày thuê lên đến 500.000 đồng nhưng bà đi làm việc thôn chỉ được phụ cấp 50.000 đồng/ngày. Nhưng bà nhất quyết không bỏ nghề, không thể lỡ hẹn với khách hàng. 

Nhớ câu ca trù bên bếp lửa khi xưa…

Bà Lành bảo, thợ làm bánh bây giờ nhàn nhã hơn ngày xưa rất nhiều. Vì giờ nhà nhà nấu bánh chưng bằng than tổ ong nên chuyện thức đêm trông nồi bánh chỉ còn là quá khứ. Trong quá khứ nuối tiếc ấy của bà Lành là những câu chuyện kể đêm khuya, những câu ca trù cất lên trong màn đêm, bên ánh lửa bập bùng luộc bánh; là   những người làng tụ tập tại sân đình.

Cụ ông thường chuẩn bị nhạc cụ như đàn nguyệt , trống ban (trống con), phách, cảnh, thanh la, thi thoảng các cụ còn sử dụng nhiều nhạc cụ khác như: trống cái, sáo, đàn thập lục, đàn nhị, đàn bầu; còn các cụ bà thì sửa soạn quần áo và những làn điệu hát văn phù hợp với từng đêm. Bọn trẻ con thì rạng ngời, ánh mắt khao khát bên ánh lửa mỗi đêm, cảm giác như chúng “uống” từng giọt đàn, giọng hát… 

Giọng kể của bà Lành trầm sụt theo thời gian. Cảm giác như những nuối tiếc xa xưa vẫn còn nhiều lắm ở người đàn bà vừa ham nghiệp hát văn, vừa đảm sứ mệnh giữ nghề bánh chưng của tiên tổ này… 

Đọc thêm

Tiếp vụ khu du lịch Ba Khan Village Resort không có giấy phép xây dựng nhưng đã đi vào hoạt động: Có thể yêu cầu ngừng hoạt động

Khu du lịch xây dựng hoàng tráng kiên cố, nhưng chính quyền địa phương không hề hay biết. Nguồn ảnh MC
(PLVN) - Liên quan đến khu du lịch Ba Khan Village Resort (Mai Châu, Hoà Bình) rộng 4ha đi vào hoạt động, thu tiền khi chưa được cấp phép xây dựng, chưa được chấp thuận chủ trương đầu tư, Luật sư Nguyễn Huy Long, Giám đốc Công ty Luật Legal Gate Việt Nam cho biết, về việc này các cơ quan chức năng có thể kiểm tra tình trạng hoạt động hợp pháp của công ty, có thể yêu cầu ngừng hoạt động, buộc áp dụng hình phạt hoặc yêu cầu Chủ đầu tư thực hiện các thủ tục cần thiết để hợp pháp hóa hoạt động.

Bắc Ninh: Nhiều bất cập trong việc thực hiện Dự án đường tỉnh 295 huyện Yên Phong

Quá trình thi công đã xảy ra tình trạng sụt lún rất nguy hiểm.
(PLVN) - Dự án đầu tư xây dựng cải tạo, nâng cấp đường tỉnh 295 (ĐT.295) có tổng mức đầu tư gần 80 tỷ đồng, do Ban quản lý các dự án xây dựng huyện Yên Phong (tỉnh Bắc Ninh) làm chủ đầu tư, Công ty xây dựng Việt Đức (TNHH) là nhà thầu thi công chính. Tuy nhiên, việc chấp hành pháp luật trong quá trình triển khai, thực hiện dự án có nhiều điểm bất cập khiến cuộc sống người dân bị ảnh hưởng…

Bài 3: “Cần nghiêm trị” trong vụ khai thác vàng trái phép tại Mường Tè (Lai Châu)

Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, ông Lê Như Tiến. Nguồn ảnh MC
(PLVN) - Bày tỏ quan điểm trong vụ Báo Pháp luật Việt Nam phản ánh việc khai thác vàng trái phép tại bản Bó, xã Mường Tè, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu, Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, ông Lê Như Tiến nhấn mạnh: Tài nguyên khoáng sản là bảo vật quốc gia, là nguồn lực của nhà nước. Nếu ai đó tự ý khai thác, không được phép của Nhà nước là vi phạm pháp luật, cần phải nghiêm trị.

Hưng Yên: Xã Đình Cao chỉ đạo khắc phục thiếu sót sau phản ánh của Báo PLVN

UBND xã Đình Cao, huyện Phù Cừ (tỉnh Hưng Yên).
(PLVN) -  Sau khi Báo PLVN đăng tải bài viết “Dự án 78 tỷ đồng ở Hưng Yên: Ai sai người đó chịu trách nhiệm". Ngày 02/11/2023, chủ đầu tư dự án là UBND xã Đình Cao, huyện Phù Cừ (tỉnh Hưng Yên) đã có văn bản phản hồi Báo PLVN và chỉ đạo các đơn vị thực hiện dự án nhanh chóng khắc phục những vấn đề thiếu sót mà Báo PLVN phản ánh.

"Vàng tặc" lộng hành tại Mường Tè, Lai Châu

Hình ảnh "hầm vàng tặc" được các đối tượng dựng lên để nguỵ trang. Nguồn ảnh MC
(PLVN) - Khu rừng sản xuất trên địa bàn bản Bó, xã Mường Tè, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu từ lâu được người dân đồn thổi là nơi có trữ lượng vàng sa khoáng lớn. Cũng chính ở đây, đã từ nhiều tháng qua, các đối tượng đã lợi dụng việc thuê đất trồng rừng sản xuất nhưng thực chất đã biến nơi đây thành nơi khai thác vàng trái phép. Nhận được thông tin phản ánh của người dân, nhóm phóng viên đã về đây để tìm hiểu xác minh sự việc. Sau nhiều ngày quan sát và ghi nhận thực tế, phóng viên phát hiện một khu mỏ khai thác vàng trái phép quy mô lớn. Ẩn sau các tán lá rừng là một đường dây khai thác vàng rất chuyên nghiệp và hoạt động liều lĩnh.

Thâm nhập "hầm vàng tặc“ tại Mường Tè, Lai Châu

Hình ảnh bên ngoài lán "nguỵ trang"hầm "vàng tặc". Nguồn ảnh MC

(PLVN) - Thoạt nhìn, nhiều người sẽ nghĩ đây là lán đựng đồ của người dân địa phương. Tuy nhiên núp bóng dưới danh nghĩa trồng rừng sản xuất, một số đối tượng đã tập kết máy móc, huy động nhiều nhân lực tại vị trí bản Bó, xã Mường Tè, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu để khai thác vàng trái phép. 

Dự án 78 tỷ đồng ở Hưng Yên: "Ai sai người đó chịu trách nhiệm"

Dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư mới xã Đình Cao, huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên có tổng mức đầu tư 78 tỷ đồng.
(PLVN) - Dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư mới xã Đình Cao, huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên có tổng mức đầu tư 78 tỷ đồng được UBND xã Đình Cao phê duyệt từ năm 2022. Mặc dù dự án đã được thi công đến nay khoảng 2 tháng nhưng có nhiều điểm khó hiểu…Trong khi đó, khi được hỏi về quá trình triển khai cũng như các đơn vị thực hiện dự án, lãnh đạo xã cho biết: “Do xã không có trình độ chuyên môn nên phải đi thuê và cũng không nắm rõ đơn vị thực hiện, còn ai sai thì người đó chịu trách nhiệm…”

Vì sao gói thầu hơn 1.311 tỷ đồng tại Công ty CP Nhiệt điện Hải Phòng đấu thầu gần 4 tháng vẫn chưa có kết quả?

Công ty CP Nhiệt điện Hải Phòng có địa chỉ tại huyện Thuỷ Nguyên, TP. Hải Phòng.
(PLVN) -  Được thông báo mời thầu vào ngày 08/6/2023 và đóng, mở thầu vào ngày 28/6/2023. Tuy nhiên, đến nay đã gần 4 tháng nhưng gói thầu cung cấp than cám 6a. 14 phục vụ sản xuất có giá gói thầu hơn 1.311 tỷ đồng do Công ty CP Nhiệt điện Hải Phòng tổ chức đấu thầu, lựa chọn nhà thầu vẫn chưa có kết quả. Bên cạnh đó, trong quá trình đấu thầu, một nhà thầu có kiến nghị về những “bất thường” của một số nhà thầu cùng tham dự đấu thầu gói thầu trên.

Ninh Thuận: Sông Dinh tan hoang vì “ma trên đất”: Bài 2: Chỉ đạo kiểm tra, xử lý kịp thời sai phạm

Đại công trường khai thác, chế biến khoáng sản trái phép trên sông Dinh được người dân xác định là của ông H.X.T
(PLVN) - “Trường hợp địa phương nào để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản cát, sỏi lòng sông, suối trái phép mà không có biện pháp ngăn chặn, xử lý dứt điểm thì phải tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu”, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh thuận chỉ đạo quyết liệt.

Bài 2: Công ty Cổ phần tập đoàn Nusee bị xử phạt vì vi phạm về Quảng cáo.

Bài 2: Công ty Cổ phần tập đoàn Nusee bị xử phạt vì vi phạm về Quảng cáo.
(PLVN) - Trả lời báo Pháp luật Việt Nam, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cho biết: Công ty Cổ phần tập đoàn Nusee bị xử phạt hành chính về hành vi thực hiện quảng cáo sản phẩm mỹ phẩm trên trang website: http://myphamnusee.com nhưng không xuất trình được giấy xác nhận nội dung quảng cáo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Bài 1: Công ty cổ phần tập đoàn Nusee chưa được cấp Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm

Bài 1: Công ty cổ phần tập đoàn Nusee chưa được cấp Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm
(PLVN) - Thông tin đến Báo Pháp luật Việt Nam, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cho biết Cục mới có văn bản gửi Sở Y tế Hà Nội đề nghị kiểm tra hoạt động tuân thủ, chấp hành các quy định về quản lý mỹ phẩm đối với Công ty Cổ phần Tập đoàn Nusee và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật nếu có vi phạm.

Cựu Bí thư Bến Cát kêu oan, vụ án bị tạm đình chỉ

Sau 7 năm, 7 lần trả hồ sơ, vụ án mà ông Nguyễn Hồng Khanh - cựu Bí thư TX. Bến Cát kêu oan tiếp tục bị tạm đình chỉ điều tra
(PLVN) - Ngày 4/10, Thượng tá Bùi Phạm Hải – Phó Thủ trưởng cơ quan CSĐT công an tỉnh Bình Dương đã ban hành Quyết định 42/QĐ-CSKT tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự: “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí và Vi phạm các quy định về quản lý đất đai” mà ông Nguyễn Hồng Khanh (SN 1967, cựu Bí thư TX. Bến Cát) bị cáo buộc đồng phạm giúp sức cho ông Nguyễn Huy Hùng và ông Nguyễn Quang Lộc (2 cán bộ Ngân hàng BIDV Tây Sài Gòn) đã kêu oan từ ngày khởi tố đến nay .

Kết luận điều tra vụ 'lướt cọc' tại Đà Nẵng: Luật sư đánh giá cần làm rõ thêm một số vấn đề

Căn nhà 27 Lê Vĩnh Huy, Hải Châu, Đà Nẵng.
(PLVN) - Sau hơn 3 năm khởi tố, Công an Đà Nẵng vừa ra Kết luận điều tra số 99 (KLĐT) với bà Huỳnh Thị Châu (SN 1975, ngụ quận Cẩm Lệ) về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. CQĐT cho rằng bà Châu “lừa đảo chiếm đoạt” 2,5 tỷ đồng liên quan căn nhà số 27 Lê Vĩnh Huy, Hòa Cường Bắc, quận Hải Châu.