Theo Đồ án quy hoạch xây dựng công viên địa chất toàn cầu cao nguyên đá Đồng Văn đã được Thủ tướng phê duyệt, khu vực có nhà hàng nêu trên là nơi hạn chế hoạt động xây dựng mới, chỉ xây dựng công trình an ninh - quốc phòng, phục vụ du lịch, hạ tầng xã hội thiết yếu; chiều cao các công trình từ 1 đến 3 tầng.
Thế nhưng, công trình kiên cố 7 tầng mang tên Paronama vẫn mọc lên tại đây, vi phạm Luật Di sản văn hoá, Xây dựng, Đất đai… Công trình xây dựng từ 2018 và hoàn thành vào đầu 2019. Từ đó, dư luận bức xúc đặt câu hỏi: “Khi một Panorama to đùng như vậy xây dựng trên Mã Pí Lèng, các cơ quan chức năng ở đâu, làm gì?”.
Về công trình sai phép trên đèo này, ngày 8/10, Sở Xây dựng Hà Giang có văn bản gửi UBND tỉnh đề xuất hướng xử lý. Theo đó đề xuất lãnh đạo tỉnh yêu cầu huyện Mèo Vạc chỉnh trang, cải tạo một phần công trình (gồm tầng âm và một tầng nổi sát mặt đất) để phục vụ việc dừng chân, ngắm cảnh của du khách. Toàn bộ 7 tầng giật cấp phía trên xây nhô ra phía sông Nho Quế sẽ bị phá dỡ để cải tạo thành đất trồng cây xanh; thời hạn phá dỡ hoàn thành trước 15/11.
Đồng thời, chủ đầu tư được yêu cầu hoàn thiện các thủ tục pháp lý phần công trình còn lại trong thời hạn 60 ngày; các vi phạm khác xử lý theo quy định.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Giang cho biết tỉnh sẽ thực hiện đúng khuyến nghị của chuyên gia UNESCO là xây dựng điểm dừng chân phục vụ du khách. Các phần còn lại của nhà hàng Panorama không phục vụ mục đích này đều bị phá dỡ. Về quyền sở hữu công trình này, vị PGĐ nói rằng đây là đất của bà Vũ Thị Ánh (chủ đầu tư), nếu tỉnh đồng ý thì các cơ quan sẽ thẩm định lại để hoàn thiện thủ tục cho phù hợp.
Đề xuất trên được đưa ra sau cuộc họp của đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh Hà Giang ngày 8/10 (gồm các Sở VH,TT&DL; GTVT; KH&ĐT; TN&MT và UBND huyện Mèo Vạc).
Tại cuộc họp, các đơn vị thống nhất kết luận, nhà hàng Panorama được xây dựng bằng bê tông cốt thép, có 7 sàn giật cấp theo địa hình sườn núi, nằm ngoài mốc giới danh thắng quốc gia Mã Pì Lèng; diện tích xây dựng 226m2, diện tích sàn gần 500m2 và gần 80m2 sàn ngắm cảnh khung thép.
Mặt trước công trình gồm hai phần là tầng âm, tầng nổi sát mặt đất và 6 cấp xây thấp dần theo sườn núi. Hiện công trình đã hoàn thiện được 5 cấp; phần sàn thép phục vụ ngắm cảnh của cấp thứ 6 và cấp thứ 7 đang hoàn thiện.
Đỗ Trang
Theo UBND tỉnh Hà Giang, huyện Mèo Vạc đã có kế hoạch xin điều chỉnh quy hoạch chuyển mục đích sử dụng diện tích đất này để cấp giấy phép xây dựng cho dự án theo quy định.
Theo lãnh đạo huyện, việc xây dựng Panorama cũng nhằm thực hiện chủ trương của huyện là mong muốn các tổ chức, cá nhân đến đầu tư để phát triển du lịch địa phương. Theo đó, vị trí của Panorama nằm ở vùng đệm chứ không phải vùng lõi cấm xây dựng nên không phải xâm phạm danh thắng.
Đồng thời theo Cục Di sản văn hoá (Bộ VH,TT&DL), trong tháng 7/2019, Cục đã gửi công văn đề nghị Sở VH,TT&DL Hà Giang chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp chính quyền địa phương xác minh thông tin, kiểm tra quy trình, thủ tục lập, thẩm định phê duyệt đối với công trình.
Tuy nhiên, sau gần 3 tháng, Bộ vẫn chưa nhận được bất kỳ văn bản nào của tỉnh Hà Giang. Từ đó cho thấy, cũng không phải đến bây giờ Cục Di sản văn hóa hay tin này nhưng cũng không có những động thái cụ thể.
Bởi bao nhiêu sự “chần chừ” của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng, công trình xây dựng vi phạm trên vẫn được hoàn thành và quảng cáo rầm rộ trên internet. Công trình chưa được cấp phép xây dựng, chưa có giấy chứng nhận đầu tư, dự án chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt, chưa chuyển mục đích sử dụng đất.
Panorama không phải là vụ xâm phạm di sản đầu tiên tại các khu du lịch, điểm tham quan. Trước đây đã có hàng loạt khu vực di sản như Tràng An (Ninh Bình), hồ Tuyền Lâm (Đà Lạt)... bị xâm hại, phá hủy cấu trúc tự nhiên, cho thấy việc quản lý của các địa phương với di sản, thắng cảnh chưa chặt chẽ.
Giữa năm 2019, dư luận từng bức xúc gay gắt với khu di tích lầu Bảo Đại bị Công ty CP đầu tư Khánh Hà thuộc Tập đoàn Hà Đô “cạo trọc” để xây dựng biệt thự, khách sạn, nhà hàng, quán bar... Rồi còn có vụ việc trong khu vực quần thể danh thắng Tràng An (Di sản Thiên nhiên thế giới ở xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, Ninh Bình), được bảo vệ nghiêm ngặt nhưng lại xuất hiện công trình xây dựng hàng nghìn bậc thang lên núi Cái Hạ (còn gọi là núi Huyền Vũ) ngay trong vùng lõi di sản.
Trước đó, năm 2017, một công ty đã đổ hàng nghìn mét khối đất đá lấn biển vịnh Nha Trang trái phép để làm dự án Khu nghỉ dưỡng Champarama Rerort & Spa mà chỉ phạt hành chính 100 triệu đồng rồi cho tồn tại…
Theo nhiều chuyên gia, pháp luật về di sản của Việt Nam hiện nay đang rất chung chung, chưa phân rõ ra từng luật riêng và cụ thể như luật về di sản kiến trúc, di sản đô thị, di sản thiên nhiên... mà vẫn cứ đang “lùng bùng sống chung” trong một đạo luật. Điều này dẫn đến sự khó khăn trong quản lý cũng như tạo sơ hở cho nhiều cá nhân, doanh nghiệp trục lợi.
Như công trình Panorama, dù không nằm trong khu vực bảo vệ di sản nhưng đỉnh đèo Mã Pí Lèng có vị trí nằm ngoài vùng công viên địa chất cũng cần được bảo vệ, song Luật Di sản lại chưa có quy định rõ ràng về vấn đề này.
Rốt cuộc ai có lỗi?
“Năm 2018, chính quyền có gọi điện thông báo nếu như đất này không triển khai xây dựng “điểm dừng chân” sẽ bị thu hồi. Họ cho tôi 10 ngày để suy nghĩ ….
Tôi mong muốn làm công trình gì đó cho cảnh quan đẹp, đồng thời nó gắn liền với kỷ niệm và sự cố gắng của tôi. Hơn nữa, tôi mong mỏi giúp người địa phương có công ăn việc làm, đỡ khổ. Ít nhất là mấy đứa nhỏ có manh quần tấm áo...
Tôi không có giấy phép thì bây giờ tôi hoàn thiện có sao. Tôi quan tâm nhiều đến thủ tục giấy tờ. Tôi từng hỏi nhiều người, nhưng người ta bảo không thuộc thẩm quyền. Tôi đi đâu, đi chỗ nào cũng không có câu trả lời...
Nếu tôi lường trước được, thì tôi đã không làm, thà gửi mấy tỷ vào ngân hàng cho sướng và để mảnh đất như vậy. Mọi người đừng nghĩ là tôi kiếm lợi từ công trình này. Có một nhà báo hỏi tôi: “nếu người ta thu hồi chỗ này của chị, chị thấy như nào”. Tôi chỉ còn nước nhảy xuống sông Nho Quế, vì toàn bộ tài sản của tôi đều ở đây rồi”.
Bà Vũ Ngọc Ánh, bà chủ của Panorama
“UNESCO đề nghị tại vị trí hiện là nhà nghỉ Panorama cần xây dựng một điểm dừng chân để ngắm hẻm vực Tu Sản. Tuy nhiên, khu vực này lại đúng vào mảnh đất đứng tên gia đình bà Ánh, họ đã mua từ rất lâu. Gia đình bà Ánh cũng mong muốn làm một điểm dừng chân nên đã tiến hành xây dựng. Chúng tôi cũng yêu cầu bà Ánh phải xây công trình thân thiện với môi trường, phù hợp cảnh quan. Tuy nhiên, khi bà này thiết kế công trình thì chúng tôi không được xem xét các thủ tục, hồ sơ, chủ yếu là bà ấy tự ý”.
Ông Nguyễn Cao Cường, Chủ tịch UBND huyện Mèo Vạc
“Để xảy ra việc này, trách nhiệm chính thuộc về chính quyền huyện Mèo Vạc”.
Ông Hoàng A Chinh, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Hà Giang
“Hiện tại, Bộ VH,TT&DL chưa nhận được bất kỳ một ít kiến nào về việc thẩm định công trình, vị trí tòa nhà được xác định nằm ngoài khoanh vùng khu vực II của danh thắng quốc gia. Quan điểm của Bộ là công trình nếu có sai phạm, thì chúng tôi sẽ có sẽ có biện pháp bảo vệ di sản quốc gia...
Theo tìm hiểu của Bộ, ban đầu quan điểm của tỉnh Hà Giang chỉ xây trạm dừng chân cho du khách, không phải công trình bê tông kiên cố, có quy định cả chất liệu làm công trình, nhưng trong quá trình làm, chủ đầu tư cố tình vi phạm pháp luật...
Theo tôi là không nên mang tính mệnh của mình ra để tạo áp lực với luật pháp, khi sai thì nhận thức sai để khắc phục, sửa chữa. Đã là doanh nghiệp, làm việc theo cơ chế thị trường, được ăn thua chịu, không có việc thua chịu rồi bắt xã hội gánh được...
Dù là tư nhân hay doanh nghiệp cũng phải bảo vệ di sản quốc gia, nếu xâm phạm vào di sản, Bộ không đồng tình. Việc để công trình xây dựng trái phép hoàn thành rồi mới lật lại, thì trách nhiệm chính thuộc về chính quyền địa phương. Nhà chúng ta sửa, dù nhỏ, ngay lập tức đội quy tắc đến ngay, vì sao nhà 7 tầng mọc như thế, mà các đơn vị ở địa phương không biết?”.
Ông Nguyễn Thái Bình, Chánh Văn phòng, người phát ngôn Bộ VH,TT&DL
Diệu Bảo (tổng hợp)
