Cộng động trách nhiệm trong đào tạo cán bộ có chức danh tư pháp

Sáng qua - 4/12, Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp (BCĐ CCTP) TƯ đã họp phiên thứ 2, công bố các Quyết định của BCĐ và tập trung vào việc thảo luận về Quy chế làm việc của BCĐ, Chương trình trọng tâm công tác CCTP giai đoạn 2011-2016 và chương trình làm việc của BCĐ năm 2012. Đặc biệt, BCĐ đã tập trung thảo luận về định hướng phân công trách nhiệm trong công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cán bộ có chức danh tư pháp (CDTP).

Phiên họp lần thứ hai của Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp trung ương.

Trăm lý do là vì... thiếu cán bộ

3 chức danh thẩm phán, kiểm sát, luật sư (3 chức danh cơ bản) có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp, tiến trình cải cách tư pháp đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN. Nhưng vấn đề đào tạo 3 chức danh này như thế nào vẫn là vấn đề chưa nhận được sự đồng thuận của các cơ quan tư pháp TƯ.

Sau khi đi thăm và làm việc 3 cơ sở đào tạo các CDTP là Học viện Tư pháp (Bộ Tư pháp), Trường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát (VKSND TC) và Trường đào tạo cán bộ tòa án (TAND TC), Thường trực BCĐ CCTP TƯ nhận định, đổi mới công tác đào tạo cán bộ tư pháp theo hướng “thống nhất đào tạo nghề nghiệp cho cán bộ có CDTP” là chủ trương nhất quán của Bộ Chính trị từ khóa IX đến nay (thể hiện qua Nghị quyết 08-NQ/TƯ (ngày 2/1/2002) và Nghị quyết 49-NQ/TƯ (ngày 2/6/2005). BCĐ CCTP TƯ nhiệm kỳ 2007-2010 đã nhất trí tiếp tục thực hiện chủ trương giao cho Học viện Tư pháp đào tạo chung các chức danh KSV, TP và LS.

Chính phủ cũng đã triển khai thực hiện chủ trương này qua việc thành lập Học viện Tư pháp và bước đầu đã đạt được một số kết quả nhất định. Trong thời gian qua, Học viện Tư pháp đã đào tạo được 12 khóa nghiệp vụ TP với 3.957 học viên, 4 khóa nghiệp vụ KSV với 873 học viên và nhiều CDTP khác. Song, mấy năm gần đây, ngành kiểm sát đã không cử CB sang đào tạo tại Học viên và ngành TA thì cũng mới quay lại cử CB sang Học viện học gần 2 năm nay.

Bản chất của sự “bất hợp tác” này theo lý giải của Viện trưởng VKSND TC Nguyễn Hòa Bình là vì ngành “không có người để cử đi đào tạo”. Mỗi năm ngành “mất” đi không ít CB ra ngoài ngành, cộng với khoảng 500 người về hưu (chiếm 4,3% số CB) nên nhu cầu CB là rất lớn. Dù ngành đã “hạ” tiêu chuẩn đến mức tuyển cả cử nhân ngoài ngành Luật (sau đó về học chuyển đổi) mà vẫn không đủ.

QH giao 2 năm 1.800 chỉ tiêu, nhưng ngành chỉ tuyển được 400 chỉ tiêu do chế độ đãi ngộ không đủ sức “hút” sinh viên Luật vào ngành. Không tuyển được CB đầu vào thì “lấy đâu ra người cử đi đào tạo ở Học viện?” mà theo qui định, học viên đào tạo nguồn TP và KSV phải là cán bộ ngành TA, kiểm sát (để đủ điều kiện xem xét bổ nhiệm TP và KSV).

Thực tế, thiếu CB là tình trạng chung của nhiều cơ quan nhà nước. Khảo sát sơ bộ tại một cơ sở đào tạo Luật cho thấy, có đến 53% SV không muốn về công tác tại các cơ quan tư pháp, mà một nguyên nhân chính là do chế độ, chính sách chưa đủ sức “hút” CB mới và “giữ chân” CB lâu năm.

Còn ngành TA cũng nằm trong cái khó vì thiếu nguồn CB, song mặt khác, cho rằng, ngành cũng có thể tự đào tạo CB cho mình. Hơn nữa, thẩm phán đào tạo nghề cho thẩm phán tương lai sẽ tốt và chuẩn hơn để ngành khác đào tạo. Hơn nữa, theo qui định, người đứng đầu ngành TA phải “chịu trách nhiệm về CB ngành mình, nhưng không được đào tạo thì làm sao biết mà chịu trách nhiệm?”.

Giải pháp là “cùng chung tay”

Tán thành hoàn toàn với chủ trương đào tạo chung 3 chức danh, ngành kiểm sát vẫn băn khoăn với “câu chuyện” khó tuyển CB vào ngành, nhất là tuyển ở địa phương này và phân công sang làm việc ở địa phương khác. Do vậy, ngành Kiểm sát muốn có được hình thức “đào tạo theo địa chỉ” như ngành công an là tuyển ngay học sinh tốt nghiệp phổ thông để đào tạo và đưa về địa phương làm việc. “Quan trọng là tuyển được vào ngành, còn đào tạo, bồi dưỡng sau đó thì cơ sở nào thực hiện cũng được” - Viện trưởng VKSND TC nhấn mạnh.

Trong khi đó, ngành TA vẫn kiên trì với quan điểm “phân công đào tạo” như Chánh án TAND TC Trương Hòa Bình cho rằng, “đào tạo TP, KSV là sự phân công chứ không có gì gò bó, bắt buộc. HVTP là 1 trung  tâm đào tạo lớn không có nghĩa là các ngành khác không được xây dựng trung tâm lớn trong hoạt động nghiên cứu của mình. Ban Cán sự Đảng TA chủ trương công tác đào tạo gắn với nghiên cứu nên kết hợp trường với Viện Nghiên cứu Khoa học xét xử và Tạp chí TA thành 1 trung tâm theo mô hình “trường trong viện, viện trong trường” để đào tạo theo nhu cầu”.

Bên cạnh đó, ngay trong việc đào tạo chung các CDTP, ông Trương Hòa Bình đề nghị nên “phân loại” học viên để có thời gian đào tạo phù hợp. Có thể những CB TA đã có thâm niên, cần bổ nhiệm ngay thì để ngành TA chủ động đào tạo.

Nhưng nhìn từ góc độ lợi ích chung, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên nhận thấy, “lời giải” cho những khúc mắc trong công tác đào tạo các CDTP “vốn đang manh mún, cùng nghề nhưng mỗi ngành lại đào tạo riêng” là “các ngành tư pháp cần chung tay hợp tác, tập trung vào cùng đào tạo nghề cho CB có CDTP chứ không phải tách riêng ra”.

Nhận lãnh trách nhiệm đào tạo nghề cho các CDTP, dù chất lượng đào tạo được nâng lên nhưng theo Học viện Tư pháp và Bộ Tư pháp cũng thấy rõ những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động của Học viện như nội dung và phương thức đào tạo vẫn còn một số hạn chế, thiếu sót, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của các cơ quan tư pháp.

Do vậy, cùng với việc tiếp tục đổi mới, hoàn thiện nội dung và phương pháp đào tạo cán bộ có CDTP và bổ trợ tư pháp, Bộ đang tích cực chỉ đạo Học viên thực hiện Đề án xây dựng Học viện Tư pháp thành trung tâm lớn đào tạo cán bộ có CDTP nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu của CCTP trong giai đoạn tới.

Hương Giang