Phòng chống “Tham nhũng vặt” (Kỳ 1): Chi phí ngầm diễn ra công khai

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
(PLVN) - Dù đã có nhiều biện pháp chấn chỉnh, nhưng tình trạng “tham nhũng vặt” (TNV) vẫn xảy ra phổ biến. Điều đáng nói, cảnh “ngã giá” giữa người dân, doanh nghiệp (DN) với cán bộ công quyền nhiều khi không cần giấu giiếm, che đậy. Nhưng chỉ đến khi báo chí phanh phui, dư luận lên tiếng thì cơ quan chức năng mới vào cuộc.

Vô số chi phí không chính thức

Có thể nói, hầu như tháng nào các cơ quan thông tấn báo chí cũng phản ánh về những vụ việc tiêu cực của cán bộ, công chức (CBCC) trong quá trình thực thi công vụ. Từ chuyện “mãi lộ” của cảnh sát giao thông, chuyện gợi ý “phong bì” của cán bộ địa chính, đến tình trạng phải nộp phí “không chính thức” của DN khi làm thủ tục tại các cửa khẩu hải quan.

Điển hình là vào tháng 4/2018, dư luận dậy sóng với tình trạng các DN phải “xếp hàng” để nộp phí “bôi trơn” khi làm thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đình Vũ (Hải Phòng).

Gần đây nhất, cũng qua  báo chí, một vụ “ngã giá” liên quan đến các cán bộ xuất nhập cảnh thuộc Phòng Quản lý xuất nhập cảnh Bắc Giang, Hải Dương đã được đưa ra ánh sáng. Tại đây, người dân khi sửa đổi, bổ sung hoặc làm mới Hộ chiếu phổ thông trong nước nếu có nhu cầu làm nhanh, chỉ cần gợi ý với cán bộ.

Lợi dụng sự sốt ruột của người dân, một số “cò mồi” và cán bộ đã móc nối với nhau để làm hộ chiếu nhanh với mức giá cao gấp chục lần. Nguy hiểm hơn, cảnh mặc cả của cán bộ xuất nhập cảnh diễn ra một cách thẳng thừng, công khai và “cò mồi” thoải mái ra - vào phòng cán bộ để đưa hồ sơ.

Sau vụ việc này, Bộ Công an khẳng định sẽ yêu cầu công an các địa phương tiến hành xác minh, làm rõ. Vài năm trước, khi dư luận bức xúc vì chuyện “mãi lộ”, chung chi của các cảnh sát giao thông diễn ra trắng trợn trên các cung đường dọc từ Bắc vào Nam, Bộ Công an cũng  cho biết sẽ không bao che bất kỳ trường hợp vi phạm nào, bất kể là ai.

Tất nhiên, những lời hứa này - trong chừng mực nào đó - đều đã được thực hiện, chỉ có điều, xử lý được vụ tiêu cực này thì nhiều vụ tiêu cực khác lại tiếp tục xuất hiện với quy mô và mức độ đáng báo động hơn.

 Có lẽ, vì quá bất bình trước thực trạng tiêu cực của lực lượng chấp pháp, phát biểu tại phiên giải trình liên quan đến tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm xâm phạm an toàn giao thông diễn vào tháng 3 vừa qua, ông Nguyễn Đình Quyền - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội chua xót: “Các đồng chí cứ nói ý thức của người dân về an toàn giao thông là không trúng hoàn toàn.

Đầu tiên phải là trách nhiệm xử lý của cơ quan quản lý nhà nước không nghiêm”. Lấy dẫn chứng việc dễ dãi trong việc xử lý xe quá tải, ông Quyền cho biết: Một xe hàng chở quá tải từ Lạng Sơn về đến Cà Mau mới phát hiện được chở quá tải. Vậy nguyên nhân chính là do lực lượng chức năng xử lý không nghiêm hay làm ngơ? Phải làm rõ trách nhiệm, nếu không chỉ ra được trách nhiệm thì mãi mãi không xử lý mối họa tai nạn giao thông.

Với người dân đã vậy, trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, các DN cũng chịu vô số chi phí không chính thức. Theo kết quả điều tra chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam công bố vào ngày 28/3 cho biết, bức tranh tổng thể của môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều điểm đáng quan ngại; chi phí không chính thức giảm nhưng vẫn còn ở mức cao: 58% DN trong nước vẫn còn bị nhũng nhiễu, 54% DN vẫn phải trả chi phí bôi trơn.

Điều quan ngại hơn cả là những chi phí không chính thức còn làm phát sinh thêm chi phí khác. Chẳng hạn, để hợp pháp hóa chi phí không chính thức sẽ dẫn đến hiện tượng gian dối trong kinh doanh, như buôn bán hóa đơn, báo cáo tài chính, thuế không trung thực...

Nhắc lại báo cáo của lãnh đạo Tổng cục Thuế, Hải quan đánh giá sự tiến bộ trong thái độ làm việc của cán bộ trong ngành, tại Hội nghị tổng kết ngành tài chính năm 2018, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng vẫn còn tình trạng kẹp phong bì để giải quyết hồ sơ trong lĩnh vực này.

Đơn cử, một container thông quan mất phí bôi trơn 1 triệu đồng thì một năm DN mất cả chục nghìn tỷ đồng. “Những chi phí này sẽ giết chết DN. Tại sao DN không lớn được? Lý do là đây", người đứng đầu Chính phủ nói và cũng chỉ ra tình trạng DN, hộ kinh doanh quen biết với cán bộ thuế thì được gợi ý để được nộp thuế ít hơn.

Không đủ can đảm thừa nhận

Nhiều ý kiến cho rằng, tuy giá trị không lớn nhưng TNV đã và đang làm thoái hóa, biến chất đội ngũ cán bộ, đảng viên. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng  từng nhiều lần nhắc đi nhắc lại trong các cuộc họp: “TNV như ghẻ ruồi, rất ngứa ngáy, khó chịu chứ không phải chỉ có tham nhũng lớn”.

Trưởng Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thanh Hải cũng ví TNV như ổ mối ăn mòn chân đê, ổ mối tuy nhỏ nhưng có thể phá hủy cả con đê ngàn dặm... Và, dù diễn ra ở hầu hết mọi lĩnh vực, nhưng không phải bộ, ngành, địa phương nào cũng đủ can đảm để thừa nhận rằng vấn nạn này đang tồn tại trong ngành/địa phương mình.

 Trong số ít địa phương dám thừa nhận thực trạng trên, Hà Nội đã công khai nói rõ: “Nạn sách nhiễu, TNV trong cán bộ, công chức một số ngành, lĩnh vực vẫn còn diễn ra gây bức xúc trong xã hội”. Từ vụ vi phạm của một lao động hợp đồng tại UBND phường Văn Miếu (quận Đống Đa) khi giải quyết đăng ký khai tử cho công dân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải đã yêu cầu lãnh đạo các phường, xã, thị trấn phải thường xuyên tự kiểm điểm xem có còn tình trạng người dân muốn làm thủ tục hành chính phải mất tiền mới được giải quyết hay không. Nếu còn, phải xử lý thật nghiêm. 

Đầu năm nay, tại phiên họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng (PCTN), Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng- Trưởng ban Chỉ đạo trung ương về PCTN cũng yêu cầu trong năm 2019 phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và DN trong giải quyết công việc; kiên quyết loại khỏi bộ máy của Đảng và Nhà nước những cán bộ hư hỏng, tham nhũng.

Tuy nhiên, muốn loại bỏ TNV ra khỏi đời sống xã hội, điều đầu tiên là cần nhận diện rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, đặc biệt là tâm lý của các bên trong mối quan hệ đưa và nhận phong bì. Chuyên gia tâm lý về tội phạm học sẽ giải mã hiện tượng này tại Kỳ 2: “Nguy cơ của sự suy giảm lòng tin”.

Ông Lưu Bình Nhưỡng, Phó trưởng Ban Dân nguyện Quốc hội cho biết, có rất nhiều ý kiến của cử tri phản ánh về tình trạng tham nhũng nói chung và TNV nói riêng gửi đến Ban Dân nguyện và gửi cho cá nhân ông. Đơn tố cáo, kiến nghị, kêu cứu, cầu cứu... đều có hết.
TNV diễn ra ở mọi ngõ ngách, mọi cấp, mọi ngành, nhưng nhiều nhất vẫn là lĩnh vực đất đai. “Sau khi nhận được đơn phản ánh, kiến nghị của cử tri, các đồng chí phụ trách trong Ban giao cho anh em nghiên cứu, chuyển đến các bộ, ngành, địa phương xem xét. Riêng cá nhân tôi cũng chuyển rất nhiều, tôi chuyển cho cả Thủ tướng và các lãnh đạo ngành, địa phương xử lý.
Có những vấn đề được trả lời đến nơi đến chốn, nhưng cũng có những vấn đề địa phương trả lời chưa có trách nhiệm cao. Với những hồi âm tôi chưa đồng tình thì tôi tiếp tục có văn bản kiến nghị để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, DN”- ông Nhưỡng nói. 

Đọc thêm

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.
(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam

Các đồng chí lãnh đạo chủ trì Hội thảo. (Nguồn ảnh: baohaiduong.vn)
(PLVN) - Nhân kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Nguyễn Lương Bằng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, sau là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hôm qua (27/3), tại TP Hải Dương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Tỉnh ủy Hải Dương phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Người cộng sản kiên trung, mẫu mực, nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam”.

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm việc với Ban Cơ yếu Chính phủ

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: Tuấn Nam).
(PLVN) - Thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về cơ yếu, thời gian qua, Ban Cơ yếu Chính phủ (Ban CYCP) đã lãnh đạo, chỉ đạo ngành Cơ yếu Việt Nam triển khai thống nhất, đồng bộ, toàn diện các mặt công tác; bảo đảm tuyệt đối bí mật, an toàn, chính xác, kịp thời thông tin phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang (LLVT) trong mọi tình huống.

Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Thể hiện tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta

Đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh vô địch của dân tộc Việt Nam. (Ảnh minh họa - Tạp chí Tuyên giáo).
(PLVN) - Những vấn đề được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập trong bài viết vừa mang tính thời sự, vừa mang tính chiến lược, thể hiện rất rõ tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta. Đây cũng là lời nhắc nhở đối với một số cán bộ, đảng viên tránh xa chủ nghĩa cá nhân, làm việc vì lợi ích cá nhân, tiêu cực, tham nhũng.