Khi trẻ chọn cái chết...

Đằng sau những cái chết trẻ ấy là nỗi đau của người thân và lời cảnh báo về lối sống thiếu suy nghĩ của một bộ phận thanh thiếu niên. Nên chăng, khi giáo dục thanh thiếu niên, ngoài những giá trị đạo đức, kĩ năng sống còn cần thiết phải dạy các em biết trân trọng cuộc sống, có trách nhiệm với sinh mạng chính mình, biết nghĩ đến hậu quả trước mỗi lựa chọn cho mình?.

Em P.T.T - học sinh lớp 9B Trường PTCS Phước Hội 2, Lagi, Bình Thuận - ngày 17/3 được người nhà phát hiện chết do treo cổ. Trước đó, cuối tháng 1 tại Thái Bình, một học sinh nữ Trường Đông Quan cũng nhảy lầu tự sát sau khi bị cô giáo quở mắng và mời ra khỏi lớp vì hành xử vô lễ. Gần đây nhất, 3 học sinh nữ ở Đắk Nông rủ nhau tự tử mà chưa ai rõ lý do, để lại tang tóc cho 3 gia đình.  

Ảnh minh họa. Nguồn PLTP
Ảnh minh họa. Nguồn PLTP

Đằng sau những cái chết trẻ ấy là nỗi đau của người thân và lời cảnh báo về lối sống thiếu suy nghĩ của một bộ phận thanh thiếu niên. Nên chăng, khi giáo dục thanh thiếu niên, ngoài những giá trị đạo đức, kĩ năng sống còn cần thiết phải dạy các em biết trân trọng cuộc sống, có trách nhiệm với sinh mạng chính mình, biết nghĩ đến hậu quả trước mỗi lựa chọn cho mình?.

Không thể đổ lỗi cho nhà trường
Xuất phát từ một số thông tin được đưa, lý do mà em P.T.T tìm đến cái chết được nhiều người cho là vì học sinh này thường phạm nội quy, bị nhà trường phạt nên dẫn đến buồn chán… Tuy nhiên, nguồn cơn bên trong lại chứa đựng nhiều điều đáng nói khác…

Giới trẻ ngày càng chán nản

Theo số liệu mới nhất, cứ mỗi 28 giờ ở Việt Nam lại có một trường hợp tự tử. Một nghiên cứu khác của Phó GS.TS Phạm Hồng Tung (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho thấy, sau 5 năm, tình trạng bi quan, chán nản trong thanh niên có chiều hướng tăng lên một cách đáng lo ngại.

Cụ thể, có 73,1% thanh niên từng có cảm giác buồn chán; 27,6% từng “rất buồn”, thấy mình vô tích sự đến nỗi làm cho bản thân không muốn hoạt động như bình thường. Có tới 21,3% từng thất vọng hoàn toàn về tương lai và 4,1% nảy sinh ý nghĩ tự tử. Đặc biệt, xu hướng chung là càng ở nhóm tuổi trẻ hơn thì mức độ và tỷ lệ buồn chán càng cao. Có tới 75% người được hỏi trong độ tuổi 14-17 và 18-21 từng trải qua trạng thái đó, trong khi ở nhóm tuổi 22-25 là hơn 65%.  

Trong cuộc khảo sát khác của PGS Tung, trong số trên 2.000 thanh niên tham gia trả lời thì có đến 84,5% cho biết họ “chưa bao giờ” nghĩ đến việc tự tử, nhưng cũng có 10,6% cho biết họ “hiếm khi”, 3,5% “thỉnh thoảng” và 1,4% “thường xuyên” hay “rất thường xuyên” nghĩ đến việc tự tử.

Theo đại diện Ban Giám hiệu nhà trường - cô Ng.T.H - thì P.T.T là một học sinh tuy không thuộc thành phần cá biệt nhưng hay vi phạm các nội quy, những lỗi không lớn như tóc để dài, mặc áo phanh ngực, bỏ tiết… Với mỗi lỗi của P.T.T, nhà trường và giáo viên chủ nhiệm đã kết hợp giáo dục bằng cách khuyên răn và các hình phạt như mời phụ huynh, nêu tên dưới cờ… 

Theo giáo viên chủ nhiệm lớp em P.T.T, hai tuần trước khi xảy ra sự việc em đã ngoan ngoãn hơn, biết chấp hành nội quy, thậm chí giơ tay xây dựng bài.
Theo một số bạn bè của T. trong lớp T. là người thân thiện, dễ gần. Tuy nhiên, U.T - bạn gái thân nhất của T. - cho biết, T. bề ngoài vui vẻ như vậy, nhưng thực ra trong lòng lúc nào cũng bất mãn, buồn, chán nản vì cho rằng gia đình không thương yêu, không cần đến T.
Ông L.T.V. - một phụ huynh của trường - cho rằng, nói P.T.T tử tự một phần nguyên nhân là do bị phạt là không đúng: “Đành rằng lâu nay khắp nơi cũng có không ít trường hợp thầy, cô giáo xử phạt quá nặng tay dẫn đến bạo hành học sinh, nhưng đừng vì vài vụ việc mà quy chụp, nghĩ xấu cho các thầy, cô giáo.
Ngày xưa chúng tôi đi học, thầy cô giáo còn phạt nặng hơn rất nhiều, dùng cả roi mây, thế mà có đứa nào dám kiện cáo gì đâu, nhờ vậy mà ngoan và biết sợ. Bây giờ chỉ viết bản kiểm điểm, chép phạt, nêu tên dưới cờ thì có đến nỗi nào?. Phụ huynh đòi nhà trường phải quan tâm sâu sát, giáo dục kĩ lưỡng, nhưng phạt chút thì đã xót con?”.
Còn hôm đám tang em, mẹ T. cũng nói với các thầy cô: “Con em dại quá, thấy nó hư thì la rầy nó, không ngờ nó lại tìm đến cái chết”.
Lỗi của gia đình?
Có lần T tâm sự: “Hôm trước mình nhờ mẹ chở đi học, mẹ không chịu, nói tự đi bộ, mình bỏ học ra tiệm net ngồi cả ngày mà không thấy ai đi tìm, chắc trên đời chẳng còn ai thương mình. Mình chết thử cho nhiều người ăn mừng”. Vào một tiết Giáo dục công dân trước đó, khi cô giáo giảng về lẽ sống và sự chết, T. có phát biểu và hỏi cô giáo rằng: “Nếu ngày mai em chết thì sao?”. Rõ ràng ở T. có dấu hiệu trầm cảm đã khá rõ một thời gian trước khi em chọn cái chết, nhưng ít ai nhận thấy.
Theo mẹ T. và bạn bè trong lớp, T. sống tình cảm, thích gần gũi, yêu thương mẹ, nhưng mẹ T. mải làm ăn nên ít thời gian gần gũi, quan tâm em. Gia đình em đã chăm lo cho em một cuộc sống rất đủ đầy về vật chất nhưng tiếc là lại ít chú ý đến mặt tinh thần, đến tâm tư và những khát khao được yêu thương của em. Đời sống nội tâm của trẻ mới lớn khá phức tạp, nếu thiếu sự chăm nom, các em có thể sẽ dẫn đến những lệch lạc, tiêu cực về tâm lý lúc nào không hay.
Mẹ T. và gia đình đáng trách nhưng cũng rất đáng thương, bởi vì bản thân chị, là một người tất bật buôn bán, chỉ nghĩ rằng điều mình làm tốt nhất cho con là cho nó ăn học đàng hoàng, vật chất đủ đầy.
Cái chết của T. đáng thương hơn hết, nhưng em cũng là người đáng trách. Bạn bè chung quanh đều tiếc, T. có gương mặt sáng sủa, gia cảnh khá giả, hơn rất nhiều em trong lớp, trong số đó có cả những em mồ côi, có cha say xỉn, bị bạo hành, ngoài việc học ra phải lao động cực nhọc... Con đường tương lai còn dài, sẽ còn nhiều điều tươi đẹp chờ T. phía trước. Cuộc sống có rất nhiều lựa chọn, nhưng em đã chọn con đường tiêu cực nhất…

TS Tâm lý Nguyễn Kim Quý - chuyên gia đường dây tư vấn, hỗ trợ trẻ em (Cục Bảo vệ Trẻ em, Bộ LĐ-TB&XH): Nặng kiểu dạy sách vở

Có 4 nguyên nhân dẫn đến việc gần đây xảy ra nhiều vụ học sinh tự tử. Thứ nhất, về phía nhà trường, nhiều thầy cô không hiểu tâm lý của học trò, luôn áp đặt và không quan tâm đến nhu cầu của trẻ dẫn đến có kết luận, ứng xử không đúng khiến cho học sinh uất ức, tổn thương, xấu hổ trước bạn bè.

Bên cạnh đó, thầy cô đối xử thiếu công bằng giữa các học sinh khiến cho các em không phục thầy cô. Khi trẻ thường xuyên bị trấn áp sẽ dẫn tới những em thần kinh yếu không chịu nổi đã tự tử.

Thứ hai, ngay bố mẹ cũng không hiểu tâm lý con mình, những thay đổi tâm sinh lý và chưa biết chia sẻ, truyền kinh nghiệm sống cho con. Trẻ không có ai giãi bày, không ai hiểu trẻ, nhiều teen còn cho rằng “bố mẹ không trải qua tuổi teen nên không hiểu teen”.

Thứ ba, ở góc độ xã hội, nhiều khi đọc báo, xem phim thấy có nhiều hành vi tự tử nhưng lại không có những phân tích thấu đáo, định hướng… nên đã gây tác dụng ngược, khiến cho trẻ coi hành vi tự tử là để giải quyết bế tắc.

Thứ tư, tâm lý ở tuổi này bản thân trẻ có nhiều biến động lớn, khủng hoảng, có bước ngoặt lớn… Trẻ muốn khẳng định mình làm người lớn không được, muốn thể hiện quan điểm thì bị trấn áp. Điều này gây tâm lý tự vệ, nhiều trẻ đã tự rạch tay để được đau đớn; hoặc nặng hơn là dùng cơ chế tự tử để giải tỏa.

Như vậy, từ nhà trường, gia đình và xã hội đều nặng dạy kiểu sách vở chứ chưa giáo dục tốt cho trẻ về những kỹ năng sống, kỹ năng đối mặt với thách thức, giải quyết mâu thuẫn…  

Đây là tiếng chuông cảnh tỉnh đối với các trường sư phạm. Cần nâng cao chất lượng cho bộ môn tâm lý, tránh dạy quá chung chung khiến cho giáo viên ra trường khó vận dụng khi bước vào thực tế. Các trường sư phạm cần cấu trúc lại chương trình bộ môn tâm lý, có những nghiên cứu về những vấn đề rối loạn hành vi, trầm cảm, tử tự của trẻ.

Khi phát hiện sớm những hành vi rối loạn này thì các chuyên gia, nhà trường, gia đình sẽ có can thiệp sớm, tránh để xảy ra những trường hợp đáng tiếc như trên. 

TS Nguyễn Tùng Lâm - Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội, Hiệu trưởng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng: Học sinh cần được trải nghiệm

 Theo tôi thì nguyên nhân thứ nhất là bản thân học sinh chịu nhiều áp lực, nhiều tác động từ trường lớp, gia đình, bạn bè… trong khi lại không được trang bị những nhận thức về những giá trị tôn vinh, kỹ năng giải quyết vấn đề trong cuộc sống nên dễ sai lệch về nhận thức cũng như hành động.

Giáo viên chủ nhiệm ít có điều kiện quan tâm, gần gũi học sinh, thiếu thân thiện với các em nên khi có khúc mắc các em không biết hỏi ai. Tôi nghĩ rằng, việc dạy kỹ năng sống hiện nay cũng gặp  hai cái khó là thời gian bị hạn hẹp và giáo viên chủ yếu đọc tài liệu dạy mà với môn kỹ năng sống thì HS cần phải trải nghiệm nhiều.

Ông Nhị Ngọc – một phụ huynh học sinh ở Hà Nội: Chớ tùy tiện hành xử!

Những vụ học sinh liên tiếp tự tử và gần đây nhất là vụ tự tử tập thể của 3 nữ sinh khiến dư luận không khỏi lo lắng.

Việc tìm hiểu nguyên nhân, làm rõ các uẩn khúc dẫn tới hành động dại dột và phải trả giá quá đắt của các em là nên làm và phải làm, ngõ hầu tìm ra cách ứng xử phù hợp trong từng trường hợp cụ thể để tránh những hậu quả nặng nề cho mỗi gia đình và cho cả xã hội.

Muốn lý giải bằng cách nào đi chăng nữa thì người lớn, cụ thể hơn là thầy, cô giáo và cha mẹ các em tự tử có trách nhiệm trong chuyện này. Nguyên nhân trực tiếp khiến các em quẫn trí, nghĩ liều xuất phát từ những tác động rất nhỏ.

Bởi vậy, lời nhắc nhở cần thận trọng khi ứng xử với trẻ em không bao giờ thừa. Người lớn hãy tôn trọng các em, đừng coi các em là “người dưới” rồi hành xử kiểu gì cũng được. 

Bà Nguyễn Ngọc Mai – Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn và Đào tạo kỹ năng – Viện Nghiên cứu con người – Viện KHXHVN: Sai lầm nếu coi con mình là số một

Trào lưu tự tử thể hiện cái nhìn sai lệch của trẻ khi gặp những vấn đề bức xúc trong cuộc sống. Cụ thể, khi gặp vấn đề, chúng nghĩ ngay đến tự tử, mà không hiểu cái chết là thế nào.

Trong suy nghĩ của chúng, tự tử chỉ là giải pháp giải tỏa, để hết bức xúc, chứ không biết chết là chấm dứt tất cả. Ở ta, thầy cô thiếu kỹ năng sống đã đành, cha mẹ học sinh cũng không có phương pháp dạy con phù hợp.

Việt Nam thường có lối ứng xử, dạy con cái kiểu giành giật và trốn chạy. Không giành giật được thì trốn chạy. Trong khi đó, phương Tây họ lại dạy cách chấp nhận cuộc sống và coi đó là hiện thực của cuộc sống. Nó cũng giống như khi ta đưa vấn đề giáo dục giới tính vào giảng dạy trong các trường trung học cơ sở, nhiều phụ huynh phản đối vì cho rằng đó là “vẽ đường cho hươu chạy”.

Thực ra, đây là một vấn đề thực tế, ta càng cấm cản, né tránh thì nó càng tò mò và học tập. Bởi vậy, tốt nhất chúng ta nên chấp nhận nó và hướng dẫn các em phương pháp an toàn khi quan hệ tình dục…

Một sai lầm lớn của những người giàu ở nước ta là luôn coi con mình là số một và đặt rất nhiều kỳ vọng vào chúng. Bởi vậy, họ ép con cái học hành đến quá sức chịu đựng của chúng, mà không dạy chúng kỹ năng sống.

Đến khi gặp “sự cố” chúng sẽ hành động thiếu suy nghĩ (bỏ nhà đi lang thang, nghiện hút, nghiêm trọng hơn là tự tử). Hãy giúp con cái khi chúng gặp khó khăn; khuyên chúng hãy đối mặt với vấn đề, tìm giải pháp khắc phục và bình tĩnh vượt qua. Tóm lại, con cái lớn đến đâu, bố mẹ chấp nhận là nhà tư vấn đến đó.

Nhóm Phóng viên xã hội

Đọc thêm

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm việc với Ban Cơ yếu Chính phủ

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: Tuấn Nam).
(PLVN) - Thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về cơ yếu, thời gian qua, Ban Cơ yếu Chính phủ (Ban CYCP) đã lãnh đạo, chỉ đạo ngành Cơ yếu Việt Nam triển khai thống nhất, đồng bộ, toàn diện các mặt công tác; bảo đảm tuyệt đối bí mật, an toàn, chính xác, kịp thời thông tin phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang (LLVT) trong mọi tình huống.

Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Thể hiện tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta

Đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh vô địch của dân tộc Việt Nam. (Ảnh minh họa - Tạp chí Tuyên giáo).
(PLVN) - Những vấn đề được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập trong bài viết vừa mang tính thời sự, vừa mang tính chiến lược, thể hiện rất rõ tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta. Đây cũng là lời nhắc nhở đối với một số cán bộ, đảng viên tránh xa chủ nghĩa cá nhân, làm việc vì lợi ích cá nhân, tiêu cực, tham nhũng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
(PLVN) -  Ngày 25/3, chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các thành viên Chính phủ không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững; đặc biệt, các luật, nghị quyết phải khai thác, phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển của đất nước, tránh lãng phí, tiêu cực, tham nhũng, tránh "xin – cho".

Phát huy vai trò giám sát của các cơ quan dân cử tại địa phương

Các đại biểu tham dự Hội nghị. (Ảnh: PV)
(PLVN) - Tham luận của một số đại biểu trình bày tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023 và triển khai kế hoạch công tác năm 2024 ngày 25/3 đã cho thấy vai trò quan trọng của các cơ quan dân cử trong hoạt động giám sát, góp phần không nhỏ vào những thành quả về phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Tổ chức diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước

Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa chủ trì hội nghị.
(PLVN) -  Sáng 25/3, Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam chủ trì Hội nghị làm việc với các cơ quan, đơn vị về xây dựng Đề án tổ chức diễu binh, diễu hành trong Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).