Thuế thuốc lá càng thấp, gánh nặng xã hội càng cao

Hình minh họa
Hình minh họa
(PLO) - Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2020 giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành còn 39% (hiện nay là 43%). Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia khuyến cáo thuế là công cụ chính sách quan trọng nhất và hiệu quả nhất, đóng góp 50-60% vào việc giảm tỷ lệ hút thuốc lá.

Bộ Tài chính đưa ra hai phương án tăng thuế. Trong đó, phương án 1 là bổ sung thuế tuyệt đối 1.000 đồng mỗi bao thuốc; phương án 2 là tăng thuế tỷ lệ theo lộ trình 75-80% và đạt 85% năm 2021.

Chia sẻ tại phiên thảo luận về thuế thuốc lá của Hội nghị thường niên các nhà Kinh tế Việt Nam diễn ra gần đây tại Hà Nội, thạc sĩ Đào Thế Sơn, chuyên gia kinh tế, giảng viên Đại học Thương Mại cho rằng tác động của các phương án này rất yếu, chỉ giúp Việt Nam đạt được một nửa so với mục tiêu đề ra. Cụ thể, phương án 1 giúp giảm 1,5% tỷ lệ hút thuốc lá; còn phương án 2 chỉ 1%.

Thực tế, trong suốt 10 năm qua (2006-2016); Việt Nam có 3 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: 55-65-70%. Tuy nhiên, khoảng cách tăng quá xa, mức tăng quá thấp nên hiệu quả rất thấp. Quy đổi ra thì mức thuế này chỉ chiếm 35% giá bán lẻ.

“Nếu tăng theo lộ trình lên 85% năm 2021 thì tính trung bình thuế đánh vào mỗi bao thuốc lá chỉ tăng 551 đồng, với các nhãn hiệu thuốc lá giá rẻ thì tăng 250 đồng. Người trẻ, người có thu nhập thấp vẫn có thể chịu được mức giá này”, ông Sơn tính toán.

Với mức thuế thấp, giá thuốc lá ở Việt Nam cũng thuộc loại rẻ nhất so với các nước trên thế giới và trong khu vực. Trong 20 nước được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khảo sát, giá một bao thuốc lá phổ biến ở nước ta đứng thứ 19, thấp hơn cả Lào, Campuchia, Trung Quốc...

Ước tính năm 2005, người tiêu dùng chi khoảng 9% thu nhập để mua 100 bao thuốc lá thì năm 2016 chỉ phải bỏ ra 4,3% thu nhập. Theo thạc sĩ Sơn, thuốc lá đang rẻ đi so với thu nhập. 

Thái Lan mỗi năm tiêu thụ 2,2 tỷ bao thuốc lá nhưng thu thuế đạt 2,1 tỷ USD. Trong 22 năm thuế thuốc lá của nước này tăng từ 55% lên 87% giá bán buôn đã có thuế; tương đương mức tăng 120% giá xuất xưởng lên thành 670%. Việt Nam mỗi năm tiêu thụ gấp đôi con số của Thái Lan nhưng thu thuế chỉ được 0,7 tỷ USD.

Vì thế, chuyên gia đề xuất Việt Nam cần tăng thuế mạnh hơn. Bộ Y tế, WHO... đều cho rằng để đạt hiệu quả giảm tỷ lệ nam giới hút thuốc lá xuống 39% trong 2 năm tới, Việt Nam cần bổ sung mức thuế tuyệt đối 2.000-5.000 đồng mỗi bao.

Bên cạnh đó, một trong những lý do khiến thuế thuốc lá không tăng mạnh là do lo ngại về việc làm và gia tăng buôn lậu. Tuy nhiên, các chuyên gia phản bác quan điểm này.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Hiền, chuyên gia kinh tế, Đại học Thương Mại nhấn mạnh việc làm trong sản xuất thuốc lá chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số việc làm quốc gia 0,01%; việc giảm việc làm ở đây không liên quan đến sản lượng sản xuất thuốc lá cũng như việc tăng thuế. Cụ thể, giai đoạn 2010-2013, lao động ngành thuốc lá giảm dù không tăng thuế và sản lượng sản xuất thuốc lá tăng đều đặn (từ gần 5,1 tỷ lên 5,7 tỷ bao).

Về buôn lậu thuốc lá ở Việt Nam, tiến sĩ Evan Blecher, Trung tâm chính sách y tế, Viện nghiên cứu và chính sách y tế, Đại học Illinois (Chicago, Mỹ) cho biết, khảo sát 2.700 người hút thuốc từ 18 tuổi trở lên ở 9 tỉnh thành ở Bắc, Trung, Nam cho thấy giá thuốc lá lậu cao hơn đáng kể so với thuốc lá hợp pháp. Thuốc lá lậu được tiêu thụ bởi người giàu nhiều hơn.

“Hiện tượng này ở Việt Nam rất lạ, không giống các quốc gia khác. Điều này không giống với câu chuyện mà các doanh nghiệp thuốc lá hay đưa ra rằng buôn lậu thuốc lá để trốn thuế; do đó thuốc lá lậu rất rẻ hoặc ít nhất là rẻ hơn thuốc lá hợp pháp phải chịu thuế”, chuyên gia phân tích. Theo các nghiên cứu của WHO, tại các quốc gia có mức giá thuốc lá thấp thì tình trạng buôn lậu lại xảy ra nhiều hơn so với những nước có mức giá và thuế cao hơn.

Thuốc lá là mặt hàng đặc biệt, gây nghiện nên nếu giảm tiêu dùng thì cũng chậm, nhiều người nghiện khó có thể bỏ thuốc. Việc tăng thuế chủ yếu giảm người trẻ hút mới.

Gánh nặng bệnh tật do thuốc lá tại Việt Nam rất lớn. Ước tính mỗi năm nước ta có đến 40.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Với một tỷ bao thuốc tiêu thụ vào những năm 1990, hiện hệ thống y tế của Việt Nam đã quá tải; người bệnh tim mạch, ung thư nằm ghép 4-5 người... Gánh nặng bệnh tật do thuốc lá trong tương lai sẽ nặng nề hơn với 5 tỷ bao thuốc tiêu thụ năm 2013.

Tin cùng chuyên mục

Các sản phẩm dao cạo râu có dấu hiệu vi phạm bị lực lượng chức năng tiến hành tạm giữ tại Siêu thị Trung Vân.

Siêu thị Trung Vân, Nghệ An bán hàng giả mạo nhãn hiệu Gillete

(PLVN) -  Tại Siêu thị Trung Vân, địa chỉ Khối 2A, thị trấn Thanh Chương, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) đã phát hiện lô dao cạo râu có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu Gillete. Đây là nhãn hiệu đã được đăng ký bảo hộ tại Việt Nam.

Đọc thêm

Việt Nam có nền tảng AI định danh và xác thực đầu tiên vượt 1 tỷ lượt yêu cầu

Nền tảng AI định danh và xác thực điện tử VNPT eKYC tối ưu cho ngân hàng, tổ chức tài chính (Ảnh: PV)
(PLVN) - Mới đây, nền tảng AI định danh và xác thực điện tử VNPT eKYC ghi nhận số lượt xử lý yêu cầu từ người dùng vượt ngưỡng 1 tỷ, đánh dấu cột mốc quan trọng trong quá trình nghiên cứu và ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT). Qua đó, VNPT eKYC trở thành nền tảng định danh và xác thực đầu tiên tại Việt Nam đạt quy mô này.

Honda Việt Nam triệu hồi mẫu xe Gold Wing, CBR1000RR nhập khẩu từ Nhật Bản

Mẫu xe triệu hồi CBR1000RR
(PLVN) - Công ty Honda Việt Nam (HVN) công bố chiến dịch triệu hồi 2 mẫu sản phẩm Gold Wing và CBR1000RR (“Sản phẩm”), nhập khẩu trực tiếp từ Nhật Bản, được phân phối chính hãng thông qua các Cửa hàng kinh doanh xe Phân khối lớn Honda (“DreamWing”), để kiểm tra hiện tượng phồng cánh bơm xăng nhằm đảm bảo chất lượng tối ưu cho Sản phẩm.

Từ ngày 15/5, giá điện sẽ được điều chỉnh 3 tháng 1 lần

Ảnh minh họa (nguồn: Internet).
(PLVN) - Ngày 26/3, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký ban hành Quyết định số 05/2024/QĐ-TTg quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân. Quyết định này thay thế Quyết định 24 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ. Quyết định có hiệu lực từ ngày 15/5/2024.

Giá dầu thô thẳng đà tăng

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Sáng (26/3), giá dầu thô thế giới tiếp tục tăng. Hiện giá dầu Brent đã lên gần 87 USD/thùng còn dầu WTI lên trên 82 USD/thùng.

Bến Tre xử phạt 4 đơn vị kinh doanh xâm phạm quyền nhãn hiệu Ống nhựa Hoa Sen

Bến Tre xử phạt 4 đơn vị kinh doanh xâm phạm quyền nhãn hiệu Ống nhựa Hoa Sen

(PLVN) - Đó là thông tin được cung cấp tại Tọa đàm "Giải pháp bảo vệ thương hiệu và công tác chống hàng giả với ngành nhựa" diễn ra ngày 26/3 tại Bến Tre. Sự kiện do Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ Thương hiệu Việt Nam (VATAP) phối hợp cùng Cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh Bến Tre đã tổ chức. Đồng thời tọa đàm cũng công bố kết quả điều tra về sản phẩm nhái thương hiệu Ống nhựa Hoa Sen trên thị trường.

Hải Dương sẽ kiến tạo mô hình công dân số trong ngày Chuyển đổi số tỉnh

Ngày Chuyển đổi số tỉnh Hải Dương năm 2024 sẽ diễn ra nhiều sự kiện kiến tạo mô hình công dân số.
(PLVN) - Vào sáng ngày 26/3 tới đây, tại Trung tâm Văn hoá Xứ Đông (TP Hải Dương, tỉnh Hải Dương) sẽ diễn ra ngày Chuyển đổi số tỉnh Hải Dương năm 2024 với nhiều sự kiện để kiến tạo mô hình công dân số như: ra mắt ứng dụng dành cho người dân Smart – Hải Dương, triển lãm, trưng bày các giải pháp, sản phẩm về chuyển đổi số…

Tổng cục Thuế tiếp tục cảnh báo những hành vi giả danh cán bộ thuế, cơ quan thuế để lừa đảo

Tổng cục Thuế một lần nữa khẳng định, không ủy quyền cho bất cứ tổ chức, cá nhân ngoài ngành Thuế nào thu thuế hộ
(PLVN) - Thông tin từ Tổng cục Thuế vừa cho biết, trong thời gian vừa qua, ngành Thuế liên tục tuyên truyền và đưa ra những cảnh báo về tình trạng giả danh cán bộ thuế, cơ quan thuế (CQT) để thực hiện hành vi lừa đảo người nộp thuế (NNT), nhưng vẫn có người dân mắc bẫy các đối tượng này, nhất là trong tháng cao điểm quyết toán thuế.

Khẩn trương làm rõ nguyên nhân 30 lô hàng sầu riêng xuất khẩu bị nhiễm cadimi vượt mức cho phép

Ảnh minh họa
(PLVN) - Liên quan tới việc 30 lô hàng sầu riêng Việt Nam bị Tổng cục Hải quan Trung Quốc cảnh báo không đảm bảo an toàn. Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) yêu cầu các doanh nghiệp, cơ quan liên quan thực hiện truy xuất các lô hàng bị cảnh báo để làm rõ nguyên nhân, sớm có phản hồi lại phía Trung Quốc, tránh để xảy ra hậu quả đáng tiếc.