Vi phạm bản quyền vừa công khai vừa tinh vi
Nói về bản quyền trên mạng, ông Nguyễn Quang Đồng – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông (IPS, thuộc Hội Truyền thông số Việt Nam) cho hay, từ khóa lớn nhất trong mùa hè vừa qua chính là “bản quyền bóng đá”.
Dẫn một báo cáo của GlobalWebIndex, ông Đồng cho biết, xem thể thao trên mạng Internet đang là một xu hướng và phát triển khá nhanh, nhất là trong lớp trẻ. Năm 2018, ở khu vực Thái Lan và Việt Nam, mức xem trên Internet là 32% - gấp gần 2 lần mức trung bình trên thế giới. Báo cáo này cũng chỉ ra rằng, số người Việt Nam xem giải bóng đá Ngoại hạng Anh trên Internet (26%) chỉ kém những người xem trên TV (35%) vài đơn vị và đang có xu hướng ngày càng xấp xỉ nhau.
Nhiều người hâm mộ thể thao chưa quên “hiện tượng” Xôi lạc tv trong thời gian đầu của ASIAD 18 hồi mùa hè, khi họ vi phạm bản quyền để cho hàng triệu người hâm mộ Việt Nam được xem các vận động viên thi đấu trên đấu trường thể thao châu lục. Nhiều trang web ngang nhiên vi phạm bản quyền suốt một thời gian dài cũng được ông Đồng “điểm mặt, chỉ tên”, trong số đó, có nhiều cái tên đã trở nên “quen thuộc” như Keonhacai.com, tructiepbongda.com. xemtiviso.com… Nhiều trang đặt máy chủ ở nước ngoài để tránh kiểm soát, tự bình luận hoặc dùng camera ghi lại trận đấu đang phát rồi phát tán ngược lên web…
Theo đại diện của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), hàng năm đơn vị này dành một lượng kinh phí rất lớn để mua bản quyền các chương trình như: Ai là triệu phú, The Voice, Vietnam Idol… hay các giải thể thao như World Cup, SEAGames… “Bản quyền của VTV đang bị xâm phạm nghiêm trọng, đặc biệt trên mạng Internet” – phía VTV cho biết – “Các hình thức vi phạm là sử dụng chương trình mà không xin phép, khi tiếp sóng tự ý cắt quảng cáo, chèn quảng cáo của mình, sao chép, phát tán tràn lan trên Internet, in thành băng đĩa bán trên thị trường…”.
Thậm chí, có vi phạm đã khiến VTVcab bị cắt sóng và khán giả Việt Nam đã phải chịu thiệt thòi khi không được xem 2 giải bóng đá hàng đầu Châu Âu là Champions League và Europa League. Ngay trong tháng đầu tiên phát sóng 2 bộ phim “Người phán xử” và “Sống chung với mẹ chồng” đã có trên 400 tài khoản Facebook và kênh Youtube vi phạm. Chỉ trong 2 ngày đầu của giải bóng đá World Cup 2018 phát hiện 700 tài khoản vi phạm…
Một “động lực” khiến các đối tượng vi phạm bản quyền tràn lan là có tới 44/50 website vi phạm phổ biến nhất được hỗ trợ bởi các công ty cung cấp dịch vụ quảng cáo. Và, 66% trong số này có hơn 1 công ty cung cấp quảng cáo hỗ trợ. Và, thực tế cho thấy, các loại quảng cáo “độc hại” (đồi trụy, mê tín, cờ bạc…và thậm chí có cả phần mềm độc hại) trên các trang web này khá cao.
Vẫn loay hoay với “điểm nghẽn” ý thức tôn trọng bản quyền
Hiện nay, Việt Nam đã có hệ thống quy định pháp luật khá đầy đủ về quyền của tổ chức phát sóng , kể cả hệ thống luật pháp quốc tế mà Việt Nam là thành viên như Công ước Berne, Công ước Geneva, Hiệp định TRIPs, các hiệp định song phương, hiệp định kinh tế thương mại tự do… Thế nhưng, câu chuyện về thực thi pháp luật chống lại hành vi vi phạm bản quyền vẫn là câu chuyện được bàn thảo qua nhiều năm.
Ông Stephane Baumier – Phó Tổng giám đốc Truyền hình K+ - cho hay, đơn vị này đã bỏ ra khoản phí bản quyền lớn để phục vụ khán giả, nhưng bên cạnh đó cũng phải đầu tư số tiền không nhỏ để nâng cấp hệ thống, xây dựng đội ngũ chuyên gia giám sát, ngăn chặn, phát hiện và xử lý vi phạm bản quyền. “Nhưng, sẽ khó để giải quyết triệt để vấn nạn này nếu không có sự hợp tác từ người sử dụng và hỗ trợ tích cực từ cơ quan chức năng” – ông S.Baumier nói.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Đồng cho hay, để xử lý vi phạm, thực hiện đúng quy trình sẽ “mất thời gian” hơn là áp dụng công nghệ. Theo ông Đồng, công nghệ phát hiện và xử lý vi phạm cần được ứng dụng rộng rãi hơn, gắn với trách nhiệm của các đơn vị cung ứng nền tảng ở Việt Nam. Đồng thời, cần tăng cường trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp nội dung Internet và tạo cơ chế cho họ có thể chặn website, gỡ nội dung vi phạm. “Ngoài ra, phải có những biện pháp chặn dòng tiền quảng cáo như các hiệp hội cần công khai danh sách website vi phạm và thông tin tới đại lý quảng cáo, bêu tên các doanh nghiệp cố tình quảng cáo trên website trong danh sách này” – ông Đồng kiến nghị.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, dù thế nào đi nữa, thì một trong những yếu tố đẩy lùi tình trạng vi phạm bản quyền, đó là nâng cao nhận thức của người dân về sở hữu trí tuệ cũng như bản quyền phát sóng truyền hình. Trong quá trình đó, truyền thông đóng vai trò quan trọng vừa tuyên truyền cho người dân, vừa tác động tới những đối tượng có hành vi vi phạm.
