Tháng lễ Vu Lan là dịp để mỗi người con tri ân và báo ân về cha mẹ, cội nguồn và tổ tiên. Phóng viên Báo PLVN đã may mắn có buổi ngồi nghe thuyết pháp của Thượng tọa Thích Bảo Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự kiêm Trưởng ban Hoằng pháp Trung ương - về ý nghĩa của tháng lễ này.
Mùa Vu Lan, chỉ tưởng nhớ công ơn cha mẹ là chưa đủ
Thượng tọa Thích Bảo Nghiêm
Thượng Tọa có thể cho biết nguồn gốc và ý nghĩa sâu xa của ngày lễ Vu Lan?
- Theo kinh Vu Lan Bồn thì Mục Liên là một trong mười đệ tử của Đức Phật. Ngài là thần thông số một. Mẹ ngài là Thanh Đề khi sống làm nhiều điều ác. Ngài dùng thiên nhãn thông soi thấy mẹ mình bị đày đọa dưới địa ngục, gầy đói khổ đau. Ngài dùng phép của mình đựng cơm trong bình bát dâng mẹ nhưng ác nghiệp quá nặng nên cơm biến thành lửa đỏ, than hồng.
Ngài cầu xin Đức Phật chỉ phương cách cứu mẹ. Đức Phật chỉ rằng vào ngày Rằm tháng Bảy, đem hoa quả ngon, thức ăn quý cúng Phật và chư tăng mười phương thì mẹ ngài sẽ thoát nạn. Làm theo đó, Mục Liên đã giúp mẹ thoát kiếp nạn bị lưu đày địa ngục. Đó là nguồn gốc ngày lễ Vu Lan.
Lễ Vu Lan thực sự là lễ báo hiếu, tri ân và báo ân. Mỗi một con người, đặc biệt là một phật tử luôn có bốn ơn: Ơn tam bảo, ơn phật pháp tăng, ơn cha mẹ sinh thành - thày dạy bảo và ơn đồng bào nhân loại.
Trong ngày lễ Vu Lan báo hiếu, người ta đặc biệt trân trọng ơn cha mẹ sinh thành bởi cha mẹ sinh thành là cái gốc của mọi sự. Cha mẹ tạo ra chúng ta, thế nhưng muốn có cha mẹ thì phải nhớ đến ông bà tổ tiên, cửu huyền thất tổ. Vì thế, trong những ngày lễ Vu Lan, chúng ta còn phải tưởng nhớ công ơn của cả ông bà, tổ tiên.
“Mỗi người phải có tinh thần Vu Lan trong suốt cuộc đời”
Để tỏ lòng biết ơn của mình với cha mẹ, ông bà tổ tiên, theo tư tưởng của Phật giáo, mỗi chúng ta phải có thái độ và sự hành động như thế nào, thưa Thượng tọa?
- Với những ai còn may mắn được cài bông hồng trên ngực áo trong ngày lễ Vu Lan, hãy cố gắng hết lòng vâng lời, hiếu kính, lễ phép với cha mẹ. Đó là may mắn lớn nhất mà người đó còn có được trên cuộc đời này.
Với những ai mà cha mẹ khuất núi rồi, hãy giữ vững nền nếp gia phong, dòng tộc, anh em hòa thuận. Trong những ngày này, việc làm cỗ cúng cha mẹ đã khuất chỉ là hình thức mà thôi và chúng ta không nên đặt nặng hình thức đó.
Thực ra, không chỉ là trong ngày Vu Lan chúng ta mới thể hiện tinh thần Vu Lan mà mỗi người phải có tinh thần Vu Lan trong suốt cuộc đời. Ba trăm sáu mươi nhăm ngày trong một năm phải là cả ba trăm sáu mươi nhăm ngày lễ Vu Lan trong tâm thức mỗi chúng ta.
Mùa lễ Vu Lan năm nay, những hoạt động của Giáo hội Phật giáo Việt Nam có gì mới hơn mọi năm không ạ?
- Mùa Vu Lan năm nay, Giáo hội Phật giáo đặc biệt chú trọng vào giới trẻ, học sinh, sinh viên. Những hoạt động ca múa nhạc hướng về cha mẹ của hội thanh thiếu niên phật tử, những buổi thuyết pháp tại các chùa: Chùa Bằng, chùa Sùng Phúc, chùa Kim Liên... vào cuối tuần đặc biệt thu hút được giới trẻ thành tâm tham gia.
Với những người cao tuổi, những hoạt động, thuyết pháp của Giáo hội Phật giáo khuyên họ hãy sống đúng tinh thần Vu Lan, trở về những ngày tu tập, an lạc. Đặc biệt, không đốt vàng mã để tránh xa hoa, lãng phí và ảnh hưởng đến môi trường theo đúng tư tưởng nhà Phật.
Phóng sinh sai cách là tội ác
- Phóng sinh và bố thí là sự từ bi của Phật giáo nhằm cứu khổ, cứu nạn cho các sinh linh trên cuộc đời. Việc phóng sinh phải diễn ra tự nhiên đúng quy luật. Chẳng hạn như khi chúng ta ra chợ thấy có một mớ cua, cá, ốc... chúng ta bỏ tiền ra để chuộc sinh mệnh cho chúng rồi thả đi. Như thế gọi là phóng sinh.
Nếu như trước mỗi dịp có nghi lễ phóng sinh, chúng ta lại đặt mua chim, cá, rùa... trước tại các cửa hàng để họ đi bắt về bán cho chúng ta phóng sinh thì đó là phản quy luật tự nhiên. Như thế, chúng ta gián tiếp gây tội ác chứ không phải như vậy là phóng sinh.
Trong bối cảnh rùa tai đỏ đang trở thành hiểm họa lan tràn, xâm hại môi trường, trong mùa Vu Lan năm nay, việc phóng sinh có được nhà chùa quan tâm nhắc nhở các phật tử không ạ?
- Ngay từ khi bắt đầu mùa Vu Lan năm nay, tại chùa Bằng nơi tôi trụ trì, tôi đã nhắc nhở các phật tử tuyệt đối không được phóng sinh rùa tai đỏ xuống ao chùa. Vừa rồi, có phật tử xin được phóng sinh hai tải rùa xuống ao chùa nhưng tôi không rõ là rùa gì nên tôi không nhận.
Tại bất cứ buổi thuyết pháp nào, tôi cũng nhắc nhở các phật tử về tác hại và những dấu hiệu phân biệt rùa tai đỏ. Phật giáo có tư tưởng “dĩ sát chỉ sát” nghĩa là giết một con vật để cứu được nhiều con vật khác là không có tội. Còn cứu một con vật lại gây hại nhiều con vật khác là có tội. Chính vì thế, trong những ngày Vu Lan, tôi nghĩ phải nghiêm cấm phóng sinh rùa tai đỏ.
Xin cảm ơn Thượng tọa.
Tuấn Ngọc
