Chặn nguy cơ tẩu tán tài sản tham nhũng bằng cách nào?

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa
(PLO) -Hôm nay (21/11), Quốc hội (QH) dành cả buổi sáng và một nửa buổi chiều để thảo luận về dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (PCTN) (sửa đổi). Trước đó, thảo luận ở tổ về nội dung này, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỏ ý băn khoăn nhiều về các quy định liên quan đến việc minh bạch và kiểm soát tài sản, thu nhập được nêu trong dự thảo Luật. 

Buộc kê khai tài sản với con đã thành niên 

Một trong những quy định mới liên quan đến vấn đề minh bạch tài sản, thu nhập được nêu trong dự thảo Luật PCTN (sửa đổi) là quy định về kê khai tài sản, thu nhập. Điều 40 của dự thảo giữ nguyên quy định hiện hành về nghĩa vụ kê khai nhưng có điều chỉnh cho rõ ràng hơn theo hướng người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập phải kê khai và kê khai bổ sung tài sản, thu nhập của mình, của vợ hoặc chồng và con chưa thành niên. 

Thẩm tra Báo cáo công tác phòng, chống tham nhũng năm 2017 của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Lê Thị Nga cho biết, năm 2017 số lượng bản kê khai là rất lớn, nhưng chỉ xác minh đối với 78/hơn 1,1 triệu người đã kê khai (giảm 81,4% so với năm 2016) và kết quả xác minh chỉ phát hiện 5 trường hợp vi phạm.

Trong khi đó, theo phản ánh của báo chí, cử tri, nhiều trường hợp kê khai không trung thực, không kê khai; việc giải trình nguồn gốc tài sản tăng thêm… trong một số trường hợp còn chưa hợp lý, thậm chí phản cảm, gây bức xúc trong dư luận… 

Theo Ủy ban Tư pháp của QH, nguyên nhân của tình trạng này là do chưa có cơ chế đủ mạnh để kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; việc thanh toán bằng tiền mặt còn phổ biến; chưa có cơ chế kiểm soát hữu hiệu để phát hiện, xử lý đối với những trường hợp kê khai tài sản, thu nhập thiếu trung thực; chưa có cơ chế xử lý tài sản không chứng minh, không giải trình được nguồn gốc hợp pháp… 

Thảo luận về dự án Luật, ĐB Ngọ Duy Hiểu (Hà Nội) cho rằng dự thảo Luật chỉ quy định kê khai bổ sung tài sản, thu nhập của con chưa thành niên – là nhóm đối tượng vẫn phải sống phụ thuộc, gần như không có tài sản - trong khi con đã thành niên là nhóm đối tượng có khả năng “tiếp tay” cho việc tẩu tán tài sản tham nhũng lại không phải kê khai là “bỏ sót”. Do đó, ĐB Hiểu đề nghị mở rộng theo hướng quy định kê khai tài sản với cả con đã thành niên để theo dõi sự biến động tài sản của cán bộ. 

Cùng quan điểm, ĐB Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) dẫn trường hợp “kỳ lạ” là con gái của một cán bộ ở TP HCM được phản ánh đứng tên sở hữu biệt phủ dù mới 19 tuổi và cho rằng “có điểm bất thường ở đây”. Do đó, ĐB Trí cho rằng việc buộc kê khai tài sản với cả con đã thành niên sẽ là công cụ kiểm soát tham nhũng hữu hiệu. 

ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) cũng cho rằng dự thảo Luật còn hạn chế khi chưa đề ra được giải pháp ngăn chặn cá nhân tham nhũng tuồn tài sản cho người thân vì trên thực tế có hiện tượng các đối tượng tham nhũng để cho anh, chị, em ruột hoặc cha mẹ là những cán bộ về hưu đứng tên tài sản. Ngoài ra, dẫn vụ VN Pharma vừa qua, ĐB Nguyễn Quang Tuấn (Hà Nội) cũng kiến nghị phải đưa vào Luật quy định về việc phải kê khai tài sản với cả bố mẹ, vợ chồng, con, anh chị em ruột và anh chị em vợ/chồng.

Bên cạnh đó, ĐB Trương Trọng Nghĩa nhận định, thời gian qua đã có những người Việt mua nhà trị giá hàng triệu USD ở nước ngoài. Những người này, theo ĐB, cũng không loại trừ khả năng có những người có hành vi tham nhũng. Do đó, ĐB đề xuất Luật PCTN (sửa đổi) phải có quy định để ngăn ngừa được khả năng đối tượng tham nhũng câu kết để tẩu tán tài sản ra nước ngoài.

Tăng cường công khai bản kê khai

Về công khai bản kê khai, Chính phủ đề xuất 2 phương án, bao gồm công khai các bản kê khai tài sản, thu nhập tại cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi người kê khai thường xuyên làm việc và công khai tại chi bộ nơi người kê khai là đảng viên sinh hoạt. Tuy nhiên, nhiều ĐB cho rằng các phương án Chính phủ trình vẫn chưa có nhiều đổi mới và chưa thực sự cụ thể. 

Theo ĐB Ma Thị Thúy (Tuyên Quang), thời gian qua, việc kê khai tài sản gần như mới chỉ là kê khai rồi nộp và để trong túi hồ sơ mà không công khai rộng rãi để giám sát. Do đó, ĐB Thúy đề nghị bổ sung quy định ngoài việc công khai tại nơi làm việc cần phải công khai tại nơi cư trú để người dân tại đó theo dõi, giám sát. 

Với nhận định hơn 1 triệu người kê khai tài sản, thu nhập mỗi năm là quá rộng, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu đề nghị thu hẹp lại, xác định rõ đối tượng và bổ sung thêm đối tượng ở những lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng để kiểm soát tốt hơn. Về nơi công khai, theo Phó Chủ tịch QH, nếu chỉ công khai ở chi bộ là không hợp lý bởi không phải tất cả cán bộ công chức đều là đảng viên. Do đó, ông đề xuất nên công khai cả ở nơi cư trú để người dân kiểm soát. 

Liên quan đến vấn đề xử lý tài sản không rõ nguồn gốc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Nguyễn Công Hồng cho rằng chúng ta còn “bí” trong vấn đề này. Theo ông Hồng, ở nhiều nước, các tài sản không rõ nguồn gốc được quy là tài sản bất minh và tịch thu dân sự. Tuy nhiên, luật pháp của ta hiện không cho phép như vậy nên trong các trường hợp phát hiện tài sản không rõ nguồn gốc thì trách nhiệm chứng minh thuộc về Nhà nước nên khó giải quyết. Cũng băn khoăn về vấn đề này, ĐB Trương Trọng Nghĩa đề xuất phải quy định trong Luật về các biện pháp xử lý đối với những tài sản không giải thích được để có thể thu hồi được tài sản tham nhũng.

Một số ĐB cũng đề xuất trong quy định về kê khai tài sản cần hướng tới những lĩnh vực, ngành, nhóm, người có nguy cơ tham nhũng để tập trung kê khai tài sản, thu nhập nhằm ngăn ngừa cán bộ, công chức ở vị trí việc làm nhạy cảm có khả năng nhũng nhiễu, hạch sách dân hòng thu lợi bất chính.  

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái: Công cụ phòng ngừa rất quan trọng

“Người tham nhũng là những công chức, viên chức có trình độ, có hiểu biết. Một khi họ có ý đồ giấu giếm thì việc phát hiện rất khó khăn. Do đó, trong PCTN, quan điểm của cá nhân tôi phòng là chính, phải thiết kế làm sao để có khuôn khổ pháp lý mà người muốn tham nhũng không thể tham nhũng, chứ để tham nhũng rồi mới phát hiện, xử lý cũng hết sức đau lòng. 

Theo luật cũ, đối tượng phải kê khai tài sản, thu nhập là hơn 1,1 triệu người nhưng kê khai rồi khi kiểm tra vẫn còn hình thức. Việc cơ quan nào có thẩm quyền đi kiểm tra sự trung thực trong kê khai tài sản đó cũng rất quan trọng. Lần này, khi sửa luật phải tập trung trí tuệ tập thể, tính toán đối tượng để làm sao quản lý được và buộc đối tượng kê khai phải trung thực và phải báo cáo nguồn gốc rõ ràng. Nếu làm tốt được việc này thì vừa phòng ngừa tham nhũng, vừa ngăn chặn và xử lý kịp thời những hành vi vi phạm. Cho nên công cụ phòng ngừa rất quan trọng”.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm: Đối tượng biết trước việc bị xử lý nên tìm mọi cách tẩu tán tài sản

“Năm 2017, tài sản thu hồi trong các vụ án tham nhũng chiếm 29% số lượng tiền và 50% số lượng đất đai, tài sản. Nguyên nhân của việc thu hồi tài sản tham nhũng đạt tỉ lệ thấp là do các vụ án tham nhũng do nhiều đối tượng thực hiện, có tổ chức, thời gian khá lâu bị phát hiện. Các vụ án tham nhũng thường được phát hiện qua thanh tra, kiểm tra, kiểm toán trong thời gian dài. Đối tượng biết trước hành vi phạm tội bị xử lý nên tìm mọi cách tẩu tán tài sản dẫn đến công tác xác minh thu hồi tài sản có nhiều khó khăn. Một số tài sản đã chuyển trái phép ra nước ngoài, chuyển tiền và bất động sản ở nước ngoài nên trong quá trình thu hồi cần có sự phối hợp với hợp tác quốc tế về tư pháp cũng có chênh lệch pháp lý giữa các nước nên nhiều khó khăn. 

Bởi vậy phải tăng cường công tác quản lý tài sản, công khai việc kê khai tài sản công chức, viên chức nhà nước nhằm phục vụ công tác PCTN, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc truy thu tài sản mà các đối tượng tham nhũng mà có”. 

ĐB Trương Thị Yến Linh (Cà Mau): Cần nghiên cứu ban hành Luật Kê khai tài sản

“Công khai, minh bạch và kiểm soát tài sản thu nhập của đối tượng kê khai chính là biện pháp vừa phòng ngừa tham nhũng, vừa giúp phát hiện xử lý những cá nhân có hành vi tham nhũng và thu hồi tài sản bị tham nhũng. Do đó, tôi đề nghị mở rộng đối tượng kê khai tài sản thu nhập đối với cả những người có quan hệ huyết thống gần đối với những người kê khai để hạn chế tẩu tán tài sản. Cần thành lập trang thông tin điện tử về kê khai tài sản thu nhập chính xác và cập nhật thông tin kịp thời; bảo đảm tính minh bạch, công khai, không mật như hiện nay để tất cả người dân đều được giám sát, phát hiện sớm dấu hiệu các hành vi vi phạm tham nhũng. Có như thế mới vận dụng được sức mạnh toàn dân vào cuộc để cùng giám sát, phòng ngừa, phát hiện đẩy lùi tham nhũng. Cần nghiên cứu ban hành Luật Kê khai tài sản nhằm đủ cơ sở pháp lý góp phần hết sức quan trọng trong công tác phòng ngừa tham nhũng. Bên cạnh đó, phải có lộ trình giảm lưu lượng lưu thông tiền mặt trong xã hội bằng hình thức sử dụng thanh toán qua tài khoản ngân hàng để Nhà nước kiểm soát được tài sản thu nhập mọi công dân, kể cả cán bộ công chức, viên chức”.

ĐB Bùi Văn Xuyền (Thái Bình): Quan trọng là phải kiểm soát thu nhập của các cá nhân

“Quan trọng nhất là phải kiểm soát thu nhập của từng người. Do đó, nên giữ nguyên quy định kê khai như hiện nay nhưng có hình thức công khai rộng ra, có thể là công khai trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Việc công khai như vậy có thể ảnh hưởng đến quyền con người, quyền công dân nhưng đã là công chức, cán bộ thì phải chấp nhận. Nếu không chấp nhận thì ra ngoài”. 

Tin cùng chuyên mục

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đọc thêm

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm việc với Ban Cơ yếu Chính phủ

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: Tuấn Nam).
(PLVN) - Thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về cơ yếu, thời gian qua, Ban Cơ yếu Chính phủ (Ban CYCP) đã lãnh đạo, chỉ đạo ngành Cơ yếu Việt Nam triển khai thống nhất, đồng bộ, toàn diện các mặt công tác; bảo đảm tuyệt đối bí mật, an toàn, chính xác, kịp thời thông tin phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang (LLVT) trong mọi tình huống.

Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Thể hiện tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta

Đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh vô địch của dân tộc Việt Nam. (Ảnh minh họa - Tạp chí Tuyên giáo).
(PLVN) - Những vấn đề được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập trong bài viết vừa mang tính thời sự, vừa mang tính chiến lược, thể hiện rất rõ tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta. Đây cũng là lời nhắc nhở đối với một số cán bộ, đảng viên tránh xa chủ nghĩa cá nhân, làm việc vì lợi ích cá nhân, tiêu cực, tham nhũng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
(PLVN) -  Ngày 25/3, chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các thành viên Chính phủ không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững; đặc biệt, các luật, nghị quyết phải khai thác, phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển của đất nước, tránh lãng phí, tiêu cực, tham nhũng, tránh "xin – cho".

Phát huy vai trò giám sát của các cơ quan dân cử tại địa phương

Các đại biểu tham dự Hội nghị. (Ảnh: PV)
(PLVN) - Tham luận của một số đại biểu trình bày tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023 và triển khai kế hoạch công tác năm 2024 ngày 25/3 đã cho thấy vai trò quan trọng của các cơ quan dân cử trong hoạt động giám sát, góp phần không nhỏ vào những thành quả về phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Tổ chức diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước

Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa chủ trì hội nghị.
(PLVN) -  Sáng 25/3, Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam chủ trì Hội nghị làm việc với các cơ quan, đơn vị về xây dựng Đề án tổ chức diễu binh, diễu hành trong Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).