Thị trường còn non trẻ
Theo nhiều doanh nghiệp (DN) phân phối sản phẩm nông sản trong nước, vấn đề an toàn thực phẩm đang là mối lo ngại hàng đầu về thực phẩm của người tiêu dùng, đặc biệt là nhóm có thu nhập cao, thúc đẩy họ lựa chọn thực phẩm sạch, có chất lượng dù mức giá cao hơn.
Một khảo sát của Nielsen trong năm 2017 cho thấy, người tiêu dùng đang dần phát triển xu hướng lựa chọn sản phẩm theo các nghiên cứu khoa học mà truyền thông khuyến nghị, đặc biệt là thức uống, đồ ăn có thành phần tốt cho sức khỏe, thực phẩm có thể làm thuốc hoặc không chứa các thành phần nhạy cảm.
Là DN bán lẻ được đánh giá là đi tiên phong trong việc thúc đẩy phát triển nông nghiệp sạch, bền vững lâu nay, ông Nguyễn Thành Nhân - Tổng Giám đốc Saigon Co.op cũng cho rằng nhu cầu sống khỏe mạnh của người tiêu dùng đang tạo ra cơ hội cho các nhà sản xuất thực phẩm, đồ uống. Với quy trình sản xuất nghiêm ngặt, tiêu chuẩn organic được xem là tiêu chuẩn chất lượng cao cấp nhất hiện nay.
Theo ông Nhân, thực phẩm organic có thể đáp ứng đồng thời các nhu cầu vừa tự nhiên, không chứa thành phần gây hại nên tốt cho sức khỏe. Theo ước tính của Nielsen, giá trị tổng thị trường hữu cơ tại 2 thành phố lớn Hà Nội và TP HCM ước đạt 400 tỷ đồng/năm trong vài năm sắp tới.
Tuy nhiên, doanh nhân này đánh giá thị trường organic tại Việt Nam vẫn còn non trẻ, với tỷ lệ nhận biết thấp khiến tỷ lệ sử dụng còn giới hạn. Người tiêu dùng chưa thấy sự khác biệt giữa “thực phẩm sạch”, “thực phẩm nhà trồng” và “thực phẩm organic”. “Vì thế, tiêu chuẩn đánh giá chất lượng và nguồn gốc sản phẩm, hướng dẫn rõ ràng từ phía nhà sản xuất, hệ thống phân phối của nhà bán lẻ là các yếu tố then chốt để thúc đẩy tăng trưởng ngành nông nghiệp hữu cơ (NNHC) tại Việt Nam”, Tổng Giám đốc Saigon Co.op nhấn mạnh.
Cần hoàn thiện bộ quy chuẩn
Nhiều nhà sản xuất nông sản hữu cơ trong nước than phiền, các sản phẩm hữu cơ tự xưng xuất hiện tràn lan không có chứng nhận đúng tiêu chuẩn, thêm vào việc nhận thức người tiêu dùng con thấp, nên các sản phẩm hữu cơ uy tín lại đang vật lộn để cạnh tranh về giá thành và sản lượng do tình trạng “vàng thau” lẫn lộn.
Đồng tình quan điểm này, TS. Lê Thành, Viện trưởng Viện Nông nghiệp hữu cơ cũng cho rằng: một trong những hạn chế của NNHC Việt Nam là thị trường tiêu thụ trong nước không rõ ràng, chưa hình thành chuỗi giá trị giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh NNHC và đặc biệt hệ thống chứng nhận và quản lý chưa có quy định rõ ràng về nông nghiệp và sản phẩm hữu cơ.
Viện trưởng Thành đề xuất phát triển NNHC, Việt Nam cần tập trung các thị trường có nhu cầu sử dụng sản phẩm hữu cơ cao. Cần trung thành và nghiêm túc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế quy định.
Bà Thái Hương, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TH cũng khẳng định việc áp dụng tiêu chuẩn hữu cơ ở Việt Nam còn gặp rất nhiều khó khăn vì chưa có bộ tiêu chuẩn sản phẩm NNHC. Theo bà Hương, trước thực tế đó, khi tổ chức sản xuất organic, Tập đoàn TH đã tiếp cận với các đơn vị chứng nhận quốc tế về organic để hội nhập quốc tế trong lĩnh vực này.
Cụ thể, TH sử dụng dịch vụ đánh giá, chứng nhận của Control Union- nhà cung cấp dịch vụ toàn cầu độc lập trong quản lý, chứng nhận organic. Các tiêu chuẩn organic được Tập đoàn này áp dụng là USDA-NOP (Mỹ) và EC 834/2007, EC 889-2008 (châu Âu).
Để tạo thuận lợi hơn cho các nhà sản xuất hữu cơ bà Thái Hương đề nghị Thủ tướng Chính phủ sớm xây dựng và ban hành bộ tiêu chuẩn quốc gia về sản phẩm NNHC để cho các doanh nghiệp, người sản xuất có thể dựa vào đó để sản xuất sản phẩm hữu cơ phù hợp tránh tình trạng “vàng thau” lẫn lộn, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của những nhà sản xuất sản phẩm hữu cơ chân chính.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thành Nam thừa nhận, hiện nước ta chưa có hệ thống các tiêu chuẩn quốc gia, các tổ chức chứng nhận và khung pháp lý đồng bộ cho sản xuất, chứng nhận và giám sát chất lượng sản phẩm NNHC nên lòng tin của người tiêu dùng vì thế không được đảm bảo.
Cũng theo Thứ trưởng Nam mặc dù TCVN 11041:2015, hướng dẫn sản xuất, chế biến, ghi nhãn và tiếp thị thực phẩm được sản xuất theo phương pháp hữu cơ, áp dụng cho sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi đã được ban hành song đến nay chưa hình thành hệ thống các tổ chức chứng nhận sự phù hợp của Việt Nam với TCVN và được các tổ chức quốc tế thừa nhận.
Vì thế, theo ông Nam, Bộ NN&PTNT đã đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ KHCN chủ trì tổ chức lấy ý kiến rộng rãi về việc điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện tiêu chuẩn này và hướng dẫn triển khai thực hiện phù hợp với tình hình thực tế. Đồng thời chỉ định các tổ chức đánh giá sự phù hợp với TCVN 11041:2015 đủ năng lực, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và được quốc tế thừa nhận.
