Họa sĩ thắng kiện quyền tác giả truyện tranh Thần đồng đất Việt

Họa sĩ Lê Linh là tác giả duy nhất

Ngày 18/2/2019, phiên sơ thẩm vụ tranh chấp quyền tác giả truyện tranh Thần đồng đất Việt tiếp tục diễn ra tại TAND quận 1. Phiên tòa có mặt nguyên đơn - họa sĩ Lê Phong Linh (còn gọi là Lê Linh) cùng luật sư. Phía bị đơn có Luật sư Nguyễn Vân Nam, đại diện cho bà Phan Thị Mỹ Hạnh (giám đốc Công ty Phan Thị). Trước đó, vụ án được xét xử lần đầu từ ngày 28/12/2018. 

Sau khi nghị án, HĐXX đã tuyên công nhận ông Lê Linh là tác giả duy nhất của 4 hình tượng trong tác phẩm Thần đồng đất Việt (Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo). Bà Hạnh không phải là đồng tác giả. 

HĐXX cũng tuyên buộc Công ty Phan Thị chấm dứt việc tạo ra và sử dụng 4 hình tượng nhân vật đó trên các biến thể khác nhau. Buộc Công ty Phan Thị phải xin lỗi ông Lê Linh 3 kỳ liên tiếp trên 2 tờ báo. Ngoài ra, phía Công ty Phan Thị phải thanh toán 15 triệu đồng chi phí thuê luật sư cho tác giả Lê Linh. 

HĐXX nêu quan điểm, quyền tác giả phát sinh từ thời điểm sáng tạo ra tác phẩm, thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định. Tác giả là người sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm. Những điều nằm trong suy nghĩ, tồn tại dưới dạng ý tưởng thì không phải là tác phẩm văn học, khoa học. Trước khi tác phẩm Thần đồng đất Việt xuất hiện, trên thị trường chưa hề có sự hiện diện của 4 nhân vật Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo.

Trong thời gian hai bên cộng tác, công ty Phan Thị đã trả nhuận bút cho Lê Linh, tức đã công nhận ông là tác giả. Tòa án không chấp nhận quan điểm cho rằng bà Hạnh đã hình dung các nhân vật trong truyện và nhờ ông Linh vẽ lại để tuyên bố là đồng tác giả. Bởi ý tưởng không được thể hiện dưới dạng vật chất (giấy tờ) và không được pháp luật bảo hộ.

Cũng theo HĐXX, Công ty Phan Thị là chủ sở hữu 4 hình tượng Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo nên có quyền làm tác phẩm phái sinh. Tuy nhiên, Công ty Phan Thị không có quyền cắt xén tác phẩm, làm các hành động gây phương hại đến uy tín tác giả Lê Linh. Đối chiếu với các quy định của pháp luật, việc Công ty Phan Thị tiếp tục sáng tác các tập truyện (từ tập 79) là hành vi sửa chữa đối với tác phẩm, không được sự đồng ý của tác giả. Và dù ông Linh là đồng tác giả thì việc làm này cũng đã xâm phạm quyền nhân thân của tác giả.

Họa sĩ Lê Linh được công nhận là “cha đẻ” của Thần đồng đất Việt

Phan Thị sẽ kháng cáo

Trước đó, theo đơn khởi kiện của họa sĩ Lê Linh, tập truyện Thần đồng đất Việt ban đầu do ông và Công ty Phan Thị thực hiện. Tập đầu tiên ra mắt vào năm 2002. Sau đó, ông Linh tiếp tục sáng tạo ra 78 tập truyện này trong khoảng thời gian từ năm 2002 đến 2005.

Đến hết tập 78, ông Linh ngừng sáng tác Thần đồng đất Việt. Tuy nhiên các tập tiếp theo của bộ truyện vẫn được phát triển bởi các họa sĩ khác hợp tác với phía Công ty Phan Thị.

Cho rằng phía Công ty Phan Thị đã “ăn cắp” ý tưởng cũng như vi phạm bản quyền của mình nên tháng 4/2007, ông Linh gửi đơn khởi kiện. Ông yêu cầu Tòa án công nhận mình là tác giả duy nhất với các hình vẽ các nhân vật trong truyện, chứ không phải là đồng tác giả với bà Hạnh như trong hồ sơ đăng ký bản quyền mà Công ty Phan Thị nêu. Bên cạnh đó, họa sĩ Lê Linh cũng yêu cầu Công ty Phan Thị không tiếp tục sáng tác các tập tiếp theo dựa trên bộ truyện Thần đồng Đất Việt.

Trong khi vụ kiện của họa sĩ với Phan Thị chưa được giải quyết thì phía Công ty Phan Thị đã kiện ngược lại họa sĩ Lê Linh vì cho rằng họa sĩ dùng hình ảnh nhân vật Trạng Tý (theo Phan Thị, nhân vật này thuộc quyền khai thác của họ) để tạo ra nhân vật Long Tinh trong truyện Long Thánh. 

Trong các phiên tòa, ông Linh cho rằng, lúc hợp tác với Công ty Phan Thị, ông đã lên kế hoạch trong năm sáng tác nội dung gì. Bà Hạnh hoàn toàn không tham gia vào khâu nào trong quá trình sáng tác đó…

Ngược lại, phía Công ty Phan Thị khẳng định, năm 2002, họa sĩ Lê Linh đã ký xác nhận công nhận bà Hạnh là đồng tác giả cho 4 hình tượng Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo. Ngoài ra, ông Linh không trực tiếp tạo ra tác phẩm vì chỉ là 1 trong số những họa sĩ tham gia sáng tạo bộ truyện này mà thôi. Việc đưa tên Lê Linh lên bìa sách là nhằm mục đích đưa họa sĩ này thành một biểu tượng cho bạn đọc nhỏ tuổi; tránh việc ghi tên quá nhiều người không có ý nghĩa, chứ không hề khẳng định Lê Linh chính là tác giả của bộ truyện.

Tuy nhiên căn cứ vào các quy định của pháp luật cũng như hồ sơ vụ án, diễn biến phiên tòa, HĐXX đã tuyên bác những ý kiến của phía bị đơn. Sau khi tòa tuyên án, luật sư của phía Công ty Phan Thị cho rằng sẽ kháng cáo để tiếp tục theo đuổi vụ việc.