Không giới hạn người được lựa chọn làm người giám hộ

Ảnh minh họa.
Ảnh minh họa.
(PLO) - Qua tổng kết thi hành Bộ luật Dân sự năm 2005 và từ thực tiễn xét xử của Tòa án, chế định giám hộ đã nảy sinh không ít bất cập, vướng mắc. Dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi dự kiến những quy định linh hoạt hơn nhưng vẫn rất cần tiếp tục góp ý để hoàn thiện hơn nữa chế định này.

Rắc rối thủ tục giám hộ đương nhiên
Thực tế cho thấy việc giám hộ thường hay phát sinh tranh chấp trong trường hợp người được giám hộ có tài sản thì tranh chấp theo hướng giành nhau quyền giám hộ; người được giám hộ bệnh tật, cần sự chăm sóc thường xuyên, tỉ mỉ nhưng không có tài sản cũng dễ phát sinh chuyện đùn đẩy trách nhiệm giám hộ. 
Một vụ việc khá điển hình diễn ra tại TP. HCM cách đây gần 4 năm. Số là, bà N (quận 3) có con tên H (SN 1971) trước làm kế toán trưởng một công ty nước ngoài. Không may, biến chứng sau cơn bạo bệnh lao màng não đã khiến chị H không còn khả năng nhận thức, điều khiển hành vi. Bà N đã gõ cửa rất nhiều cơ quan để giành quyền giám hộ người con gái nhưng bất thành.
Tháng 4/2011, từ yêu cầu của bà N, TAND quận Tân Bình đã ra quyết định tuyên bố chị H mất năng lực hành vi dân sự. Theo quy định tại Điều 62 BLDS 2005, chồng chị H là người giám hộ đương nhiên của chị. Chỉ khi nào chồng chị không đủ điều kiện thì cha, mẹ mới làm giám hộ. Thế nhưng theo bà N, chồng chị H không lo điều trị bệnh cho vợ bởi anh đã có người phụ nữ khác và có cả con riêng. Bà cũng cho rằng anh đã tự ý bán đi một số tài sản chung của vợ chồng. 
Ngoài việc đưa chị H về nhà mình chăm sóc, bà N còn muốn được thay con rể thực hiện quyền giám hộ đối với chị. Căn cứ vào một số văn bản trả lời của nhiều cơ quan, bà N đã đến UBND phường nơi bà cư trú để đăng ký làm người giám hộ cho chị H. Tuy nhiên, yêu cầu đã nêu của bà N khi ấy không được UBND phường chấp thuận với lý do chưa có hướng dẫn về giám hộ đương nhiên.
Một trường hợp khai di sản thừa kế cũng bị vướng vì công chứng viên không chấp nhận thông báo xác nhận mà yêu cầu phải có quyết định công nhận giám hộ đương nhiên, trong khi người dân thì không thể làm được vì pháp luật không quy định. 
Cuối năm 2011, cha ông H (quận 4, TP.HCM) mất, để lại di chúc cho ông hưởng thừa kế một căn nhà. Tuy nhiên, trong số anh chị em đều đã thành niên, có một người anh 45 tuổi bị bệnh tâm thần từ nhỏ nên theo luật, người anh này đương nhiên được thừa kế di sản của người cha, không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Mẹ ông H đã gửi đơn ra TAND quận 4 yêu cầu tuyên bố người anh của ông mất năng lực hành vi dân sự. 
Tháng 3/2013, Tòa án đã ra quyết định chấp thuận yêu cầu này và còn nêu: “Mọi giao dịch của người anh do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện”. Tưởng vậy là xong nên ông đã đem tất cả giấy tờ đến yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản. Công chứng viên tiếp nhận hồ sơ yêu cầu mẹ ông đến UBND phường nơi đang cư ngụ để đăng ký việc giám hộ và nộp quyết định công nhận giám hộ cho người anh thì mới được giải quyết. Có điều, UBND phường 3 không ra quyết định mà chỉ ra thông báo mẹ ông H là người giám hộ đương nhiên cho người anh của ông. 
Quá trình xét xử của TAND các cấp thì cho thấy, có rất nhiều trường hợp người vợ hoặc người chồng xin ly hôn đối với người mất năng lực hành vi dân sự, trong khi theo quy định của BLDS hiện hành thì người vợ, người chồng đó lại là người giám hộ cho người mất năng lực hành vi dân sự. Như vậy, quyền lợi của họ lại mâu thuẫn với nhau, rất dễ gây thiệt hại cho người bị mất năng lực hành vi dân sự, quyền lợi của người được giám hộ sẽ không được bảo đảm. Ngoài ra, mặc dù BLDS đã quy định về giám hộ đương nhiên nhưng chưa có quy định về thủ tục, thẩm quyền công nhận giám hộ đương nhiên. 
Sẽ quy định linh hoạt hơn
Để tháo gỡ vướng mắc trên, Dự thảo Bộ luật quy định theo nguyên tắc xác định người giám hộ theo ý chí của người cần được giám hộ trong trường hợp họ là người thành niên cử người giám hộ cho mình trước khi lâm vào tình trạng cần được giám hộ với hai điều kiện là việc cử giám hộ này phải được lập thành văn bản có công chứng và người được sự đồng ý làm người giám hộ. Người giám hộ cũng được xác định theo sự thỏa thuận của người thân thích của người cần được giám hộ (người thân thích theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 bao gồm người có quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng, người có cùng dòng máu về trực hệ và người có họ trong phạm vi ba đời). 
Trường hợp người thân thích không có thỏa thuận thì người giám hộ được cử trong số những người thân thích hoặc cá nhân, pháp nhân khác và ưu tiên cho người sống cùng hoặc đang trực tiếp chăm sóc người cần được giám hộ nếu bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người được giám hộ. Người giám hộ phải tạo điều kiện để người khác nói chung, người thân thích của người cần được giám hộ nói riêng quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ người được giám hộ
Dự thảo Bộ luật cũng bổ sung người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi có quyền được giám hộ theo nguyên tắc việc giám hộ được thực hiện theo yêu cầu của chính người này, của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan. Việc giám hộ cho người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi phải có sự đồng ý của người này nếu họ có năng lực thể hiện ý chí của mình tại thời điểm có yêu cầu về giám hộ...
Cho rằng đối với chế định giám hộ, Bộ luật cần lấy nguyên tắc tôn trọng, đảm bảo quyền thỏa thuận, lựa chọn của những người thân thích có liên quan đến việc chọn người giám hộ cho người được giám hộ, đại diện UBND TP.HCM đồng tình là người được lựa chọn làm người giám hộ không bị giới hạn trong phạm vi người thân thích mà có thể là bất cứ một người nào khác, miễn là người được chọn đồng ý làm giám hộ và đáp ứng đủ các điều kiện để làm người giám hộ theo luật định. Tuy nhiên, vị đại diện kiến nghị Bộ luật cũng cần quan tâm đến việc quy định rõ trách nhiệm của những người nằm trong đối tượng có thể chọn làm người giám hộ đương nhiên, tránh trường hợp đùn đẩy trách nhiệm, có điều kiện song muốn đẩy gánh nặng cho xã hội.
Đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đề xuất bổ sung thêm một khoản quy định về quyền của bố, mẹ đẻ người vợ hoặc chồng mất năng lực hành vi dân sự được yêu cầu thay đổi người giám hộ để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho họ. Không những thế, khi bổ sung các quy định về việc giám hộ cho người dưới 18 tuổi và người đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi cần tính đến khía cạnh xác định người giám hộ trong trường hợp ly hôn./.

Đọc thêm

Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp: Quyết tâm cao trong công tác kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Ngày 28/3, Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, thi hành án dân sự theo các quy định số 131-QĐ/TW và 132-QĐ/TW của Bộ Chính trị với sự chủ trì của đồng chí Lê Thành Long, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Bạc Liêu: Triển khai các Luật mới được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6

Bạc Liêu: Triển khai các Luật mới được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6
(PLVN) - Sáng 28/3, Sở Tư pháp - Cơ quan thường trực Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh Bạc Liêu tổ chức Hội nghị trực tiếp và được kết nối trực tuyến đến các điểm cầu cấp huyện, cấp xã triển khai các Luật mới được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 6, Kỳ họp bất thường lần thứ 5. Ngoài điểm cầu chính, Hội nghị còn kết nối trực tuyến đến 7 điểm cầu cấp huyện và 64 điểm cầu cấp xã.

Nâng cao nhận thức pháp luật và khả năng tiếp cận tín dụng có bảo đảm

Nâng cao nhận thức pháp luật và khả năng tiếp cận tín dụng có bảo đảm
(PLVN) - Trong 02 ngày từ 27-28/3/2024, tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, với sự hỗ trợ bởi Chương trình “Tăng cường pháp luật và tư pháp tại Việt Nam” (EU JULE) do Liên minh Châu Âu tài trợ với sự đóng góp tài chính của hai cơ quan thuộc Liên hợp quốc là UNDP và UNICEF, Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm - Bộ Tư pháp đã tổ chức Lớp tập huấn cho cán bộ địa phương về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và đăng ký biện pháp bảo đảm.

Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi): Quy định rõ cơ chế, giới hạn áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát

 Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa phát biểu tại Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV, cho ý kiến về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát là mô hình mới, chưa có thực tiễn kiểm nghiệm. Do đó, cần tiếp cận nội dung này theo hướng thận trọng, bảo đảm kiểm soát tốt.

Đảm bảo chất lượng, thời gian đào tạo nghề công chứng

Công chứng viên giải quyết yêu cầu của khách hàng (ảnh MH).
(PLVN) - Để góp phần nâng cao chất lượng đầu vào của đội ngũ Công chứng viên (CCV), dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) quy định người muốn hành nghề công chứng đều phải tham dự khóa đào tạo nghề công chứng. Quy định này cũng phù hợp với pháp luật các nước theo hệ thống công chứng Latinh.

TP.Thủ Đức: Cưỡng chế bàn giao đất cho người được thi hành án

TP.Thủ Đức: Cưỡng chế bàn giao đất cho người được thi hành án
(PLVN) -Ngày 25-3, Chi cục thi hành án dân sự (THADS) TP. Thủ Đức, TP.HCM đã tổ chức thi hành xong Bản án số 1027/2018/DSPT ngày 12-11-2018 của TAND TP.HCM; Quyết định giám đốc thẩm số 167/2019/DS-GDT ngày 4-7-2019 của TAND cấp cao tại TP.HCM; Quyết định thi hành án số 994/QĐ- CCTHADS ngày 3-12-2018 của Chi cục Trưởng Chi cục THADS TP. Thủ Đức.

Tiếp tục tháo gỡ “điểm nghẽn” trong triển khai Đề án 06 trong lĩnh vực hộ tịch

Quang cảnh buổi làm việc.
(PLVN) -Sáng 25/3, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh đã chủ trì cuộc làm việc với các đơn vị về tháo gỡ các vướng mắc triển khai Đề án 06 của Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia, giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến 2030 trong lĩnh vực hộ tịch.

Tăng cường quản lý nhà nước trong hoạt động công chứng

Người dân thực hiện thủ tục về công chứng (ảnh MH, Báo VP).
(PLVN) - Tính đến nay, nước ta có hơn 3.300 công chứng viên (CCV) với gần 1.300 tổ chức hành nghề công chứng (TCHNCC). Để đảm bảo sự phát triển liên tục, ổn định, bền vững của các tổ chức này, dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) đã quy định nguyên tắc phát triển tổ chức hành nghề công chứng phải căn cứ vào điều kiện kinh tế-xã hội, diện tích, số lượng và mật độ phân bố dân cư, nhu cầu công chứng hợp đồng, giao dịch trên địa bàn cấp huyện dự kiến thành lập.