Khủng hoảng quan hệ giữa Mỹ - Iran: Cuộc 'mặc cả' không ai chịu ai

Mỹ tuyên bố rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran từ hôm 8/5
Mỹ tuyên bố rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran từ hôm 8/5
(PLO) - Phía Iran đã có phản ứng chính thức về quan điểm chính sách mới của Mỹ đối với Iran. 

Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định rút nước Mỹ ra khỏi thoả thuận về giải pháp cho vấn đề hạt nhân của Iran (JCPOA), Bộ trưởng ngoại giao Mỹ Mike Pompeo đã đưa ra danh mục bao gồm 12 điểm buộc phía Iran phải đáp ứng đầy đủ nếu muốn tránh bị Mỹ áp dụng những biện pháp trừng phạt về kinh tế, thương mại và tài chính mà ông Pompeo coi là “mạnh mẽ nhất trong lịch sử”. Đấy cũng là lần đầu tiên phía Mỹ bộc lộ rõ nét nhất chủ trương của Mỹ đối với Iran sau khi Mỹ rút khỏi JCPOA. 

Vì thoả thuận này không phải là thoả thuận song phương riêng giữa Mỹ và Iran nên việc Mỹ rút khỏi nó không có nghĩa là nó tức khắc không còn hiệu lực. Về lý thuyết và trên thực tế, JCPOA vẫn có thể được duy trì nếu những bên tham gia ký kết còn lại là Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp, Đức và Iran vẫn tuân thủ.

Vì Mỹ không còn tham gia và lại trừng phạt Iran nên Iran hiện đã có lý do chính đáng để không tuân thủ thoả thuận nữa nếu muốn và khi ấy JCPOA sẽ không còn giá trị. 

Phía Iran đáp trả lại Mỹ bằng cách đưa ra những điều kiện để tiếp tục thực hiện JCPOA, tức là không đặt điều kiện cho Mỹ mà cho những đối tác kia, cụ thể là cho Anh, Pháp và Đức nhân danh EU. Iran không đặt điều kiện cho Nga và Trung Quốc vì hai nước này vốn luôn ủng hộ Iran trong quá trình giải quyết vấn đề hạt nhân của Iran.

Đích thân Giáo chủ Khamenei của Iran làm điều ấy với việc đưa bảy điều kiện cho EU mà nội dung đều có ý bác bỏ những điều kiện của Mỹ. 

Cách tiếp cận của Mỹ và Iran khác nhau nhưng trong thực chất thì hai bên đã bắt đầu một cuộc khẩu chiến khá đặc biệt với nhau. Phía Mỹ muốn đàm phán một thoả thuận mới thì Iran chủ ý duy trì thoả thuận cũ. Phía Mỹ nhằm vào Iran thì Iran nhằm vào EU.

Phía Mỹ muốn vứt bỏ thoả thuận cũ để xử lý tất cả những vấn đề khác liên quan đến Iran chứ không chỉ có vấn đề hạt nhân của Iran; thì Iran lại chỉ tập trung vào việc duy trì JCPOA. Phía Mỹ doạ Iran thì Iran doạ EU.

Khi Mỹ và Iran không còn dừng lại chỉ ở khẩu chiến, nguy cơ sẽ không chỉ có mỗi chuyện Iran khôi phục chương trình hạt nhân
 Khi Mỹ và Iran không còn dừng lại chỉ ở khẩu chiến, nguy cơ sẽ không chỉ có mỗi chuyện Iran khôi phục chương trình hạt nhân

Phía Mỹ muốn trừng phạt Iran thì Iran nhằm vào lợi ích của EU với việc tiếp tục duy trì JCPOA. Phía Mỹ ép buộc EU phải theo Mỹ đối địch Iran thì Iran tìm cách phân rẽ EU với Mỹ. Phía Mỹ muốn xoá sổ JCPOA thì Iran ràng buộc EU vào trách nhiệm duy trì thoả thuận này. 

Iran không thể chấp nhận 12 điều kiện của Mỹ như thế nào thì phía Mỹ cũng sẽ không chấp nhận bảy điều mà Giáo chủ Khamenei đã đưa ra cho EU và EU gặp khó khăn thật sự. Phía Mỹ chủ trương đàm phán cả về chương trình tên lửa của Iran và vai trò của Iran ở khu vực Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh; trong khi những điều này đã bị ông Khamenei kiên quyết bác bỏ.

EU cũng có ý định thúc ép Iran chấp nhận những điều này để đổi lấy nhượng bộ của Mỹ trên phương diện khác. Chính vì thế mà sự bác bỏ của Iran được thể hiện ở trong bảy điều kiện của Iran đối với EU. 

Cả Mỹ lẫn Iran đều dùng kịch bản cuối cùng để cảnh báo và răn đe nhau. Đối với Mỹ, đó là trường hợp Iran không đáp ứng những điều kiện của Mỹ thì Mỹ áp dụng những biện pháp trừng phạt đến mức Mỹ tin rằng kinh tế Iran sẽ sụp đổ và dân chúng ở Iran sẽ đứng lên lật đổ chính thể hiện tại. Đối với Iran, đó là trường hợp những yêu cầu của Iran không được đáp ứng thì Iran sẽ khôi phục chương trình hạt nhân. 

Một khi Mỹ và Iran không còn dừng lại chỉ ở cuộc khẩu chiến mà lại chuyển sang đối đầu trên thực tế và trên thực địa ở khu vực thì sẽ không chỉ có mỗi chuyện Iran khôi phục chương trình hạt nhân mà sẽ còn những triển khai chiến lược nữa, những tập hợp lực lượng nữa của cả hai phía ở khu vực. Nguy cơ xung đột sẽ gia tăng và khu vực càng khó có thể có được an ninh và ổn định.

Iran đang đẩy EU vào tình thế rất khó xử. EU thật sự thành tâm mong muốn JCPOA được duy trì nhưng công bằng mà nói thì phải thấy khả năng của EU tác động tới Mỹ hiện rất hạn chế bởi chính quyền của ông Trump ở Mỹ đâu có coi trọng gì nhiều EU. Các cặp quan hệ song phương giữa Mỹ, EU và Iran hiện đang bị thách thức nghiêm trọng và diễn biến theo chiều hướng lành ít dữ nhiều.

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Việt Nam phát biểu chung đại diện nhóm các nước tại Khóa họp 55 Hội đồng Nhân quyền

 Đại sứ Mai Phan Dũng, Trưởng Phái đoàn Thường trực của Việt Nam tại Liên hợp quốc phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: Anh Hiển/TTXVN
(PLVN) - Theo tin từ Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc (LHQ), Tổ chức Thương mại thế giới và các Tổ chức quốc tế khác tại Geneva, trong khuôn khổ Khóa họp 55 của Hội đồng Nhân quyền (HĐNQ) LHQ tại Geneva, Thụy Sĩ, ngày 27/3, Đại sứ Mai Phan Dũng, Trưởng Phái đoàn đã có bài phát biểu chung trong Phiên thảo luận chung tại đề mục về việc theo sát và thực hiện Tuyên bố và Chương trình hành động Vienna (VDPA) với chủ đề về bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu người dân trong xung đột vũ trang, thu hút đông đảo các nước tham gia quan tâm và đồng bảo trợ.

Việt Nam – Hoa Kỳ thúc đẩy việc triển khai các thỏa thuận cấp cao

Hình ảnh tại Đối thoại.
(PLVN) - Nhận lời mời của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và triển khai thực hiện Tuyên bố chung giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tháng 9/2023 về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ lên Đối tác chiến lược toàn diện, ngày 25/3, tại thủ đô Washington D.C., Hoa Kỳ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Ngoại trưởng Antony Blinken đã đồng chủ trì Đối thoại cấp Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ lần thứ nhất.

Pháp nâng cảnh báo khủng bố lên mức cao nhất

Tháp Eiffel là biểu tượng nổi tiếng và hấp dẫn nhất của thủ đô Paris, Pháp. Ảnh: REUTERS/Sarah Meyssonnier.
(PLVN) - Chính phủ Pháp đã nâng cảnh báo khủng bố lên mức cao nhất sau vụ xả súng đẫm máu tại nhà hát ở ngoại ô Moscow, Nga. Thông báo được đưa ra sau cuộc họp giữa các quan chức an ninh và quốc phòng cấp cao của Pháp với Tổng thống Emmanuel Macron.

Lái máy bay khi say rượu, phi công Mỹ bị kết án tù

Ông Lawrence Russell Jr bị phát hiện uống rượu vượt quá giới hạn cho phép của hãng hàng không gấp gần 2,5 lần.
(PLVN) - Phi công Lawrence Russell (63 tuổi), một công dân Mỹ, vừa bị kết án 10 tháng tù tại Scotland sau khi bị phát hiện có nồng độ cồn vượt quá mức cho phép trong máu trước khi tiến hành chuyến bay xuyên Đại Tây Dương vào ngày 16 tháng 6 năm 2023.

Chưa ghi nhận công dân Việt Nam gặp nạn trong vụ tấn công khủng bố tại Nga

Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng.
(PLVN) - Theo Đại sứ quán Việt Nam tại Nga, đến nay, chưa ghi nhận có công dân Việt Nam là nạn nhân trong vụ việc. Thực hiện chỉ đạo của Bộ Ngoại giao, Đại sứ quán đang khẩn trương phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng sở tại bám sát tình hình, sẵn sàng các biện pháp bảo hộ cần thiết trong trường hợp có công dân Việt Nam gặp nạn.