Báo PLVN đã có loạt bài phản ánh diễn biến cưỡng chế thu hồi một căn nhà đang có một gia đình lưu cư hợp pháp. Song, sự việc từ năm 2008 đến nay vẫn chưa dừng lại bởi uẩn khúc đằng sau số phận căn nhà này đang được tiếp tục phanh phui.
Cách đây gần một thế kỷ, ông Ma Mamaulévé cùng vợ mua ngôi nhà 14-16 Ký Hòa, phường 11, quận 5, Tp. HCM. Ông bà này có hai người con gái, Ma Raqouma và Ma Aminama. Hai bà này không lấy chồng, nhận hai cháu họ làm con nuôi là Phạm Thị Kim Thạch và Nguyễn Thị Nương, đón về ở cùng. Năm 1991, cô con nuôi Phạm Thị Kim Thạch xuất cảnh theo diện đoàn tụ gia đình. Để mọi mọi chuyện thuận lợi với mình, bà Thạch đã tự ý giao nhà số 14 (một phần của nhà 14-16) Ký Hòa cho Nhà nước quản lý.
Tuy nhiên, do bà Thạch không có quyền định đoạt gì đối với nhà này nên hai bà Ma khiếu nại và vẫn an cư tại ngôi nhà này. Năm 2001, hai bà Ma chết, Sở Nhà đất giao Công ty Quản lý nhà trực tiếp quản lý, ký hợp đồng thuê nhà với bà Nguyễn Thị Nương. Bà Nương không có chồng con, đón cháu gọi mình là cô ruột là Nguyễn Phước Vân (SN 1976) về nuôi từ năm 1985. Anh Vân lớn lên, lấy vợ, sinh con và phụng dưỡng cô ruột của mình trong ngôi nhà này.
Năm 2004, căn nhà được hóa giá, bán cho bà Nương nhưng bà này không đủ tiền để mua và vẫn tiếp tục thuê nhà, toàn bộ tiền thuê nhà do anh Vân trả. Năm 2006, bà Nương mất, vợ chồng con cái anh Vân tiếp tục ở lại ngôi nhà này, thực hiện nghĩa vụ thừa kế, hương khói cho người đã khuất.
Bất ngờ, năm 2007, anh Vân nhận được Quyết định của UBND Quận 5 cưỡng chế thu hồi căn nhà, buộc anh Vân phải thu dọn đồ đạc và vợ con ra khỏi nhà, giao lại nhà trống cho chính quyền. Anh Vân khiếu nại Quyết định trên, đề nghị được tiếp tục thuê nhà hoặc mua theo phương thức hóa giá. Song, mọi nỗ lực để bảo về quyền lợi chính đáng của anh Vân đều không được chính quyền chấp thuận.
Mới đây nhất, UBND Tp. Hồ Chí Minh có kết luận về về việc hợp thức hóa, bán nhà thuộc sở hữu nhà nước đối với căn nhà này và một bí mật lâu nay nằm trong bóng tối đã lộ diện. Theo đó, năm 2001, bà Nương đã ký hợp đồng với bà Nguyễn Thị Thu Mai, cán bộ thanh tra Sở NN-PTNT Tp. HCM làm thủ tục hóa giá, hợp thức hóa chủ quyền căn nhà này với số tiền tương đương với 140 lượng vàng, công dịch vụ là 90 lượng vàng, bà Mai đã nhận 80 lượng vàng SJC. Để có vàng trả cho bà Mai, bà Nương đã làm hợp đồng bán nhà này với giá 350 lượng vàng, tuy nhiên, việc bán này không thực hiện được do xảy ra khiếu kiện giữa bà Mai và bà Nương.
Tuy nhiên, có thể thấy, cam kết của bà Mai đã được thực hiện bởi Công ty Quản lý Kinh doanh nhà Tp. HCM đề xuất bán nhà này theo cơ chế 2 giá cho bà Nương vào tháng 5.2001 trước cả khi bà Nương có đơn xin mua nhà vào tháng 2.2002! Thời điểm đó, căn nhà này được định giá là 1,5 tỷ đồng nhưng bà Nương không mua được do chủ trương của Thành phố lúc đó ngưng việc bán nhà xưởng thuộc sở hữu nhà nước.
Tiếp tục, năm 2003, theo đề nghị của Công ty Quản lý Kinh doanh nhà Tp. HCM nhà này bà Nương được mua với giá 5,6 tỷ đồng, tương đương 666 lượng vàng. Bà Nương không làm sao đủ tiền để mua căn nhà này vì bán nó chỉ được 350 lượng vàng, lại mất thêm 90 lượng vàng dịch vụ cho bà Mai, mà lại phải bỏ ra 666 lượng vàng thì bà thua thiệt lớn nên đành xin cho tiếp tục được thuê nhà cho đến khi bà mất và anh Nguyễn Phước Vân kế tục.
Theo kết luận của ông Nguyễn Hữu Tín - Phó Chủ tịch UBND TP. HCM (hiện tại, ông là Bí thư Quận ủy Q.5) - việc làm sai trái của bà Mai sẽ bị xem xét xử lý, giao Chủ tịch UBND Q.5 và các cơ quan chức năng thu hồi nhà 14-16 Ký Hòa, tổ chức bán đấu giá nộp ngân sách nhà nước. Như vậy, mắt xích “chạy” hợp thức hóa giá nhà thuộc sở hữu nhà nước đã lộ diện; còn số phận những người dân có được hưởng quyền lợi như một người thừa kế hợp pháp không thì vẫn còn là câu hỏi treo trước dư luận xã hội.
Bình Sơn
