Lấy đất nhưng không ra quyết định thu hồi
Năm 2008, UBND TP Hà Nội ra Quyết định thu hồi hơn 66.000m2 đất tại phường Hoàng Liệt và Đại Kim (quận Hoàng Mai) để thực hiện dự án xây dựng Cầu cạn Pháp Vân kéo dài, trong đó có diện tích đất tại tổ 19 phường Hoàng Liệt của hộ ông Tạ Văn Biểu và hộ ông Đào Xuân Diệm (người mua đất của ông Biểu năm 1988).
Khi ra quyết định thu hồi đất cụ thể với các hộ dân, UBND quận Hoàng Mai cho rằng ông Diệm mua đất bằng giấy viết tay nên đã không ra quyết định thu hồi đất và không lên phương án bồi thường đối với ông Diệm (mà chỉ đền bù tài sản và gộp vào hồ sơ đền bù của ông Biểu).
Cho rằng việc làm trên là không đúng, sau khi khiếu nại không được chấp nhận, ông Diệm (hiện trú tại đường Ngọc Hồi, thị trấn Văn Điển, Thanh Trì, Hà Nội) đã khởi kiện vụ án hành chính, yêu cầu Tòa hủy một phần quyết định phê duyệt phương án bồi thường của UBND quận Hoàng Mai; buộc cơ quan này lập phương án hỗ trợ tái định cư cho gia đình ông theo đúng quy định.
Tại phiên tòa sơ thẩm, TAND quận Hoàng Mai đã bác những yêu cầu khởi kiện trên của ông Diệm. Tuy nhiên, khi xét xử phúc thẩm thì TAND TP Hà Nội đã có phán quyết ngược lại.
Theo nhận định của Tòa cấp phúc thẩm, việc UBND quận Hoàng Mai ban hành Quyết định số 1803/QĐ-UBND ngày 29/7/2009 (QĐ 1803) phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ đối với 53 hộ dân, nhưng không có quyết định thu hồi 156m2 đất đối với hộ ông Diệm là không đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 53 và Điều 54 Nghị định 84/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ quy định về thẩm quyền của UBND cấp huyện ban hành quyết định thu hồi đất đối với từng hộ gia đình, cá nhân và xem xét quyết định phê duyệt phương án bồi thường. Việc này gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của gia đình ông Diệm.
Liên quan đến phần bồi thường đối với diện tích đất trên, HĐXX phúc thẩm cho rằng, hộ ông Diệm mua nhà đất từ năm 1988 của hộ ông Biểu với diện tích 156m2, trên đó có nhà ở 21m2, đã ăn ở thực tế từ trước năm 1993. Nguồn gốc diện tích đất trên là do tổ tiên từ xa xưa của ông Biểu để lại. Từ khi mua đất đến thời điểm thu hồi đất, gia đình ông Diệm vẫn quản lý, sử dụng ổn định, không tranh chấp, không khiếu kiện, không nằm trong quy hoạch…
Đặc biệt, tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện UBND phường Hoàng Liệt khẳng định, từ trước đến nay, phường không quản lý 156m2 đất này, không có xử lý gì về vi phạm hành chính trong lấn chiếm đất đai hoặc xây dựng trái phép.
Quận không bồi thường, bị Tòa “tuýt còi”
HĐXX phúc thẩm đánh giá, theo quy định tại Điều 2, Điều 3 Nghị định 84/2007/NĐ-CP, Điều 50 Luật Đất đai thì hộ ông Diệm được xác định thời điểm sử dụng đất là ngày 17/11/1988 (trước 15/10/1993). Theo quy định tại khoản 1, Điều 44 Nghị định 84/2007/NĐ-CP; Khoản 4 và Khoản 6, Điều 8 Nghị định 197/2004/NĐ-CP thì hộ gia đình ông Diệm phải được bồi thường 156m2 theo giá đất ở.
Ngoài ra, việc UBND quận Hoàng Mai chỉ áp dụng hỗ trợ 144m2 đất với mức giá 50.000đ/m2 là quá thấp, không đúng quy định của pháp luật, không đảm bảo quyền lợi về mức giá bồi thường cho gia đình ông Biểu và ông Diệm.
Riêng đối với phần đất của ông Biểu, HĐXX cũng nêu rõ, việc UBND quận Hoàng Mai ra quyết định thu hồi đất ở của nhà ông Biểu chỉ có 167m2 đất ở là không đúng vì đã thiếu 20m2 so với diện tích 187m2 mà ông này đã được UBND quận Hoàng Mai cấp sổ đỏ, làm thiệt hại nghiêm trọng đến quyền lợi ích của hộ ông Biểu.
Cho rằng, UBND quận Hoàng Mai cần điều chỉnh và lập phương án chi tiết để bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BT, HT&TĐC) cho hộ ông Diệm, ông Biểu theo đúng quy định của pháp luật, HĐXX phúc thẩm đã chấp nhận đơn kháng cáo của ông Diệm tuyên hủy 1 phần QĐ 1803 của UBND quận Hoàng Mai.
Thua kiện nhưng không chịu thi hành án
Sau khi bản án phúc thẩm có hiệu lực, ông Diệm và vợ ông Biểu (lúc này ông Biểu đã mất) liên tục có đơn yêu cầu UBND quận Hoàng Mai thực hiện phán quyết của Tòa. Tuy nhiên, Hội đồng BT, HT&TĐC quận này lại không chịu thực hiện và có văn bản “ra điều kiện” với người dân rằng, “UBND quận Hoàng Mai đã có văn bản gửi TAND cấp cao tại Hà Nội và VKSND cấp cao tại Hà Nội kiến nghị bản án hành chính phúc thẩm của TAND TP Hà Nội. Sau khi TAND cấp cao tại Hà Nội và VKSND cấp cao tại Hà Nội xem xét, quyết định, UBND quận Hoàng Mai, Hội đồng BT, HT&TĐC sẽ thực hiện theo quy định”.
Tuy là bên thua kiện, có nghĩa vụ phải thi hành bản án nhưng UBND quận Hoàng Mai còn ra thông báo cho người dân “biết và thực hiện” rằng, “UBND quận Hoàng Mai dừng giải quyết đơn thư của ông Diệm và bà Chuyên (vợ ông Biểu)” trong khi chờ kết quả giải quyết của VKSND cấp cao.
Bức xúc trước thái độ trên, ông Diệm đã có đơn tố cáo đến nhiều cơ quan đề nghị xem xét trách nhiệm của Chủ tịch UBND quận Hoàng Mai trong việc cố tình trì hoãn, không chịu thi hành bản án đã có hiệu lực của Tòa.
Sau hơn 1 năm mà bản án không được thi hành, vào đầu năm 2017, Chi Cục Thi hành án dân sự quận Hoàng Mai đã phải có văn bản “đôn đốc thi hành án” gửi đến UBND quận Hoàng Mai. Và mới đây, ngày 27/2/2017, TAND quận Hoàng Mai cũng đã phải ra Quyết định “buộc thi hành án” đối với UBND quận Hoàng Mai.
Tuy nhiên, đến nay thì phía UBND quận Hoàng Mai vẫn chưa có động thái nào thể hiện thiện chí thi hành án của mình. Trong khi đó, người dân mất đất, mất nhà từ gần 10 năm nay để phục vụ dự án thì vẫn mòn mỏi chờ được bồi thường để ổn định cuộc sống.
