Theo Kết luận số 154/KL-TTr của Thanh tra Bộ Xây dựng, Dự án cải tạo, mở rộng Nhà máy Phân đạm Hà Bắc là công trình cấp 3, với tổng mức đầu tư điều chỉnh là 568 triệu USD tại Quyết định số 427/QĐ-HCVN ngày 20/10/2009 của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam.
Tính đến tháng 9/2016, tổng giá trị giải ngân tại Dự án là 10.016 tỷ đồng. Trong đó, vay Ngân hàng Phát triển Việt Nam 4.125 tỷ đồng, vay các ngân hàng thương mại gần 3.283 tỷ đồng, vốn của công ty là 2.608 tỷ đồng.
Được biết, ngày 19/3/2008, Tổng Công ty Hóa chất Việt Nam ban hành Quyết định số 212/QĐ-HCVN phê duyệt Dự án với thời gian dự kiến là 48 tháng. Tuy nhiên, do tiến độ thực hiện chậm nên Tổng Cty Hóa chất Việt Nam liên tục phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện của Dự án này.
Theo đó, Thanh tra Bộ Xây dựng khẳng định, dự án chậm tiến độ gần 4 năm so với dự kiến được phê duyệt ban đầu. Khởi công ngày 28/11/2008, nhưng ngày 16/12/2015 công trình mới được nghiệm thu, bàn giao và đưa vào sử dụng. Việc này đã dẫn đến tăng chi phí đầu tư, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư của dự án.
Đáng chú ý, tháng 8/2014, Kiểm toán Nhà nước đã tiến hành kiểm toán Dự án và phát hiện một số tồn tại, thiếu sót của Cty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc trong công tác quản lý đầu tư xây dựng. Theo đó, tổng số tiền vi phạm phát hiện, xử lý giảm lên đến 15 tỷ đồng, trong đó, giảm giá trị thanh, quyết toán, thu hồi về nguồn vốn đầu tư 9,8 tỷ đồng sai phạm.
Ngoài ra, theo báo cáo nghiên cứu khả thi, Dự án sẽ lỗ trong 2 năm đầu đi vào khai thác, năm đầu lỗ 596 tỷ đồng, năm thứ 2 lỗ khoảng 120 tỷ đồng và đến năm thứ 4 là hết lỗ. Tuy nhiên, thực tế ngay năm đầu đi vào khai thác, dự án đã lỗ tới 669 tỷ đồng, tăng 73 tỷ đồng so với dự báo. Năm 2016, tiếp tục thua lỗ lên đến con số nghìn tỷ. Thậm chí, cuối năm 2016, UBND tỉnh Bắc Giang còn cảnh báo nguy cơ Cty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc phải dừng sản xuất trong năm 2017 là rất lớn nếu không cân đối được dòng tiền kịp thời.
Trước tình hình đó, Cty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc đã phải gửi kiến nghị khắp nơi để đề nghị Ngân hàng khoanh nợ gốc và lãi vay của ngân hàng trong vòng 5 năm kể từ ngày 1/7/2016, đồng thời gia hạn các hợp đồng vay vốn đến hết năm 2018. Cùng với đó, UBND tỉnh Bắc Giang đã từng phải ký văn bản gửi Chính phủ đề nghị giải cứu cho Cty này vì kinh doanh thua lỗ. Hiện nay, Dự án này đang là 1 trong 12 dự án nghìn tỷ thua lỗ mà Chính phủ quan tâm xử lý.
Tuy nhiên, theo dự báo phải đến năm 2019 thì Cty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc mới hết lỗ luỹ kế, song trong bối cảnh giá phân đạm giảm mạnh cùng sự cạnh tranh quyết liệt, thì số lỗ còn có nguy cơ sẽ lớn hơn nhiều…
Những sai phạm của Cty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc sẽ được Báo PLVN tiếp tục thông tin trong thời gian tới.
