Vì sao thủy điện nhỏ phát triển nhanh?

Ảnh chỉ mang tính chất minh họa. Nguồn Internet
Ảnh chỉ mang tính chất minh họa. Nguồn Internet
(PLO) - Việt Nam có gần 300 hồ thủy điện (TĐ) trong tổng số gần 7000 hồ đập; thời gian qua các hồ đập nhỏ phát triển rất nhanh. Vậy đâu là nguyên nhân? PLVN đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Ngọc Vinh - Giám đốc Trung tâm Phát triển bền vững Tài nguyên nước và Thích nghi biến đổi khí hậu (CEWAREC). 

Thưa ông, thời gian qua, nhiều TĐ xả lũ khiến đời sống và hoạt động sản xuất của người dân vùng hạ du bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vậy làm thế nào để TĐ không gây hại?

- TĐ không phải là nguyên nhân tạo nên lũ. Vấn đề ở đây là câu chuyện vận hành hồ chứa. Một thuỷ điện đa mục tiêu, được điều hành thận trọng, đúng quy trình sẽ giảm tác động của lũ lụt cho hạ du. Có thể thấy, người dân ở Đồng bằng sông Hồng từ khi có thuỷ điện Hoà Bình, Thác Bà và mới đây là Tuyên Quang, Sơn La…, nhiều năm qua, đã không còn mối lo về mùa lũ dữ.

Tuy nhiên, hiện phần lớn các công trình TĐ ở các hệ thống sông khác là công trình đơn mục tiêu, tức chỉ có nhiệm vụ chính là phát điện hoặc tưới, hoặc kết hợp. Khi thời tiết cực đoan hơn, mưa lũ nhiều hơn, lớn hơn, các hồ đơn mục tiêu sẽ khó vận hành theo ý muốn và sẽ tác động thêm vào lũ lụt hạ lưu. 

Mỗi hồ chứa TĐ với dung tích từ hàng triệu đến hàng tỷ m3 nước, nếu xảy ra sự cố đập sẽ là thảm họa không thể lường hết, đặc biệt đối với vùng hạ du. Bên cạnh đó, dù được thiết kế, thi công với tiêu chuẩn nghiêm ngặt, các đập và hồ chứa là những công trình nhân tạo, theo thời gian và chịu ảnh hưởng từ những biến động thiên nhiên, đặc biệt trong điều kiện biến đổi khí hậu với các đợt mưa lớn gia tăng hiện nay. Do đó, cần phải hết sức quan tâm và kiểm soát vấn đề an toàn đập, hồ chứa TĐ từ khâu thiết kế, thi công và vận hành như đã được nêu trong Nghị định 114/2018/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước. 

Thời gian qua, trên cả nước, TĐ nhỏ mọc lên như nấm. Theo ông, vì sao?

- TĐ nhỏ được xây dựng nhiều ở vùng Tây Nguyên, tại miền Trung là các tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi; phía Bắc là các tỉnh Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang… Các doanh nghiệp đua nhau đầu tư xây dựng TĐ nhỏ khoảng 1,5-2 MW. TĐ nhỏ phát triển mạnh là do cơ chế bán điện. Khách hàng mua điện vào lúc cao điểm, giá cao gần như gấp đôi giá điện bình thường. Vì vậy, TĐ nhỏ tích nước, chỉ phát bán điện vào thời điểm đó. 1m3 nước khi ấy đối với phát điện là cả đống tiền, xả đi là ném tiền qua cửa sổ. Trừ thời điểm mưa lũ, các TĐ nhỏ đều tích nước dẫn tới dòng chảy yếu, hạ nguồn cạn kiệt.

Mặt khác, do phụ tải điện giờ cao điểm tăng, chỉ TĐ mới đáp ứng được nên TĐ vẫn là lựa chọn số 1. Ví dụ, phụ tải điện ở Hà Nội khoảng 1.000 KWh, khi vào giờ cao điểm sẽ tăng lên gấp đôi 2000 KWh. Các nguồn điện khác không thể trong giây lát đẩy phụ tải lên gấp đôi được. Như nhiệt điện, muốn tăng lên mức đó, phải cho nhiều than vào lò nhưng phải vài giờ sau, nhiệt nồi hơi mới tăng đến điểm đẩy phụ tải điện lên ngưỡng được. Trong khi đó, TĐ chỉ cần mở cửa van xả, tuốc bin quay, 1-2 phút sau đã lên đến cực điểm, nhanh chóng đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện. 

Thưa ông, từ vấn đề an toàn hồ đập, có nên tiếp tục xây dựng TĐ và tuổi thọ của hồ TĐ là bao nhiêu?

- Theo quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011-2020 có xét đến năm 2030 (Quy hoạch điện VII), đến năm 2020, tổng công suất các nguồn TĐ bao gồm cả TĐ vừa và nhỏ, đạt khoảng 21.600MW; khoảng 24.600MW vào năm 2025 và 27.800MW vào năm 2030. Trong đó, điện năng sản xuất từ nguồn TĐ chiếm tỷ trọng tương ứng là 29,5%, 20,5% và 15,5%. Theo đó, điện năng từ TĐ có tỷ trọng giảm xuống. Các dự án TĐ có nhiều rủi ro sẽ được xem xét và thay thế bằng các dự án năng lượng tái tạo khác ngoài TĐ với ít tác động hơn tới môi trường - xã hội nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng… Chúng tôi cho rằng số lượng các TĐ như hiện nay là đủ rồi, không nên xây dựng thêm nữa. 

Tuổi thọ của nhiệt điện là 30-35 năm, còn TĐ có tuổi thọ khoảng 100 năm. Khi ấy, hồ bị cát lấp đầy. Đất đá, bê tông xây dựng qua thời gian hỏng hóc, xuống cấp. Tùy từng TĐ, các nhà quản lý, nhà đầu tư sẽ xem xét nâng cấp sửa chữa hay dỡ bỏ TĐ lớn ngừng hoạt động phải tìm nguồn điện thay thế. Hiện thế giới có nhiều nước phá bỏ TĐ (Mỹ). Công trình TĐ tuổi thọ gần hết, các đập TĐ được phá bỏ để con sông trở về tình trạng tự nhiên, tạo nguồn thủy sinh dồi dào, phong phú, đa dạng…

Trân trọng cảm ơn ông!

Đọc thêm

Xây dựng chính sách cho chuyển đổi xanh

Ảnh minh họa
(PLVN) - Chuyển đổi xanh là xu thế của toàn cầu. Dự báo và nắm bắt xu thế tất yếu này, Bộ Chính trị từng có nhiều nghị quyết quan trọng. Ngay từ cách đây 10 năm là Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; cách đây 4 năm là Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045.

Thách thức nuôi trồng thủy sản trên biển

Là địa phương có nhiều thế mạnh về nuôi biển, song năm 2023, diện tích nuôi biển của Quảng Ninh mới đạt 10.200ha. (Ảnh: baoquangninh.com.vn)
(PLVN) - Với tiềm năng nuôi biển khoảng 500.000ha, Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản (NTTS) trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 mới đưa ra mục tiêu khiêm tốn 280.000ha đến năm 2025 và 300.000ha vào năm 2030. Thế nhưng, số liệu kỳ vọng diện tích nuôi biển đến hết năm 2023 mới đạt 85.000ha…

“Điểm nghẽn” nhận thức về phát triển bền vững khu công nghiệp

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Có tới 50% khu công nghiệp (KCN) chưa nghe đến khái niệm KCN phát triển bền vững (PTBV), chỉ có 30% có nghe hiểu về khái niệm KCN sinh thái. Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đang có “điểm nghẽn” về nhận thức, xây dựng chính sách, quản trị của các KCN liên quan đến việc PTBV.

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1
(PLVN) - Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1 được khởi động  trên cơ sở Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Nhật Bản lên “Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” và kết quả triển khai thực hiện 8 giai đoạn của Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong suốt 20 năm qua.

Tầm nhìn đường sắt tốc độ cao

Ảnh minh họa
(PLVN) - Theo Kết luận 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045; đặt mục tiêu đến 2025 hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam và khởi công trước 2030. Các đoạn ĐSTĐC Hà Nội - Vinh và TP HCM - Nha Trang được ưu tiên khởi công trong giai đoạn 2026 - 2030; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến ĐSTĐC Bắc - Nam trước 2045.

Công trường đường dây mạch 3 bộn bề khó khăn

Chủ tịch HĐTV EVN sát sao kiểm tra tiến độ thi công đường dây mạch 3. (Ảnh: EVN) .
(PLVN) - Chỉ còn vài ngày nữa là đến cột mốc mục tiêu đầu tiên của dự án đường dây mạch 3 đưa điện ra Bắc (hoàn thành đúc móng toàn tuyến vào ngày 30/3) nhưng khối lượng công việc vẫn còn bộn bề. Chủ đầu tư cũng như các Bộ, ngành liên quan vẫn đang dốc toàn lực thực hiện dự án này.

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.

Miền Trung sắp có cảng nước sâu đón tàu 100.000 tấn

Phối cảnh dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy. (Ảnh: quangtri.gov.vn)
(PLVN) - Dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy (Quảng Trị) đang được khởi động trở lại. Đây là dự án cảng nước sâu có tổng mức đầu tư hơn 14.000 tỷ đồng, sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ tạo thêm sức bật cho kinh tế biển khu vực miền Trung.

VNDirect bị tấn công, HNX tạm thời ngắt kết nối giao dịch

Thông báo trên trang web của VNDirect
(PLVN) - Hệ thống Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect bị tấn công từ 10h sáng chủ nhật, ngày 24/3, đến sáng 25/3 vẫn chưa khắc phục được, Sở Giao dịch chứng khoán (GDCK) Hà Nội (HNX) thông báo tạm thời ngắt kết nối giao dịch với công ty chứng khoán này…