Bảo hộ giống cây trồng kém, nguy cơ mất nguồn gen quý hiếm

Bảo hộ giống cây trồng kém, nguy cơ mất nguồn gen quý hiếm
(PLO) - Giống cây trồng là một trong những yếu tố quyết định thành công việc chuyển đổi nền nông nghiệp số lượng sang nền nông nghiệp chất lượng, nhưng bản quyền giống lại đang là một rào cản đối với nỗ lực này.  

Chỉ 314 giống cây trồng được bảo hộ

Tới nay, Công ước quốc tế về bảo vệ giống cây trồng (UPOV) có 74 quốc gia và tổ chức liên chính phủ thành viên tham gia, trong đó có Việt Nam. Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, dù mới hơn 10 năm là thành viên của Công ước này nhưng việc thực thi Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT) về quyền đối với giống cây trồng đã có những bước tiến đáng ghi nhận. 

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh cho hay, những năm khởi đầu chỉ có vài giống cây trồng được bảo hộ sau đó, con số này đã gia tăng nhanh chóng. Đến năm 2015, Việt Nam có 314 giống cây trồng các loại được cấp bằng bảo hộ, số đơn nộp (khoảng 1.000 đơn) đề nghị bảo hộ quyền đối với giống cây trồng được chấp nhận gia tăng hàng năm. Bảo hộ giống cây trồng thúc đẩy hình thành một thị trường chuyển giao, chuyển nhượng quyền sở hữu giống khá sôi động.

“Ngoài ra, các giống có giá trị kinh tế cao, thích ứng tốt cũng được đưa từ nước ngoài vào sản xuất tại Việt Nam như giống rau, giống hoa từ Châu Âu, từ Nhật Bản đã và đang giúp nông dân có nhiều cơ hội tiếp cận và lựa chọn hơn đối với những giống tốt, năng suất, chất lượng cơ hội để cải thiện thu nhập cho người dân và đưa Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới”, ông Doanh nói.    

Tuy nhiên, trao đổi với PLVN, Giáo sư, Viện Sĩ Trần Đình Long - Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam (VSA) cho rằng, việc bảo đảm bản quyền tác giả, bản quyền sản xuất, bản quyền về chủ hữu, về giống cây trồng vẫn là một điểm yếu của Việt Nam. 

Theo Giáo sư Long, công tác giống cây trồng có các nội dung chính, một là chọn tạo giống mới, hai là sản xuất ra giống tốt, nội dung còn lại là quản lý giống. Nhưng việc thanh kiểm tra xem giống đó thật hay không, tốt hay không, ai chịu trách nhiệm về mặt quản lý nhà nước - những vấn đề này ở Việt Nam còn yếu.   

Nguy cơ bị lấy cắp giống 

Nói về vai trò của việc bảo hộ giống cây trồng, Giáo sư Long cho rằng đó là yêu tố quyết định. Ông nói, ngoài phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, đất đai, giống là một trong những đầu vào hết sức quan trọng của sản phẩm nông nghiệp, nó quyết định đến chất lượng sản phẩm nông nghiệp. 

Chủ tịch VSA chỉ ra rằng, Việt Nam đang nỗ lực chuyển từ một nền nông nghiệp số lượng thành một nền nông nghiệp chất lượng, muốn nâng cao giá trị hàng hóa lên bằng cách áp dụng nông nghiệp công nghệ cao, thì giống sẽ phải đóng vai trò then chốt.

“Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, tăng cường chất lượng hạt giống, tăng cường giá trị chuyển đổi cơ cấu cây trồng đóng vai trò quan trọng cho nỗ lực chuyển đổi đó thành công. Giống là một khâu, mà trong giống bảo hộ quyền giống cây trồng hay chính sách quản lý giống cây trồng là yếu tố quyết định.”ông Long khẳng định. 

Sau hơn 10 năm tham gia công ước UPOV, thực thi quyền tác giả trong lĩnh vực giống cây trồng, Bộ NN&PTNT thừa nhận còn có một số hạn chế cần khắc phục như: thời gian nộp đơn đến cấp bằng còn dài do hệ thống kỹ thuật còn hạn chế; việc khai đơn đăng ký đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn khó khăn. Trong khi, Chủ tịch VSA thì lại cảnh báo một nguy cơ còn lớn hơn đó là thất thoát nguồn gen quý hiếm. Cụ thể, theo ông Long, chúng ta có nhiều giống chưa bảo vệ được, ví dụ như gạo Jasmine 85 - giống gạo này Việt Nam đã có 20 năm và đã từng xuất sang Mỹ đạt 600 USD/tấn, nhưng gần đây một số nước khác đã lấy mất giống này để sử dụng thành thương hiệu của họ. 

Cũng theo vị này, đối với các giống cây trồng bản địa, tức chỉ Việt Nam có nhưng cũng đã xảy ra hiện tượng mất nguồn gen. Theo GS Long, một số nước có công nghệ tiên tiến đã cố tình lấy về sau đó cải tiến đi một chút để sử dụng thương mại.

“Hội nhập là xu thế nhưng công nghệ người ta cao hơn, người ta có hàng tỷ USD để đầu tư, trong khi các nhà chọn giống Việt Nam kinh phí hạn chế, điều kiện khó khăn nên đã đến lúc vấn đề xây dựng bản quyền cần phải thay đổi tư duy.  Cần phát huy toàn bộ nguồn lực đặc biệt là vai trò của doanh nghiệp trong việc chọn tạo giống và sản xuất hạt giống....”- Giáo sư Long cảnh báo. 

Đọc thêm

Xây dựng chính sách cho chuyển đổi xanh

Ảnh minh họa
(PLVN) - Chuyển đổi xanh là xu thế của toàn cầu. Dự báo và nắm bắt xu thế tất yếu này, Bộ Chính trị từng có nhiều nghị quyết quan trọng. Ngay từ cách đây 10 năm là Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; cách đây 4 năm là Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045.

Thách thức nuôi trồng thủy sản trên biển

Là địa phương có nhiều thế mạnh về nuôi biển, song năm 2023, diện tích nuôi biển của Quảng Ninh mới đạt 10.200ha. (Ảnh: baoquangninh.com.vn)
(PLVN) - Với tiềm năng nuôi biển khoảng 500.000ha, Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản (NTTS) trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 mới đưa ra mục tiêu khiêm tốn 280.000ha đến năm 2025 và 300.000ha vào năm 2030. Thế nhưng, số liệu kỳ vọng diện tích nuôi biển đến hết năm 2023 mới đạt 85.000ha…

“Điểm nghẽn” nhận thức về phát triển bền vững khu công nghiệp

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Có tới 50% khu công nghiệp (KCN) chưa nghe đến khái niệm KCN phát triển bền vững (PTBV), chỉ có 30% có nghe hiểu về khái niệm KCN sinh thái. Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đang có “điểm nghẽn” về nhận thức, xây dựng chính sách, quản trị của các KCN liên quan đến việc PTBV.

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1
(PLVN) - Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1 được khởi động  trên cơ sở Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Nhật Bản lên “Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” và kết quả triển khai thực hiện 8 giai đoạn của Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong suốt 20 năm qua.

Tầm nhìn đường sắt tốc độ cao

Ảnh minh họa
(PLVN) - Theo Kết luận 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045; đặt mục tiêu đến 2025 hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam và khởi công trước 2030. Các đoạn ĐSTĐC Hà Nội - Vinh và TP HCM - Nha Trang được ưu tiên khởi công trong giai đoạn 2026 - 2030; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến ĐSTĐC Bắc - Nam trước 2045.

Công trường đường dây mạch 3 bộn bề khó khăn

Chủ tịch HĐTV EVN sát sao kiểm tra tiến độ thi công đường dây mạch 3. (Ảnh: EVN) .
(PLVN) - Chỉ còn vài ngày nữa là đến cột mốc mục tiêu đầu tiên của dự án đường dây mạch 3 đưa điện ra Bắc (hoàn thành đúc móng toàn tuyến vào ngày 30/3) nhưng khối lượng công việc vẫn còn bộn bề. Chủ đầu tư cũng như các Bộ, ngành liên quan vẫn đang dốc toàn lực thực hiện dự án này.

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.

Miền Trung sắp có cảng nước sâu đón tàu 100.000 tấn

Phối cảnh dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy. (Ảnh: quangtri.gov.vn)
(PLVN) - Dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy (Quảng Trị) đang được khởi động trở lại. Đây là dự án cảng nước sâu có tổng mức đầu tư hơn 14.000 tỷ đồng, sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ tạo thêm sức bật cho kinh tế biển khu vực miền Trung.

VNDirect bị tấn công, HNX tạm thời ngắt kết nối giao dịch

Thông báo trên trang web của VNDirect
(PLVN) - Hệ thống Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect bị tấn công từ 10h sáng chủ nhật, ngày 24/3, đến sáng 25/3 vẫn chưa khắc phục được, Sở Giao dịch chứng khoán (GDCK) Hà Nội (HNX) thông báo tạm thời ngắt kết nối giao dịch với công ty chứng khoán này…