Xác nhận độc thân – vì sao khó?
Để đăng ký kết hôn với người nước ngoài, một trong những điều kiện bắt buộc là phải có xác nhận tình trạng hôn nhân (độc thân). Tuy nhiên, có một thực tế được phản ánh là nhiều công dân dù đang độc thân nhưng rất khó xin cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân vì trên giấy này phải ghi rõ mục đích của việc yêu cầu cấp giấy. Như vậy, sẽ được hiểu là nếu không ghi hoặc ghi không đúng mục đích thì sẽ không được cấp giấy xác nhận. Chưa kể trong một số trường hợp đặc biệt khác, đơn cử như với người đồng tính.
Theo hướng dẫn, trường hợp sử dụng giấy xác nhận tình trạng hôn nhân để kết hôn thì phải ghi rõ kết hôn với ai (họ và tên; ngày, tháng, năm sinh; quốc tịch; nơi thường trú/tạm trú); nơi đăng ký kết hôn. Như vậy, chiểu theo quy định này thì một người đồng tính muốn xin xác nhận là rất khó khăn.
“Người ta độc thân mà không xác nhận cho người ta là không được, còn việc người ta dùng giấy xác nhận đó vào mục đích gì thì lại là việc khác. Giả sử họ đem giấy đó ra nước ngoài kết hôn, khi trở về Việt Nam ta không thể ghi chú cho họ vì ở ta không thừa nhận hôn nhân đồng tính nhưng không cấm. Nếu người nào gian dối ghi mục đích của xác nhận là làm việc này nhưng lại sử dụng vào mục đích khác thì họ phải chịu trách nhiệm về việc làm của mình. Nếu cứ ép họ vào cái mục đích kết hôn là rất khiên cưỡng”, một cán bộ tư pháp thẳng thắn.
Thêm một khó khăn khác đó là nhiều người đã xuất cảnh sang nước ngoài sống với thời gian dài, chính quyền địa phương không thể biết trong thời gian đó họ có kết hôn hay không. Nhưng khi cần kết hôn, họ phải quay về UBND cấp xã nơi họ có hộ khẩu thường trú để xác nhận tình trạng hôn nhân. Điều đó gây khó cho cán bộ xã vì không biết đâu mà xác nhận, đối với người dân thì không có xác nhận không thể kết hôn.
 |
| Ảnh minh họa. |
Trong khi đó, một số người Việt Nam đã kết hôn ở nước ngoài, nhưng sau đó lại quay về nói là chưa kết hôn để tiếp tục kết hôn. Cơ quan có thẩm quyền rất khó trong việc kiểm soát. Như vậy tức là trong nhiều trường hợp, bản thân cán bộ thực hiện việc xác nhận tình trạng hôn nhân cũng không biết rõ đối tượng xác nhận đã kết hôn hay chưa do họ thường xuyên thay đổi nơi cư trú, tuy nhiên họ vẫn phải xác nhận trong tình thế “vừa làm vừa run”.
Nhiều vi phạm trong việc cấp giấy
Theo Nghị định 126/CP ngày 31/12/2014 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hôn nhân và Gia đình thì UBND cấp xã nơi đăng ký thường trú của công dân Việt Nam thực hiện cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho người đó để làm thủ tục đăng ký kết hôn với người nước ngoài tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài ở nước ngoài.
Trường hợp công dân Việt Nam không có đăng ký thường trú nhưng có đăng ký tạm trú theo quy định của pháp luật về cư trú thì UBND cấp xã nơi đăng ký tạm trú của người đó thực hiện cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân.
Cũng theo quy định của Nghị định 126, trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ và lệ phí, UBND cấp xã kiểm tra về nhân thân, tình trạng hôn nhân của người có yêu cầu cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân; có văn bản báo cáo kết quả kiểm tra và nêu rõ các vấn đề vướng mắc cần xin ý kiến, gửi Sở Tư pháp, kèm theo bản chụp bộ hồ sơ.
Tuy nhiên, theo Cục trưởng Cục Hộ tịch, Quốc tịch và Chứng thực Nguyễn Công Khanh, vi phạm trong cấp giấy chứng nhận hôn nhân hiện nay rất phổ biến. Dù pháp luật quy định phải xin ý kiến Sở Tư pháp nhưng nhiều người vẫn bỏ qua thủ tục này.
Bên cạnh đó, dù trong mẫu giấy xác định tình trạng hôn nhân có mục khai mục đích của việc xin xác nhận tình trạng đăng ký hôn nhân nhưng nhiều người vẫn không ghi hoặc ghi không đúng. “Quan trọng là những giấy này khi đem ra nước ngoài kết hôn vẫn được chấp nhận”, ông Khanh nói.
Tuy nhiên, ngặt một nỗi khi kết hôn ở nước ngoài sau đó công dân quay về xin ghi chú tại Việt Nam lại không được chấp nhận.
“Hiện nay, tình trạng ly hôn với người nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra, trong khi đó, theo Luật Hộ tịch mới, thẩm quyền kết hôn thuộc UBND cấp huyện. Khi đó có cần xin ý kiến của Bộ Tư pháp không, vai trò của Sở Tư pháp như thế nào là cả vấn đề phải xem xét trong Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành luật, vừa đảm bảo yêu cầu về quản lý, vừa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho công dân”.
Quá trình xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Hộ tịch, nhiều ý kiến cho rằng làm sao phải tạo điều kiện tối đa cho người dân, và cái gì là quyền của họ thì Nhà nước cũng không nên can thiệp quá sâu. Cơ quan Tư pháp cần xem lại các thủ tục kết hôn có yếu tố nước ngoài, qua đó có đánh giá thủ tục nào cần thiết, thủ tục nào không, bởi hiện nay rất nhiều thủ tục mà chúng ta đưa ra với ý định làm rào cản bảo đảm hôn nhân lành mạnh nhưng lại đang “có vấn đề”, trong đó có câu chuyện tranh cãi về cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân nêu trên./.
