Theo hợp đồng giữa công ty và người dân, cà phê chuyển đổi có thời hạn giao 10 năm. Trong ba năm đầu, khi cây hồ tiêu chưa cho sản phẩm, nông dân vẫn phải nộp cà phê tươi. Trong chăm sóc, các hộ phải đầu tư 100% vốn như: trụ, giống, phân bón... để trồng cây tiêu.
Trong lúc này, ngày 31/7/2018, Công ty TNHH MTV Cà phê Gia Lai đã hoàn thành việc cổ phần hóa và chuyển thành Công ty CP Cà phê Gia Lai. Sau khi tiếp quản, tháng 11/2018, Cà phê Gia Lai ra thông báo yêu cầu người dân dừng chăm sóc số diện tích cà phê, tiêu đã kí kết hợp đồng trước đó với công ty cũ để phá bỏ và chuyển đổi sang cây trồng khác.
Nghe vậy, các hộ đã dừng chăm sóc vườn tiêu để chờ đền bù theo thỏa thuận của hợp đồng. Tuy nhiên, khi chưa thống nhất được mức giá đền bù thì vừa qua, diện tích trồng tiêu đã bị san ủi khiến nhiều người bức xúc.
Ông Tạ Ngọc Lân (đang quản lý diện tích giao khoán tại thôn Phú Cường, xã Ia Pal, Chư Sê) bức xúc: “Theo hợp đồng, công ty đã giao khoán cho tôi diện tích là 3.000m2 đất và tôi đã chuyển số diện tích này sang trồng 1.100 trụ tiêu. Nhà tôi đã bỏ ra hàng trăm triệu cải tạo đất, mua cọc, giống tiêu về trồng với mong muốn tăng giá trị cây trồng…”.
“Sau thời gian 3 năm, giờ đây tiêu đã bắt đầu vào thu hoạch thì đại diện công ty xuống vườn bắt chúng tôi dừng chăm sóc để công ty tiến hành chuyển đổi cây trồng. Theo hợp đồng, nếu công ty đã yêu cầu như vậy thì sẽ tiến hành bồi thường nên chúng tôi đã dừng đầu tư chăm sóc.
Qua gần 4 tháng không chăm sóc, cà phê, tiêu chúng tôi đã chết khô, lúc này chúng tôi mới kiến nghị giải quyết thì công ty lại đưa ra giá đền bù rất thấp, khoảng 5,9 triệu đồng/1.000 m2/năm. Như vậy chúng tôi sao đủ tiền để tái đầu tư cây trồng khác...”, ông Lân nói.
Đặc biệt, khi chưa thỏa thuận đền bù thì có một số đối tượng đã ngang nhiên mang máy múc đến san ủi vườn nhà ông Lân. Ông Lân đã mời chính quyền địa phương đến để tiến hành lập biên bản việc phá hoại tài sản.
Ông Lê Hữu Thiện (Chủ tịch UBND xã Ia Pal), cho biết: “Ngay sau khi nhận được thông tin về việc công ty cho máy móc xuống phá cà phê, tiêu của dân, chúng tôi đã cử lực lượng công an xuống bảo đảm tình hình trật tự. Với việc giao khoán, kí kết hợp đồng giữa công ty và người dân, không qua chính quyền nên chúng tôi không nắm được…”.
Ông Trịnh Đình Trường, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Cà phê Gia Lai thì cho rằng: “Hiện công ty mới tiếp nhận bàn giao hơn một tháng nên các công việc thủ tục chưa được bàn giao. Lúc cổ phần hóa, trong hồ sơ định giá tài sản công ty không có hợp đồng giao khoán cho người dân trồng hồ tiêu mà chỉ có trồng cây cà phê.
Sau khi đi thực tế, chúng tôi mới phát hiện ngoài hợp đồng giao khoán với các hộ trồng cà phê, công ty cũ còn ký thêm hợp đồng cho phép các hộ dân chuyển đổi từ cây cà phê sang trồng tiêu. Tuy nhiên, các vườn cà phê đã quá già cỗi nên cần phải phá bỏ để chuyển đổi cây trồng khác phù hợp hơn…”.
Ông Trường cho rằng: “Hiện chỉ còn số ít hộ dân không đồng tình với mức đền bù vì vườn của họ đang trồng tiêu với vốn lớn. Công ty sẽ thống kê lại diện tích, số lượng cây tiêu để có mức giá hỗ trợ thỏa đáng. Với việc máy móc vào tự san ủi vườn của dân nhận khoán thì tôi chưa nắm được vì mới đi công tác về, sau khi xác minh sẽ có câu trả lời cụ thể”.
