Những nhân vật đã từng tham gia hoạch định các chính sách tình báo chính thức và không chính thức – bao gồm “chống lưng” các lực lượng Hồi giáo cực đoan - lnhững người có quan điểm chống Liên Xô mạnh mẽ như Tổng thống Jimmy Carter, Cố vấn an ninh quốc gia Zbigniew Brzwzenski, ông trùm đầu cơ George Soros, Giám đốc CIA John Brennan…
Âm mưu “khuấy đảo” quan hệ Liên Xô - Afganistan
Theo báo cáo tuyệt mật của CIA đề ngày 4/12/1952, trong giai đoạn Tổng thống Mỹ Hary Truman gần hết nhiệm kỳ, CIA tiến hành một chương trình nhằm kích động chủ nghĩa dân tộc cực đoan trong lòng các bộ tộc gốc Uzbekistan ở Afganinstan, dự tính đưa lực lượng này tràn qua biên giới vào Uzbekistan – một nước cộng hòa thuộc Liên Xô lúc bấy giờ.
Nhóm người Afganistan gốc Uzbekistan được CIA đặt bí danh là Mogul, và mục tiêu của CIA là “lật đổ chế độ Xô Viết trong các bộ tộc ở Afganistan”. Cần lưu ý rằng, Afganistan lúc ấy là một nước trung lập, hoàn toàn không muốn bị cuốn vào những “đấu đá” của các cường quốc trong Chiến tranh lạnh.
Trong báo cáo, CIA viết rõ ràng: “Nhóm Mogul đã phát triển rất mạnh ở phía Bắc, và họ hy vọng có thể thống nhất được với những bộ tộc gốc Uzbekistan khác nằm dọc biên giới với Liên Xô”. Các nhóm này còn cố gắng kêu gọi sự ủng hộ của những tộc trưởng Hazara theo dòng Hồi giáo Shiite ở phía Bắc Afganistan.
Tuy nhiên, khi âm mưu “lật đổ chế độ Xô Viết trong các bộ tộc ở Afganistan” chưa thể thực hiện thì ở Afganistan xảy ra chính biến. Năm 1973, nhà vua Afganistan là Mohammad Zahir Shah bị lật đổ, và Afganistan đi theo chế độ xã hội chủ nghĩa. Ngay lập tức, CIA thay đổi mục tiêu của mình, sử dụng các nhóm thánh chiến để chống lại chính phủ mới của Afganistan và chống lại cả Liên Xô – quốc gia muốn bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Afganistan.
Nghị sĩ Mỹ John Reagan đã có cuộc gặp gỡ đầu tiên với lãnh đạo phong trào Hồi giáo Mujaheddin của Afganistan ở Pakistan vào tháng 5/1979 và hứa sẽ cung cấp cho họ vũ khí và các loại đạn dược. Hai tháng sau, được sự phê chuẩn của Tổng thống Jimmy Carter, số thiết bị, vũ khí này được bí mật chuyển cho lực lượng thánh chiến.
Người tích cực nhất trong việc thúc đẩy thực thi kế hoạch này là Brzezinski, Cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Carter – người không bao giờ che dấu mối hận thù với Liên Xô và sau này là Nga. Người trực tiếp điều phối các hoạt động trợ giúp, huấn luyện, cung cấp vũ khí cho các lực lượng thánh chiến Afganistan là Milton Bearden – một cựu điệp viên của CIA.
Trong một bài phỏng vấn với BBC, Baerden kể lại: “Giám đốc CIA dưới thời Tổng thống Ronald Reagan là William Casey đã từng nói với tôi là ông ta muốn tôi đến Afganistan, ông ta sẽ cung cấp cho tôi bất cứ thứ gì tôi cần… Và ông ta đưa tôi 1 tỷ USD”.
Với sự “chống lưng” của Mỹ, lực lượng Mujaheddin có đủ sức chiến đấu trong cuộc chiến dai dẳng 10 năm với lực lượng quân sự Liên Xô ủng hộ Đảng Dân chủ Nhân dân Afganistan cho tới khi Liên Xô tuyên bố rút quân vào năm 1989. Cuộc chiến này đã tác động rất lớn tới Liên Xô, vẫn thường được nhắc đến như là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết vào năm 1991.
 |
| Tài liệu mật về kế hoạch tại Afganistan của CIA |
Nhân rộng mô hình
Mô hình sử dụng các lực lượng thánh chiến Hồi giáo giống như ở Afganistan sau này tiếp tục được CIA áp dụng cho Serbia và Kosovo. Những năm 1990, CIA đã chỉ đạo Cơ quan Hỗ trợ phát triển quốc tế (USAID) hỗ trợ và khuyến khích sự trỗi dậy của các lực lượng thánh chiến ở Balkans qua hai chương trình là Sáng kiến Chuyển tiếp Balkan và Sáng kiến Chuyển tiếp Bosnia.
USAID sau đó tiếp tục triển khai hoạt động tương tự, đó là kích động chủ nghĩa dân tộc của những người gốc Albani ở tỉnh Kosovo của Serbia, thúc đẩy việc tỉnh này tách ra thành một quốc gia tự trị với tư cách như một vùng đất nằm trong sự kiềm tỏa của Mỹ và NATO.
Sự liên quan của CIA và tổ chức phi chính phủ Viện Xã hội Mở của ông trùm đầu cơ George Soros còn dẫn đến sự hình thành các khu vực của những người Hồi giáo cực đoan ở Bosnia Herzegovina, ở Sandjak - khu vực lân cận với Serbia, khu vực người thiểu số gốc Albani ở Macedonia và Montenegro.
Sự kết hợp giữa CIA và trùm đầu cơ Soros đến nay tiếp tục hiện diện ở Syria, Iraq, Li-băng, Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều quốc gia khác qua việc hỗ trợ lực lượng Hồi giáo Wahhabist – một lực lượng thánh chiến gốc Arab Saudi. Sự kết hợp này cũng bị cáo buộc là nguyên nhân dẫn đến “cơn địa chấn Mùa xuân Arab” và những hệ lụy sau đó ở hàng loạt quốc gia Bắc Phi và Trung Đông. Mối quan hệ giữa CIA, Soros và Wahhabists trở nên mật thiết từ hồi Nam Tư còn tồn tại dưới thời của Tổng thống Bill Clinton.
Ban đầu nhằm vào Serbia, lực lượng thánh chiến này giờ đây nhằm mục tiêu vào các cơ sở của Nga ở Syria, Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ cũng được xem là nơi tập kết của các nhóm theo chủ nghĩa phát xít ở trung và tây Ukraine, các lực lược thánh chiến Hồi giáo chống Nga đến từ Chechnya, Ingushetia, Dagestan và các nước cộng hòa khác thuộc Nga.
“Gậy ông đập lưng ông”
Với vai trò tích cực ở Afganistan suốt từ những năm 1950 cho tới những năm 1970, CIA chính là “bà đỡ” cho sự lớn mạnh của phong trào Hồi giáo Mujaheddin – phong trào đã giành quyền kiểm soát đất nước sau cuộc nội chiến Afganistan.
 |
| Lực lượng Mujaheddin trong cuộc chiến với Liên Xô và chính phủ Afganistan. |
Nhưng có lẽ chính CIA cũng không lường tới việc một nhánh của Mujaheddin đã tách ra và phát triển thành Al Qaeda. Không những vậy, quyết định nhân rộng mô hình các tổ chức thánh chiến sang Trung Đông và Bắc Phi sau đó cũng đã góp phần lan tỏa chủ nghĩa hồi giáo cực đoan sang những “điểm nóng” này.
Một trong những sự việc được coi là để lại “hậu quả khôn lường” của CIA là dàn xếp cho các lực lượng lính đánh thuê ở Trung Đông sang vùng tây bắc Pakistan để hỗ trợ lực lượng Hồi giáo Afganistan trong cuộc chiến với Liên Xô và chính phủ Afganistan. Dưới sự vận động của Mỹ, nhiều nguồn lực hỗ trợ đến từ Arab Saudi, đặc biệt là một số gia tộc quyền quý.
Một trong số này là Osama Bin Laden, người sau đó đã tới vùng Tây Băc của Pakistan, nhận vũ khí và thành lập nên cái gọi là “Nhà nước Arab ở Afganistan” để chiến đấu chống lại Liên xô và chính quyền Kabul. Cuộc chiến chống khủng bố hàng chục năm trời, mà việc tiêu diệt trùm khủng bố Osama Bin Laden sau này vẫn chưa phải là sự kết thúc đã cho thấy hoạt động của CIA từ thời Chiến tranh lạnh đã để lại những hậu quả ngoài ý muốn nhưng vô cùng khủng khiếp.
Không chỉ có Osama Bin Laden, nhiều người khác thuộc “Nhà nước Arab ở Afganistran” sau này cũng trở lại đất nước họ như Ai Cập, Arab Saudi, Syria, Libya, Algeria, Tunisia, Yemen, và ngoại trừ ở Arab Saudi, tất cả những người này đều cầm vũ khí chiến đấu chống lại chính chính quyền ở đất nước mình. Trong số họ, rất nhiều chiến binh còn đang chiến đấu với tư cách sĩ quan cao cấp của IS và Al Qaeda ở Syria, Libya và yemen, với chính những vũ khí được CIA cung cấp.
Như vậy, việc sử dụng lính đánh thuê người Uzbekistan của CIA có lịch sử lâu đời như chính tuổi đời của tổ chức tình báo này, nghĩa là cách đây hơn 60 năm. Tiết lộ này có nghĩa việc sử dụng những người gốc Hồi giáo để gây bất ổn ở hàng loạt điểm nóng hiện nay chỉ là sự nối dài những gì đã diễn ra trong quá khứ.
Điển hình như ở Syria, các lực lượng thánh chiến đối lập nhận được sự hỗ trợ của CIA bao gồm Ahrar al-Sham, Jabhat al Nusra, Jabhat Ansar al-Islam, Imam Bukhari Jamaat… Toàn bộ những nhóm này đều có phần nào đó liên quan tới IS và từng thề trung thành với tổ chức khủng bố này. Đặc biệt, tổ chức cuối cùng trong danh sách là Imam Bukhari Jammat chính là một nhóm lính đánh thuê gốc Uzbekistan và đã giúp IS chiếm được một phần thành phố chiến lược Idlib.
Chưa biết những lực lượng đối lập ở Syria có giúp Mỹ thực hiện mong muốn lật đổ Tổng thống Al Assad hay không, chỉ biết rằng Mỹ có lẽ đang là nước đổ nhiều tiền của nhất vào cuộc chiến chống IS – tổ chức khủng bố khét tiếng có gốc rễ từ Al Qaeda, và xa hơn nữa là Mujaheddin – và cũng là quốc gia trở thành mục tiêu bị nhắm đến nhiều nhất của các âm mưu khủng bố…/.
