Dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt: Mô hình nào cho phù hợp?

Ảnh minh họa (Phú Quốc, Kiên Giang)
Ảnh minh họa (Phú Quốc, Kiên Giang)
(PLO) - Thảo luận về dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (ĐVHCKTĐB), các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đều bày tỏ tán thành với việc xây dựng Luật với thể chế vượt trội nhằm tạo tăng trưởng và thử nghiệm đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy thuộc hệ thống chính trị, đồng thời cụ thể hóa quy định của Hiến pháp và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, vẫn còn ĐB băn khoăn về một số nội dung cụ thể trong dự thảo Luật. 

Trực thuộc Chính phủ hay thuộc tỉnh?

Một trong những điểm nhận được sự quan tâm của gần như tất cả các ĐBQH là vấn đề mô hình tổ chức chính quyền địa phương ĐVHCKTĐB. Hiện tại, Chính phủ đề xuất 2 phương án, trong đó phương án 1 đề nghị không tổ chức Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) tại ĐVHCKTĐB mà thực hiện thiết chế Trưởng ĐVHCKTĐB do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, được phân quyền, phân cấp mạnh, có thẩm quyền quyết định và tổ chức thực hiện toàn bộ các hoạt động hành chính, kinh tế - xã hội trên địa bàn ĐVHCKTĐB. Chính phủ đề xuất lựa chọn phương án này. Phương án 2 được Chính phủ đưa ra là tổ chức chính quyền địa phương ĐVHCKTĐB gồm có HĐND và UBND. 

Theo dự thảo Luật, quy định riêng về ngành, nghề ưu tiên phát triển đối với từng ĐVHCKTĐB được nêu như sau:

- Vân Đồn: phát triển các ngành công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao; du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, công nghiệp văn hóa; dịch vụ hàng không và hậu cần hàng không; dịch vụ thương mại và mua sắm.

- Bắc Vân Phong: phát triển các ngành công nghệ thông tin, điện tử, cơ khí chính xác; cảng biển hàng hóa và hành khách quốc tế; dịch vụ hậu cần cảng biển; du lịch nghỉ dưỡng, thương mại, tài chính.

- Phú Quốc: phát triển du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái; hội nghị, triển lãm quốc tế, dịch vụ thương mại và mua sắm; dịch vụ quản lý tài sản; dịch vụ y tế, giáo dục chất lượng cao; công nghệ sinh học.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng quy định một số chính sách ưu đãi riêng áp dụng đối với từng ĐBHCKTĐB.

Qua thảo luận tại phiên họp, đa số các ĐBQH cũng bày tỏ tán thành với phương án 1 được Chính phủ đề xuất. ĐB Nguyễn Thị Lệ Thủy (Bến Tre) cho rằng mô hình này tạo ra điều kiện thuận lợi để phát triển và thử nghiệm đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy phù hợp thông lệ quốc tế.

Nhận định tính tự chủ, tự quản là linh hồn của ĐVHCKTĐB nên ĐB Thạch Phước Bình (Trà Vinh) cũng cho rằng không nên áp dụng mô hình trực thuộc hành chính thuộc tỉnh như các địa phương hiện nay với mô hình ĐVHCKTĐB.

Với quan điểm như vậy, ĐB Bình đề nghị quy định các ĐVHCKTĐB nên thuộc Chính phủ hoặc có thể được phân cấp một số quyền của Chính phủ và UBND cấp tỉnh. Người đứng đầu các đơn vị đó được Thủ tướng Chính phủ phân cấp một số quyền của Thủ tướng và quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh cho phù hợp. 

ĐB Huỳnh Thành Chung (Bình Phước) cũng kiến nghị QH chọn phương án 1 với lý do thiết chế đặc khu trưởng sẽ đáp ứng nhanh nhất, tốt nhất các nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của nhân dân và nhà đầu tư, tạo ra môi trường và điều kiện thuận lợi cho nền kinh tế nội khu phát triển mạnh mẽ và năng động. “Ở đây là quyền quyết định dựa trên nền tảng các quy định trong khuôn khổ pháp lý. Còn phần trách nhiệm trực tiếp trước Đảng, Nhà nước và nhân dân nếu chúng ta quá dựa vào cơ chế tập thể thì tính chịu trách nhiệm cá nhân phần nào cũng bị hạn chế. Do vậy, với cơ chế nâng cao trách nhiệm người đứng đầu thì tôi tin rằng quyết định của người đứng đầu sẽ được cân nhắc và thận trọng”, ĐB nói.

Tuy nhiên, ĐB Thạch Phước Bình cho rằng nhiệm vụ của trưởng ĐVHCKTĐB thể hiện sự vượt trội, đột phá về giao thẩm quyền nhưng cơ chế giám sát thì quy định còn chung chung. Do đó, ĐB đề nghị cân nhắc, xem xét quy định rõ thêm. Ngược lại, ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) lựa chọn phương án 2.

“Phương án 2 tôi nghĩ sẽ thực hiện có mô hình HĐND và UBND, quy định lại số lượng thẩm quyền của UBND và HĐND ít hơn cho thuận lợi, dễ dàng. HĐND thực hiện nhiệm vụ giám sát đối với chính quyền của đặc khu. Từ chỗ giao thẩm quyền giống như tỉnh và có thể có những quyền cao hơn tỉnh, ví dụ được Chính phủ ủy nhiệm để cho đặc khu thể hiện được tầm vóc xứng tầm, đối ngoại thu hút, kêu gọi được đầu tư thuận lợi, dễ dàng, không phải ở tầm vóc như cấp huyện…”, ĐB nói.

Có nên giao đất 99 năm?

Cũng thảo luận tại phiên họp, ĐB Trương Trọng Nghĩa - TP Hồ Chí Minh bày tỏ băn khoăn về việc dự thảo Luật đề xuất mở rộng thời gian giao đất lên đến 99 năm. “Tại sao chúng ta lại mở so với luật hiện hành? Luật hiện hành tối đa là 70 năm mà chỉ Thủ tướng mới quyết định. Còn ở trong này chúng ta quy định những người được cấp quyền sử dụng đất 99 năm là nhà đầu tư chiến lược. Nhưng khái niệm nhà đầu tư chiến lược lại rất dễ dãi, ví dụ nếu anh đầu tư vào casino 44.000 tỷ, anh được cấp đất 99 năm. Chúng ta không biết 50 năm nữa thì loài người có xài tiền không, 50 năm nữa còn đánh bạc không và nếu 50 năm nữa người ta đánh bạc người ta có đánh theo kiểu casino này không mà chúng ta lại quy định một nhà đầu tư 44.000 tỷ đầu tư vào casino chúng ta cấp đất 99 năm. Nếu như 30 năm nữa casino đó thất bại, chúng ta có thu hồi đất không? Tôi đề nghị bỏ việc cấp chủ quyền sử dụng đất 99 năm và chúng ta áp dụng như hiện nay, tối đa là 70 năm”, ĐB nói.

Đồng quan điểm, ĐB Nguyễn Văn Tuyết (Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng việc giao đất với thời hạn tối đa 99 năm là quá dài so với chu kỳ thu hồi vốn của hoạt động sản xuất kinh doanh và có thể bất lợi cho Nhà nước do nền kinh tế thế giới đang có sự biến động mạnh và có thể dẫn đến những thay đổi và khó dự báo. Theo ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp), nếu giao đất cho các dự án kéo dài 70 năm, 90 năm, thậm chí hơn như vậy không khác gì cho không đất đai cho những người thuê đất.

Nhận định các địa bàn dự kiến thành lập 3 ĐVHCKTĐB là Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc đều là những nơi có địa bàn chiến lược về quốc phòng, an ninh, ĐB Nguyễn Văn Tuyết cũng cho rằng cần phải làm rõ vấn đề bảo vệ quốc phòng, an ninh, quốc gia cũng như tác động đến tình hình an ninh, chính trị trong khu vực.

ĐB cũng đề nghị đánh giá tác động đối với việc bảo tồn các giá trị tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học, đặc biệt là tài nguyên biển đảo và rừng phòng hộ ở các khu vực này. Về các chính sách an sinh xã hội, bảo đảm ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng dân cư địa phương tại đây. 

* ĐB Lưu Thành Công (Vĩnh Long): 

Quy định để không dẫn đến lạm quyền, vượt quyền

“Tôi tán thành với phương án 1 vì mô hình này sẽ tạo ra sự đột phá quan trọng trong cơ chế quản lý hành chính, đơn giản thủ tục hành chính, giảm bớt thời gian xử lý các công việc của địa phương, từ đó sẽ tăng sức hút, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trong việc tham gia phát triển kinh tế - xã hội tại các ĐVHCKTĐB. Đây sẽ là một bước thí điểm về chính sách để có cơ sở xem xét thực hiện các điều chỉnh cần thiết trong mô hình tổ chức cơ quan hành chính chính quyền địa phương các cấp nói chung, đáp ứng yêu cầu cải cách bộ máy nhà nước của chúng ta hiện nay hiệu lực, hiệu quả. Tuy nhiên, đây là một mô hình rất mới. Bên cạnh việc giao thiết chế này nhiều thẩm quyền quan trọng thì vẫn cần phải xác định cơ chế giám sát kiểm soát quyền lực để vừa đề cao trách nhiệm cá nhân, đảm bảo tính năng động, sáng tạo trong công tác quản lý nhưng cũng không dẫn đến lạm quyền, vượt quyền”. 

* ĐB Nguyễn Thị Lệ Thủy (Bến Tre):

Bổ sung cơ chế đặc thù trong tuyển chọn đề bạt cán bộ

 “Để thể hiện tính đặc biệt hay nói cách khác là tính khác biệt về hành chính, tôi đề nghị bổ sung thêm vào dự án luật quy định về nhiệm kỳ của trưởng ĐVHCKTĐB; cách định hướng nguyên tắc cơ bản để hình thành hệ thống tổ chức bộ máy tinh gọn hiệu lực, hiệu quả và đủ thẩm quyền... Ngoài ra, để giúp cơ chế phản ứng nhanh của đặc khu, dự thảo Luật cần bổ sung cơ chế đặc thù trong tuyển chọn, đề bạt cán bộ, kể cả chức vụ trong ĐVHCKTĐB như thi tuyển, tranh cử, rút gọn quy trình xử lý kỷ luật và giảm bớt một số hình thức kỷ luật, chỉ giữ lại những hình thức kỷ luật cao nhất”.

* ĐB Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định): 

Quy định tiêu chuẩn ngoại ngữ và tin học đối với người đứng đầu

“Tôi quan tâm là về tiêu chuẩn của trưởng đặc khu hành chính hay Chủ tịch UBND ĐVHCKTĐB. Là người đứng đầu của chính quyền và phải luôn tiếp xúc làm việc với các đối tác, nhà đầu tư nước ngoài… theo tôi, ngoài các tiêu chuẩn đã được Đảng, Nhà nước quy định đối với những người có chức vụ tương đương, nếu chúng ta không xem xét đến trình độ ngoại ngữ và tin học đối với trưởng khu hành chính hay Chủ tịch UBND ĐVHCKTĐB thì nhiệm vụ lãnh đạo chính quyền để tạo sự phát triển vượt bậc của các ĐVHCKTĐB sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ. Vì vậy, tôi đề nghị tiêu chuẩn ngoại ngữ và tin học đối với trưởng đặc khu hay Chủ tịch UBND ĐVHCKTĐB cần được quan tâm khi xem xét bổ nhiệm và cũng mở rộng tiêu chuẩn ngoại ngữ, tin học đối với cả cấp phó và một số bộ phận cần thiết khác”. 

* ĐB Lê Thanh Vân (Cà Mau): 

Phải chú ý đến mặt trái của mô hình

“Qua thực tiễn tổ chức mô hình của các nước cho thấy ưu đãi, đặc biệt là ưu đãi về thuế, không phải là tính vượt trội mà chính là môi trường, là thủ tục đầu tư. Ở đây, tôi muốn nhấn mạnh là phải chú ý đến mặt trái của các mô hình, kể cả mô hình thành công như Thẩm Quyến, như phát triển thiếu cân đối, đầu cơ đất đai, nguy cơ mất chủ quyền lãnh thổ, lao động giá rẻ bị bóc lột, bất công xã hội, an ninh trật tự, ô nhiễm môi trường và hàng loạt vấn đề khác”.

Đọc thêm

Công trường đường dây mạch 3 bộn bề khó khăn

Chủ tịch HĐTV EVN sát sao kiểm tra tiến độ thi công đường dây mạch 3. (Ảnh: EVN) .
(PLVN) - Chỉ còn vài ngày nữa là đến cột mốc mục tiêu đầu tiên của dự án đường dây mạch 3 đưa điện ra Bắc (hoàn thành đúc móng toàn tuyến vào ngày 30/3) nhưng khối lượng công việc vẫn còn bộn bề. Chủ đầu tư cũng như các Bộ, ngành liên quan vẫn đang dốc toàn lực thực hiện dự án này.

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.

Miền Trung sắp có cảng nước sâu đón tàu 100.000 tấn

Phối cảnh dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy. (Ảnh: quangtri.gov.vn)
(PLVN) - Dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy (Quảng Trị) đang được khởi động trở lại. Đây là dự án cảng nước sâu có tổng mức đầu tư hơn 14.000 tỷ đồng, sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ tạo thêm sức bật cho kinh tế biển khu vực miền Trung.

VNDirect bị tấn công, HNX tạm thời ngắt kết nối giao dịch

Thông báo trên trang web của VNDirect
(PLVN) - Hệ thống Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect bị tấn công từ 10h sáng chủ nhật, ngày 24/3, đến sáng 25/3 vẫn chưa khắc phục được, Sở Giao dịch chứng khoán (GDCK) Hà Nội (HNX) thông báo tạm thời ngắt kết nối giao dịch với công ty chứng khoán này…

Khơi thông dòng chảy tài chính cho nông nghiệp thuận thiên

Các giống lúa chịu mặn tốt được canh tác xen kẽ vụ tôm ở tỉnh Bạc Liêu. (Ảnh: Chí Quốc)
(PLVN) - Gần 98% môi trường tự nhiên của vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã bị chuyển đổi trong nửa thập kỷ qua. Phát triển nông nghiệp dựa theo tự nhiên đang là yêu cầu cấp bách cho vùng đất này và nguồn lực tài chính được xem là một trong các giải pháp quan trọng nhất.

Khởi nghiệp - hãy tự tin, dám làm, đừng sợ!

Nguyễn Thị Thu Hoa, CEO Trường Foods bên sản phẩm cao cấp Con Cui làm từ thịt lợn mán. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Họ đều khởi nghiệp khi còn rất trẻ từ tay trắng. Đến nay, tổng doanh thu của họ đã tới 40-50 tỷ đồng. Họ đã được đề cử là 1 trong 20 Gương mặt trẻ Việt Nam năm 2022 ở lĩnh vực Kinh doanh - khởi nghiệp.

Khởi nghiệp ngày nay: Khó khăn hay cơ hội?

Khởi nghiệp thời điểm này chứa đựng nhiều rủi ro, nhưng đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội cho người có đam mê, sáng tạo, học hỏi. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Trong thời điểm kinh tế biến động như hiện nay, câu hỏi về khởi nghiệp đã trở thành một chủ đề nóng bỏng. Và những người dũng cảm đặt chân vào thế giới kinh doanh phải đối mặt với một thách thức vô cùng lớn: Liệu đó là một cuộc đua đầy khó khăn hay cơ hội lớn đang mở ra?

Khởi nghiệp - những góc nhìn khác

Thanh niên khởi nghiệp thời ChatGPT cần nghĩ rộng ra lớn hơn và nhìn góc nhìn khác. (Ảnh: N.T)
(PLVN) - “Khởi nghiệp dựa trên công nghệ mở và Việt Nam đang đứng trước bước thay đổi lịch sử. Tinh thần khởi nghiệp phải nghĩ rộng ra, lớn hơn và nhìn góc nhìn khác. Và từng góc nhìn, trong đó sẽ có góc phù hợp với từng bạn” - Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nhắn nhủ các bạn trẻ…

Những điều chưa biết về hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu

Thung lũng Silicon tiếp tục giữ vị trí hàng đầu trong số các hệ sinh thái khởi nghiệp năm 2023. (Ảnh: San Francisco Chronicle)
(PLVN) - Hàng thập kỷ qua, các công ty khởi nghiệp đã chứng minh được chỗ đứng trong nền kinh tế hiện đại và là một trong những giải pháp cho phát triển bền vững. Trong đó, hệ sinh thái khởi nghiệp khắp năm châu - nơi sản sinh ra những huyền thoại, những doanh nghiệp tỷ USD góp vai trò quan trọng vào thành tựu nói trên.

Tiết kiệm điện không chỉ trong Giờ Trái đất

Sân bay Nội Bài giảm bớt điện hưởng ứng chiến dịch Giờ Trái đất.
(PLVN) - Hàng loạt hoạt động đã diễn ra trong Giờ Trái đất 2024. Thông điệp được gửi đi từ các hoạt động này là tiết kiệm điện (TKĐ) thành thói quen. Nghiên cứu của Ngân hàng thế giới cho thấy, nếu Việt Nam thực hành TKĐ hiệu quả tương đương với việc xây được nhà máy điện mới với công suất 12.000 MW.