30 năm phát triển kinh tế thị trường: Ngập ngừng “một tiến, hai lùi”…

Toàn cảnh hội thảo
Toàn cảnh hội thảo
(PLO) - Mặc dù đã phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 30 năm nay nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, chính bởi sự ngập ngừng kiểu “một tiến, hai lùi…” nên Việt Nam vẫn chưa có một nền kinh tế thị trường đầy đủ…
Vấn đề được đề cập tại buổi hội thảo ra mắt cuốn sách “Báo cáo phát triển nền kinh tế thị trường (KTTT) Việt Nam 2014” do Nhà xuất bản Tri Thức phát hành…
Băn khoăn “định hướng xã hội chủ nghĩa”…
Một vấn đề đã và đang có nhiều tranh luận là “nền KTTT định hướng XHCN” mà Việt Nam đang theo đuổi, trong khi một số có quan điểm cho rằng tuy có khác biệt, nhưng về cơ bản thể chế KTTT định hướng XHCN của Việt Nam hiện nay không mâu thuẫn với thể chế KTTT tự do (laisez-faire), theo GS Chu Hảo, Giám đốc Nhà Xuất bản Tri Thức, nếu cụm từ XHCN ở đây được hiểu là mô hình CNXH kiểu Liên Xô cũ, “thì nó không có gì liên quan, nó mâu thuẫn triệt để với KTTT”. 
Ghép hai khái niệm ấy với nhau là “khiên cưỡng, là thiếu khoa học, là nói lấy được”. “Còn hiểu “định hướng XHCN” là có sự quản lý của Nhà nước, là coi trọng công bằng xã hội thì cái đuôi ấy là thừa; bởi vì không quốc gia nào theo nền KTTT, nhất là các nước Bắc Âu và Bắc Mỹ, lại phản đối điều đó, thậm chí họ còn làm tốt, mà không cần nói ra điều ấy…”- GS Hảo bày tỏ quan điểm.
Theo GS Chu Hảo, ở Việt Nam hiện nay không gì đáng quan tâm hơn là xây dựng thể chế kinh tế thị trường. “Thể chế KTTT còn có nhược điểm, nhưng chắc chắn là còn lâu loài người mới tìm thấy một thể chế hay hơn!”.
Thể chế kinh tế thị trường đầy đủ
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, thành công của KTTT ở Việt Nam hiện nay không phải chỉ là ở Đảng và Chính phủ mà còn do người dân tự chuyển đổi rất nhanh. Bà Lan dẫn ra câu chuyện khoán 10 của nguyên Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Kim Ngọc vào thập kỷ 60 của thế kỷ trước đã tạo bước chuyển lớn trong nông nghiệp. 
“Phải nhắc lại để lý giải cho sự tiến triển nền KTTT của Việt Nam hiện nay. Tuy ta đổi mới nhưng là sự quay lại sự phát triển đã có từ trước. Nhưng đã có giai đoạn phát triển mô hình XHCN kiểu Liên Xô đã làm ngắt quãng sự phát triển KTTT ở nước ta” - bà Lan lý giải. 
Theo bà Lan, lẽ ra Việt Nam có thể phát triển KTTT đầy đủ hơn so với hiện nay. “Chúng ta đi theo KTTT, nhưng tư duy về nó cứ theo kiểu một bước tiến, một bước lùi, như sau khi gia nhập WTO, nên dẫn đến sự suy giảm kinh tế kéo dài từ đó đến nay…” - bà Lan nói.
Theo bà, nhìn lại về tư duy thấy rõ đó là lúc phát triển mạnh doanh nghiệp nhà nước (DNNN), đổ quá nhiều nguồn lực vào DNNN, ồ ạt lập các tập đoàn kinh tế nhà nước, dẫn đến khu vực tư nhân bị chèn ép. Cũng theo bà, nhìn lại giai đoạn vừa rồi có quá nhiều DN tư nhân “chết” “thể hiện rõ hệ quả của sự ngập ngừng trong phát triển KTTT”… 
Và cũng chính sự ngập ngừng đó khiến trong suốt một thập kỷ qua, kinh tế cứ lên lại xuống và “đến hôm nay tuy không còn ở điểm đáy nhưng vẫn trong vùng đáy như anh Trần Đình Thiên đã bình luận tại Diễn đàn Kinh tế mùa Xuân vừa rồi” - bà Lan dẫn chứng.
“Mặc dù đã 20 năm tham gia cộng đồng kinh tế ASEAN nhưng đến nay Việt Nam vẫn đang ở nhóm 4 quốc gia kém nhất trong cộng đồng. Nếu không phát triển KTTT nhanh hơn nữa, thậm chí chúng ta lùi xuống và kém cả Lào và Campuchia” – bà Lan khuyến cáo. Theo bà, cần phải so sánh nền KTTT của Việt Nam đang “vênh” so với các nước trong khu vực như thế nào để mà cải thiện… 
Theo ông Đinh Tuấn Minh, Chủ biên báo cáo, sau những bước đi dò dẫm cuối thập niên 1980, nền kinh tế Việt Nam đã có những quyết định không thể đảo ngược chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung bao cấp sang hướng nền KTTT, đánh dấu bằng việc ra đời của Hiến pháp 1992.
Về tổng thể, các chỉ số về tự do kinh tế của Việt Nam cho thấy nền kinh tế của Việt Nam đã có sự cải thiện đáng kể trong giai đoạn 2000–2006, nhưng sau đó bị chững lại. Từ năm 2012 tới nay, mức độ phát triển nền KTTT thậm chí có xu hướng tụt lùi.
Ông Minh cũng cho rằng, về mặt xếp hạng, mức độ tự do của nền kinh tế của Việt Nam nằm trong vùng thấp so với khu vực và trên thế giới.
Để đánh giá mức độ phát triển của nền KTTT Việt Nam, nhóm tác giả sử dụng sáu nhóm tiêu chí để đánh giá, bao gồm: quy mô và hiệu quả quản trị nhà nước, hệ thống pháp trị, hệ thống tài chính – tiền tệ, mức độ tự do kinh doanh, mức độ tự do thương mại, và phát triển thị trường các yếu tố sản xuất.

Đọc thêm

Công trường đường dây mạch 3 bộn bề khó khăn

Chủ tịch HĐTV EVN sát sao kiểm tra tiến độ thi công đường dây mạch 3. (Ảnh: EVN) .
(PLVN) - Chỉ còn vài ngày nữa là đến cột mốc mục tiêu đầu tiên của dự án đường dây mạch 3 đưa điện ra Bắc (hoàn thành đúc móng toàn tuyến vào ngày 30/3) nhưng khối lượng công việc vẫn còn bộn bề. Chủ đầu tư cũng như các Bộ, ngành liên quan vẫn đang dốc toàn lực thực hiện dự án này.

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.

Miền Trung sắp có cảng nước sâu đón tàu 100.000 tấn

Phối cảnh dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy. (Ảnh: quangtri.gov.vn)
(PLVN) - Dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy (Quảng Trị) đang được khởi động trở lại. Đây là dự án cảng nước sâu có tổng mức đầu tư hơn 14.000 tỷ đồng, sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ tạo thêm sức bật cho kinh tế biển khu vực miền Trung.

VNDirect bị tấn công, HNX tạm thời ngắt kết nối giao dịch

Thông báo trên trang web của VNDirect
(PLVN) - Hệ thống Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect bị tấn công từ 10h sáng chủ nhật, ngày 24/3, đến sáng 25/3 vẫn chưa khắc phục được, Sở Giao dịch chứng khoán (GDCK) Hà Nội (HNX) thông báo tạm thời ngắt kết nối giao dịch với công ty chứng khoán này…

Khơi thông dòng chảy tài chính cho nông nghiệp thuận thiên

Các giống lúa chịu mặn tốt được canh tác xen kẽ vụ tôm ở tỉnh Bạc Liêu. (Ảnh: Chí Quốc)
(PLVN) - Gần 98% môi trường tự nhiên của vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã bị chuyển đổi trong nửa thập kỷ qua. Phát triển nông nghiệp dựa theo tự nhiên đang là yêu cầu cấp bách cho vùng đất này và nguồn lực tài chính được xem là một trong các giải pháp quan trọng nhất.

Khởi nghiệp - hãy tự tin, dám làm, đừng sợ!

Nguyễn Thị Thu Hoa, CEO Trường Foods bên sản phẩm cao cấp Con Cui làm từ thịt lợn mán. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Họ đều khởi nghiệp khi còn rất trẻ từ tay trắng. Đến nay, tổng doanh thu của họ đã tới 40-50 tỷ đồng. Họ đã được đề cử là 1 trong 20 Gương mặt trẻ Việt Nam năm 2022 ở lĩnh vực Kinh doanh - khởi nghiệp.

Khởi nghiệp ngày nay: Khó khăn hay cơ hội?

Khởi nghiệp thời điểm này chứa đựng nhiều rủi ro, nhưng đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội cho người có đam mê, sáng tạo, học hỏi. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Trong thời điểm kinh tế biến động như hiện nay, câu hỏi về khởi nghiệp đã trở thành một chủ đề nóng bỏng. Và những người dũng cảm đặt chân vào thế giới kinh doanh phải đối mặt với một thách thức vô cùng lớn: Liệu đó là một cuộc đua đầy khó khăn hay cơ hội lớn đang mở ra?

Khởi nghiệp - những góc nhìn khác

Thanh niên khởi nghiệp thời ChatGPT cần nghĩ rộng ra lớn hơn và nhìn góc nhìn khác. (Ảnh: N.T)
(PLVN) - “Khởi nghiệp dựa trên công nghệ mở và Việt Nam đang đứng trước bước thay đổi lịch sử. Tinh thần khởi nghiệp phải nghĩ rộng ra, lớn hơn và nhìn góc nhìn khác. Và từng góc nhìn, trong đó sẽ có góc phù hợp với từng bạn” - Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nhắn nhủ các bạn trẻ…

Những điều chưa biết về hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu

Thung lũng Silicon tiếp tục giữ vị trí hàng đầu trong số các hệ sinh thái khởi nghiệp năm 2023. (Ảnh: San Francisco Chronicle)
(PLVN) - Hàng thập kỷ qua, các công ty khởi nghiệp đã chứng minh được chỗ đứng trong nền kinh tế hiện đại và là một trong những giải pháp cho phát triển bền vững. Trong đó, hệ sinh thái khởi nghiệp khắp năm châu - nơi sản sinh ra những huyền thoại, những doanh nghiệp tỷ USD góp vai trò quan trọng vào thành tựu nói trên.

Tiết kiệm điện không chỉ trong Giờ Trái đất

Sân bay Nội Bài giảm bớt điện hưởng ứng chiến dịch Giờ Trái đất.
(PLVN) - Hàng loạt hoạt động đã diễn ra trong Giờ Trái đất 2024. Thông điệp được gửi đi từ các hoạt động này là tiết kiệm điện (TKĐ) thành thói quen. Nghiên cứu của Ngân hàng thế giới cho thấy, nếu Việt Nam thực hành TKĐ hiệu quả tương đương với việc xây được nhà máy điện mới với công suất 12.000 MW.