Làm giàu nhờ Vườn Quốc gia Xuân Thủy

Khai thác ngao
Khai thác ngao
(PLO) - Vườn Quốc gia (VQG) Xuân Thuỷ (huyện Xuân Thủy, tỉnh Nam Định) không chỉ là vùng lõi có tầm quan trọng đặc biệt của Khu Dự trữ sinh quyển ven biển liên tỉnh đồng bằng châu thổ Sông Hồng mà còn là nơi tạo công ăn việc làm, phát triển kinh tế cho hàng nghìn người dân ở 3 xã vùng đệm của Vườn với các nghề khai thác thủy sản thủ công dưới tán rừng ngập mặn, dịch vụ du lịch và nuôi ngao quảng canh. 

Với sự hỗ trợ của Dự án sáng kiến rừng ngập mặn cho tương lai (MFF), mật ong, nấm của người dân địa phương được gắn logo, mang thương hiệu VQG Xuân Thủy.

Phục hồi nghề nuôi ngao quảng canh

Trải qua lịch sử gần 200 năm, vùng đất ngập nước ở cửa sông ven biển thuộc VQG Xuân Thuỷ hiện nay chứng kiến nhiều thay đổi cả theo chiều hướng tích cực cùng với những biến cố tiêu cực khác. Những năm 70 của thế kỷ XX, khi hệ thống rừng ngập mặn bị phá bỏ, vùng bãi bồi thuộc địa phận hai xã Giao Long và Giao Hải bị biển xâm lấn mạnh mẽ, làm mất đi phần  lớn diện tích đất bãi bồi tương ứng với địa phận quản lý hành chính của hai xã này. Nghề nuôi hải sản ở huyện Xuân Thủy hình thành từ thập niên 80 của thế kỷ trước. 

Năm 1986, UBND huyện Xuân Thuỷ triển khai đắp Đập Vọp ngăn Sông Vọp để lấy đường tiến công ra Cồn Ngạn, quai đắp bờ đầm nuôi trồng quảng canh các loài hải sản bản địa như: tôm rảo, cua bể và rong câu chỉ vàng. Phong trào làm đầm tôm cũng phát triển mạnh mẽ vào đầu những năm 90 khi có chủ trương xuất khẩu thuỷ sản sang các nước châu Âu và Đông Bắc Á.

Hàng ngàn ha rừng ngập mặn trên các bãi bồi ở Cồn Ngạn và Cồn Lu đã được chuyển đổi mục đích từ phòng hộ ven biển sang nuôi trồng thuỷ sản. Cùng lúc với việc nuôi tôm là phong trào ồ ạt nuôi ngao thương phẩm. Các hộ dân đã lấn chiếm đất vùng bãi bồi còn hoang hoá ở khu vực cuối cồn Lu và cồn Ngạn chuyển sang nuôi ngao quảng canh. 

Đập Vọp lúc đầu đã giúp dân địa phương mở mang bờ cõi, tiến dần ra biển để nuôi trồng và khai thác nguồn lợi thuỷ sản. Tuy nhiên, do Đập Vọp tạo sự ngăn cách của hai nguồn nước: nước ngọt từ sông Hồng và nước mặn từ biển Giao Hải nên đã làm mất đi cân bằng sinh thái ở khu vực.

Phía đầu sông Hồng (đông Đập Vọp) vì quá ngọt nên lau sậy phát triển mạnh chỉ có các loài tôm, cá tạp ở hệ sinh thái ngọt lợ (có giá trị kinh tế thấp) thích ứng được. Phía tây Đập Vọp bị mặn hoá nên chỉ có loài hà thích ứng, phát triển mạnh, rừng ngập mặn bị lụi đi nhiều vì hà bám nên hiệu quả nuôi trồng thuỷ sản ở khu vực không cao. 

Cò lạo di cư về Vườn vào cuối năm
Cò lạo di cư về Vườn vào cuối năm

Năm 2002, Đập Vọp được thông bằng Cầu Vọp, đồng thời với việc mở hàng loạt kênh cấp thoát nước chạy dọc Cồn Ngạn, hệ thống nước được điều hoà hợp lý hơn. 2004 là năm được mùa ngao giống tự nhiên giúp cho cộng đồng địa phương có được nguồn thu nhập khá lớn (hàng trăm tỷ đồng từ sản phẩm ngao các loại).

Tuy nhiên, mấy năm trở lại đây do việc canh tác bất hợp lý cộng với các yếu tố khách quan khác như: ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu, nghề nuôi trồng thuỷ sản nói chung ở khu vực bị suy giảm mạnh. Nhiều đầm tôm và vây vạng làm ăn kém hiệu quả, thất thu, bỏ đầm trống hoặc làm cầm chừng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nghề nuôi trồng thuỷ sản và an sinh xã hội ở khu vực. 

Hiện nay, sau khi phục hồi lại rừng sú vẹt, nghề nuôi ngao quảng canh tại khu vực vùng đệm VQG Xuân Thủy phát triển mạnh. VQG Xuân Thủy có diện tích rừng là 15.100ha, trong đó có 7.100ha vùng lõi, 8.000ha vùng đệm, dân số vùng đệm dưới 50.000 người. Khoảng 500 hộ dân đã nhận khoán mặt nước để nuôi ngao trắng. Hiện diện tích mặt nước nuôi ngao là 1.500ha.

Là nơi cuối nguồn sông Hồng, hàng ngày phải hứng chịu các nguồn thải từ hệ thống các con sông đổ về như dư lượng thuốc trừ sâu từ nông nghiệp, các chất thải, hóa chất các khu công nghiệp, nước thải sinh hoạt… Tuy nhiên, do khả năng thanh lọc của rừng ngập mặn đáng ghi nhận nên dù nhiều nơi khác, người dân lao đao vì ngao chết hàng loạt do ô nhiễm môi trường thì vùng nuôi ngao ở Xuân Thủy vẫn đảm bảo.

Hai năm qua, việc nuôi trồng ổn định, sản lượng cao, thu nhập người dân ổn định. Việc nuôi ngao phát triển đã tạo sinh kế cho nhiều gia đình như lao động làm thuê, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ nuôi trồng thủy sản như vây lưới, cọc tre, người buôn bán thủy hải sản, dịch vụ đi biển, dịch vụ du lịch. 

Sản vật mang thương hiệu “VQG Xuân Thủy”

Anh Vũ Quốc Đạt - Trưởng phòng Khoa học và Hợp tác Quốc tế, VQG Xuân Thủy cho biết: “Rừng ngập mặn (RNM) có lịch sử hình thành khá phức tạp. Ban đầu chỉ là phong trào trồng vẹt (trang) tự phát để phòng hộ đê biển, sau đó địa phương đã nhận được các tài trợ nhỏ của Chính phủ và các tổ chức quốc tế. Hiện khu vực Cồn Lu và Cồn Ngạn có lịch sử hình thành khoảng trên 100 năm.

Hai cồn bãi này được người dân địa phương khai thác nguồn lợi thuỷ sản tự nhiên với mục đích tự cấp tự túc là chính. Cồn Mờ (Cồn Xanh ngày nay) có lịch sử hình thành khoảng trên 20 năm. Rừng bảo tồn tốt nên tài nguyên thủy sản dưới tán rừng phát triển tốt.

Rừng đất ngập nước là hệ sinh thái rừng cố định phù sa, ngăn ngừa tác động của sóng biển và thiên tai. RNM còn là nơi ươm giống của nhiều loài thủy hải sản, nơi trú ngụ của các loài chim di cư, cung cấp thức ăn cho các loại chim đặc biệt là chim di cư”. 

Rừng ngập mặn cửa Ba Lạt. Ảnh: VQG Xuân Thủy
Rừng ngập mặn cửa Ba Lạt. Ảnh: VQG Xuân Thủy

Khai thác thủy sản thủ công dưới tán rừng ngập mặn là lực lượng phụ nữ, cao điểm khoảng 500 người, thời tiết thuận lợi cho việc khai thác từ tháng 5-tháng 8. Các sản vật của rừng sú, vẹt VQG Xuân Thủy là ốc hương, cáy mật, hến, ngao đỏ, cua rèm, cá bống bớp. Người dân chủ yếu bắt ốc hương, cáy và hến. 

Chị Đinh Thị Tươi (33 tuổi, ở xóm 21, xã Giao Thuận, huyện Giao Thủy) cho biết: “Tôi đi bắt cáy mật từ năm 16 tuổi, đến nay đã có thâm niên 20 năm. Nghề bắt đòi hỏi phải có kỹ năng riêng, gọi là có nghệ riêng, không phải ai cũng làm được vì con cáy rất nhanh. Khi thấy động nó tụt ngay vào lỗ. Việc đi bắt theo con nước, nước rút thì đi, nước lên thì về. Một tháng đi khoảng 20-25 ngày. Đi đêm thì tập hợp nhóm 2-3 người đi gần nhau.

Ở đây an ninh tốt, có biên phòng, công an, kiểm lâm, cán bộ quản lý bảo vệ VQG. Loại cáy con, bỏ không bắt, chúng tôi chỉ bắt loại trưởng thành từ 20-30 con/ kg, 4 con cáy đã nấu được một nồi canh. Ngày nhiều, ngày ít, trung bình mỗi ngày bắt khoảng 3 kg, lúc nhiều bắt được 5-7 kg. Giá cáy 90-100 nghìn đồng/kg nên thu nhập khoảng 300 nghìn đồng. Ngày bắt được nhiều, thu nhập từ 500-700 nghìn đồng.

Ở 3 xã vùng đệm, có nhiều phụ nữ tần tảo đã nuôi hai con học đại học bằng nghề bắt ốc, bắt cáy như bà Đinh Thị Nữ (xóm 17, xã Giao Thiện), bà Phạm Thị Phượng (xóm 20, xã Giao Thiện). Nghề bắt cáy chủ động về thời gian, không phải đi làm ăn xa, đi làm thuê, có điều kiện gần gũi, chăm sóc con cái, gia đình, làm ruộng, thu nhập ổn định ở mức khá. 

Anh Vũ Quốc Đạt cho biết thêm: “VQG Xuân Thủy có 220 loài chim, trong đó có hơn 150 loài chim nước, hơn 50 loài chim di cư. Hiện Vườn đón lượng khách du lịch lớn trong và ngoài nước. Chim di cư về Vườn từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, nên người nước ngoài thường đến Vườn vào cuối năm khi chim di cư trở về để xem chim. Lượng khách du lịch nội địa đến vào mùa hè, đi xem hệ sinh thái đất ngập nước và thưởng thức những món ăn hải sản địa phương”. 

Ông Nguyễn Viết Cách - Giám đốc VQG Xuân Thủy cho biết: “Tạo ra các sản phẩm bản địa như một cách để giảm tải áp lực khai thác đối với tài nguyên thiên nhiên VQG Xuân Thủy. Thời gian qua, với sự hỗ trợ của Dự án sáng kiến rừng ngập mặn cho tương lai (MFF), Dự án Quảng bá thương hiệu cho sản phẩm địa phương với logo “VQG Xuân Thủy” đã chọn mật ong và nấm làm hai sản phẩm được dán nhãn để quảng bá rộng rãi. 42 nhà sản xuất và hộ gia đình địa phương đã tham gia vào việc tạo ra các sản phẩm được lựa chọn cũng như phát triển hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm đã được Bộ NN&PTNT phê duyệt. Nhờ sự quảng bá của VQG Xuân Thủy, giá của mật ong và nấm được dán nhãn, có logo “VQG Xuân Thủy” đã tăng 25%”.

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Tưng bừng không khí Tết tại hệ thống siêu thị WinMart

Không khí Tết đã rộn ràng tại hệ thống siêu thị Winmart.
(PLVN) - Dù còn gần một tháng nữa mới đến Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 nhưng tại hệ thống siêu thị WinMart trên cả nước, không khí Tết đã rất tưng bừng, náo nhiệt bởi hàng loạt sản phẩm Tết cùng các chương trình ưu đãi, khuyến mại đang được áp dụng.

Pháo hoa Bộ Quốc phòng sẵn sàng phục vụ nhu cầu của người dân dịp Tết Nguyên Đán

Pháo hoa Bộ Quốc phòng sẵn sàng phục vụ nhu cầu của người dân dịp Tết Nguyên Đán
(PLVN) -  Pháo hoa luôn là mặt hàng được nhiều người chờ đợi và săn đón mỗi dịp Tết đến Xuân về; là món ăn tinh thần không thể thiếu trong văn hóa của người Việt. Tại Việt Nam hiện nay, nhà máy Z121 (Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng) là đơn vị duy nhất được phép sản xuất, cung ứng sản phẩm pháo hoa. Trong những năm qua, Nhà máy không ngừng nghiên cứu, cải tiến công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của người dân.

Thịt mát MEATDeli ngày càng được yêu thích, dịp Tết sẽ cung ứng tăng 23%

Người tiêu dùng ngày càng yêu thích thịt mát MEATDeli.
(PLVN) - Người tiêu dùng đang ngày càng yêu thích sản phẩm thịt mát MEATDeli của Tập đoàn Masan. Bằng chứng là 9 tháng đầu năm nay, sản lượng bán ra loại thịt này tăng trưởng ấn tượng. Dự định dịp Tết năm nay, loại thịt này sẽ được Tập đoàn Masan sẽ cung ứng tăng 23% so với dịp Tết năm ngoái.

Vietjet mở thêm 5 đường bay quốc tế mới, giá chỉ từ 0 đồng

Vietjet mở thêm 5 đường bay quốc tế mới, khởi hành từ ngày 21/11. (Ảnh: Vietjet)
(PLVN) - Đáp ứng nhu cầu của khách hàng với các điểm đến quốc tế được yêu thích, Vietjet vừa mở 5 đường bay quốc tế mới, kết nối Hà Nội với Hong Kong (Trung Quốc), Phú Quốc với Đài Bắc (Đài Loan, Trung Quốc) và Busan (Hàn Quốc), TP Hồ Chí Minh với Adelaide và Perth (Australia).

Vietjet mở đường bay thẳng TP Hồ Chí Minh - Jakarta nhân chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội đến Indonesia

Vietjet chào mừng các hành khách trên chuyến bay đầu tiên từ TP HCM đi Jakarta tại sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất.
(PLVN) - Ngày 5/8, tại Jakarta (Indonesia), Vietjet đã chính thức khai trương đường bay thẳng kết nối thành phố Hồ Chí Minh với thủ đô Jakarta, Indonesia trước sự chứng kiến của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và ông Arsjad Rasjid, Chủ tịch Thương mại và Công nghiệp Indonesia (KADIN) cùng đại diện lãnh đạo, doanh nghiệp hai nước, trong khuôn khổ Diễn đàn chính sách, pháp luật, thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư Việt Nam - Indonesia.

Vietjet mở đường bay thẳng Đà Lạt đi Busan

Máy bay Vietjet.
(PLVN) - Vietjet chính thức khai trương đường bay thẳng đầu tiên kết nối Đà Lạt với Busan, phục vụ khách hàng bay dễ dàng giữa thành phố ngàn hoa lãng mạn của Việt Nam và thành phố biển lớn nhất Hàn Quốc với chỉ hơn 5 giờ bay.

Định vị thú cưng

Chip định danh, vòng cổ GPS chỉ truy được “hành tung” của chó, mèo, chứ không thể quản lý hành động của chúng. (nguồn: Stockpicture)
(PLVN) - Quản lý động vật nuôi trong nhà là một công việc khó khăn đối với mỗi người. Vì vậy, có nhiều chủ vật nuôi đã lựa chọn bắn chip định danh hoặc đeo vòng cổ định vị GPS để kiểm soát được “thú cưng”. Tuy nhiên, kết quả của ứng dụng công nghệ hiện đại này ra sao vẫn còn đang gây ra nhiều tranh cãi.

Các gia đình cùng nhau tạo dựng thói quen tiết kiệm điện

Các gia đình tạo dựng thói quen tiết kiệm điện vì một hành tinh xanh. (Ảnh minh họa)
(PLVN) - Trước tình hình hạn hán nghiêm trọng, nhiều hồ thủy điện xuống dưới mực nước chết, nguy cơ thiếu điện hiện hữu, hưởng ứng chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ cũng như phát động tiết kiệm điện toàn quốc năm 2023 của Bộ Công Thương, các gia đình cùng nhau tạo dựng thói quen tiết kiệm điện.