Chuyện ít biết về vị Chủ tịch Quốc hội “Chặt xiềng” đầu tiên

Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1946, cụ Nguyễn Văn Tố đứng bên phải Chủ tịch Hồ Chí Minh
Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1946, cụ Nguyễn Văn Tố đứng bên phải Chủ tịch Hồ Chí Minh
(PLO) - Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 6/1/1946  thành công tốt đẹp. Trong cuộc Tổng tuyển cử đó, cụ Nguyễn Văn Tố đã trúng cử và tại kỳ họp đầu tiên của Quốc hội ngày 2/3/1946, cụ đã được bầu làm Trưởng ban Thường trực Quốc hội - cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tương đương chức danh Chủ tịch Quốc hội ngày nay.
Cụ Nguyễn Văn Tố sinh ngày 5/6/1889 trong một gia đình nhà nho làng Đông Thành, huyện Thọ Xương, nay là số 78 phố Bát Sứ, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội; thuở nhỏ học chữ Hán, sau sang Pháp học đỗ bằng Thành chung (Trung học); về nước làm việc tại TrườngViễn Đông Bác Cổ, Hà Nội, chuyên về văn học cổ Việt Nam. 
Đầu thế kỷ XX, danh tiếng của Nguyễn Văn Tố được xếp vào loại tứ danh kiệt “Quỳnh, Vĩnh, Tố, Tốn” (Phạm Quỳnh, Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Văn Tố và Phạm Duy Tốn). Cụ không những uyên thâm Hán học mà tinh thông cả Tây học.
Ngay cả với ông Nguyễn Thiện Lâu, Giáo sư Trường Khải Định (Huế) có 5 bằng cử nhân Khoa học Xã hội, khi nhờ cụ xem bản thảo, cụ cũng gạch đỏ, ghi rõ lỗi thuộc loại nào khiến ông Lâu phải “tâm phục, khẩu phục”. 
Trong những năm từ 1932 - 1936, cụ viết nhiều bài nghiên cứu bằng tiếng Pháp về lịch sử, văn học… nhiều bài viết cung cấp kiến thức lịch sử đăng trên báo Đông Thanh.
Đặc biệt, những bài viết trên các chuyên mục của Tạp chí Tri Tân không chỉ khẳng định tầm uyên bác của tri thức, tinh thần nghiêm túc của một nhà sử học mà còn thể hiện rõ tấm lòng yêu nước nồng nàn của một nhân sĩ.
Cụ đã soạn thảo hai bộ sử học đồ sộ “Đại Nam dật sử” và “Sử ta so với sử Tàu” rất công phu, nghiên cứu, đối chiếu nhiều nguồn thư tịch, tranh luận kịch liệt với các nhà sử học Pháp về Đông Dương, làm sáng tỏ chân lý một cách khoa học.
Tuy nhiên, sự nghiệp của cụ còn mãi mãi in sâu, đọng lại trong mỗi trái tim, khối óc của người Việt là việc cụ cùng đồng nghiệp đã có công lao rất to lớn trong việc truyền bá học chữ quốc ngữ.
Cụ đã cùng lớp trí thức như các ông Trương Vĩnh Ký, Huỳnh Tịnh Của, Nguyễn Văn Vĩnh, Phan Kế Bính, Lương Văn Can, Nguyễn Quyền, Vũ Đình Hòe... phát động công cuộc cách mạng chữ quốc ngữ. 
Đầu năm 1938, theo đề nghị của đồng chí Trường Chinh, Xứ ủy Bắc Kỳ quyết định thành lập một tổ chức công khai chống nạn mù chữ. Và theo tinh thần trên, Hội Truyền bá quốc ngữ được thành lập, một sự kiện quan trọng và gây tiếng vang, bởi lãnh đạo Hội là các trí thức tiêu biểu như các cụ Bùi Kỷ, Hoàng Xuân Hãn, Lê Thước... Cụ Nguyễn Văn Tố được cử làm Hội trưởng. 
Cách mạng Tháng Tám thành công, một nước Việt Nam độc lập, tự do đã trở thành hiện thực. Trong lời tựa cuốn “Chặt xiềng” xuất bản năm 1946,  Nguyễn Văn Tố viết, đó là những thời khắc oanh liệt, những giây phút thiêng liêng, nó làm cho ta như trông thấy ánh hào quang rực rỡ của những người đã đem hết nhiệt huyết để tháo xiềng, chặt xích mà lấy lại cơ đồ đất nước.
Và chỉ sau 6 ngày độc lập, ngày 8/9/1945 Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ để diệt giặc dốt. Việc truyền bá học chữ quốc ngữ lúc bấy giờ được xem như một nền tảng vững chắc giúp cho người dân giác ngộ cách mạng vùng lên tranh đấu.
Đó là một mốc son về văn hóa - giáo dục của nước nhà. Trong mốc son ấy, nhân dân ta không bao giờ quên công lao của người thuyền trưởng truyền bá quốc ngữ Nguyễn Văn Tố.
Kính trọng lãnh tụ Hồ Chí Minh, kính trọng những nhà lãnh đạo cách mạng khác, Nguyễn Văn Tố cảm phục tấm lòng yêu nước, thương dân, cách lãnh đạo và tổ chức nhân dân đấu tranh giành thắng lợi trong Cách mạng Tháng Tám.
Với lòng nhiệt thành yêu nước, vị nhân sĩ hăng hái đón mừng thắng lợi của cách mạng và sau đấy dồn hết tâm huyết phụng sự đất nước.
Trong cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam ngày 6/1/1946, cụ Nguyễn Văn Tố đã trúng cử đại biểu Quốc hội với tư cách là đại biểu của tỉnh Nam Định và tại kỳ họp đầu tiên của Quốc hội ngày 2/3/1946, cụ đã được bầu làm Trưởng ban Thường trực của Quốc hội - Cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 
Chân dung cụ Nguyễn Văn Tố
Chân dung cụ Nguyễn Văn Tố 
Trong bối cảnh đầy khó khăn, thử thách của vận nước, cụ Nguyễn Văn Tố đã sát cánh cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh cổ vũ, động viên nhân dân ta vững bước vượt qua muôn vàn khó khăn.
Mùa đông năm 1946, hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh với tinh thần nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ, cả nước đồng lòng quyết tâm kháng chiến chống thực dân Pháp.
Với trọng trách của mình, cụ Nguyễn Văn Tố cùng Trung ương Đảng, Chính phủ hành quân lên chiến khu Việt Bắc, động viên đồng bào và chiến sĩ tham gia cuộc trường chinh  gian khổ.  Sau gần 1 năm tiến hành cuộc chiến tranh, vào tháng 10/1947, thực dân Pháp mở cuộc tiến công quy mô vào căn cứ địa Việt Bắc nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến của ta. 
Ngày 10/7/1947, trong cuộc tiến công vào Bắc Kạn, thực dân Pháp đã bắt được cụ. Nhìn thấy một ông cụ có bộ râu thưa, trông rất chững chạc, nói tiếng Pháp rất giỏi, lại yêu cầu Chính phủ Pháp chấm dứt chiến tranh, chúng đã nhầm cụ với Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Khi biết người bị bắt không phải là Chủ tịch Hồ Chí Minh, giặc Pháp đã bắn chết cụ. Cụ Nguyễn Văn Tố là người lãnh đạo cao nhất của ta hy sinh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. 
Trong Lễ truy điệu liệt sĩ Nguyễn Văn Tố, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành cho vị nhân sĩ tài năng, đức độ những lời văn tế ca ngợi sâu sắc và trân trọng: “Nhớ cụ xưa/ Văn chương thuần túy, học vấn cao sâu/ Thái độ hiền từ, tính tình thanh khiết/ Mở mang văn hóa, cụ dốc một lòng/ Phú quý, công danh cụ nào có thiết/ Cụ dù hy sinh, tinh thần cụ ngàn thu sẽ vẻ vang bất diệt/ Chính phủ khôn xiết buồn rầu, đồng bào khôn xiết nỗi lòng thương tiếc”.
Biến đau thương thành hành động cách mạng, kính cẩn nghiêng mình trước anh linh liệt sĩ Nguyễn Văn Tố, Chủ tịch Hồ Chí Minh hứa rằng: “Quyết trường kỳ kháng chiến cho đến thắng lợi hoàn toàn/ Quyết đấu tranh thống nhất độc lập cho nước nhà Nam Việt/ Để anh linh cụ và những liệt sĩ đã hy sinh đều vui sướng ở chốn suối vàng/Và nền dân chủ cộng hòa của nước sẽ vững như nhật nguyệt”.
Đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự hy sinh của cụ Nguyễn Văn Tố là mất mát to lớn. Bác đã mất đi một người cộng sự đắc lực, mất đi một người bạn chí cốt. Phiên họp của Hội đồng Chính phủ chuẩn bị đón tết Mậu Tý 1948, Bác đã bật khóc khi nhớ đến cụ.
Trong nhiều năm, Văn phòng Quốc hội cùng gia đình đã gắng sức tìm kiếm, thu thập thông tin từ nhiều nguồn để tìm mộ của cụ nhưng không tìm ra manh mối. Có người cho rằng, cụ Tố bị địch bắt và thủ tiêu tại Bắc Kạn. Thông tin khác lại cho rằng cụ là một nhân sỹ nổi tiếng, giặc Pháp không lý gì lại giết hại cụ, có thể địch đưa cụ về Hà Nội...
Để xác minh các tư liệu cho chính xác về vị Chủ tịch Quốc hội đầu tiên, Văn phòng Quốc hội, Hội Sử học và Ban Liên lạc Hội Truyền bá Quốc ngữ đã triển khai tìm kiếm ở những nơi mà cụ đã hoạt động. Các phương tiện thông tin đại chúng cũng tham gia giúp đỡ.
Sau một thời gian dài, việc tìm kiếm mộ của cụ đã có kết quả. Công lao lớn nhất thuộc về Hội Sử học Việt Nam. Họ đã kiên trì tìm hiểu và nhiều lần lên Bắc Kạn, đến thực địa để triển khai công việc.
Uống nước nhớ nguồn là nghĩa cử cao đẹp của truyền thống dân tộc Việt mà lớp người hôm nay cần trân trọng và phát huy. Hơn 60 năm nằm lại nơi rừng sâu núi thẳm, hồn cốt và anh linh cụ Nguyễn Văn Tố - một nhân sĩ yêu nước, một liệt sĩ anh hùng, vị Trưởng ban Thường vụ Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được trở về trong niềm xúc động của nhân dân.
Để tưởng nhớ công ơn và sự hy sinh to lớn của cụ Nguyễn Văn Tố - vị Chủ tịch Quốc hội đầu tiên của nước ta,  nhiều ngôi trường đã được mang tên cụ ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và ở Nghệ An...

Đọc thêm

Báo chí Uruguay và Argentina khẳng định ý nghĩa của chiến thắng Điện Biên Phủ

Báo chí Uruguay và Argentina khẳng định ý nghĩa của chiến thắng Điện Biên Phủ
Trong không khí tưng bừng kỷ niệm 70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024), trang El Popular của Đảng Cộng sản Uruguay và tờ Resumen Latinoamericano của Argentina đã đăng bài phỏng vấn Đại sứ Việt Nam tại Argentina Ngô Minh Nguyệt, trong đó khẳng định chiến thắng Điện Biên Phủ là chiến thắng của lòng yêu nước nồng nàn, ý chí bất khuất, kiên cường của dân tộc Việt Nam được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử; là chiến thắng của đường lối kháng chiến, đường lối quân sự độc lập, đúng đắn, sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Phát triển mạng lưới đường sắt đô thị: tạo đà cho những bước tiến xa. Kỳ 3: Cần khung khổ pháp lý mới để hiện thực hóa mục tiêu đường sắt đô thị

Dự án tuyến ĐSĐT số 3, đoạn Nhổn - ga Hà Nội vừa hoàn thành tuần thứ tư của giai đoạn vận hành thử nghiệm. (Ảnh: Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội)
(PLVN) - Các chuyên gia cho rằng, mục tiêu xây dựng hệ thống đường sắt đô thị tại TP Hà Nội và TP Hồ Chí Minh vào năm 2035 là khả thi nếu có tư duy mới, thực sự đột phá cùng một khung khổ pháp lý mới, “may đo” riêng cho 2 TP tiệm cận với cơ chế phổ biến của các nước đã phát triển thành công hệ thống đường sắt đô thị.

84 giải pháp đoạt giải Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc

84 giải pháp đoạt giải Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc
Tối 23/4, tại Nhà hát Lớn Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam (VIFOTEC) phối hợp Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Ðoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức tổng kết và trao giải thưởng Hội thi Sáng tạo kỹ thuật lần thứ 17 (2022-2023).

Quy định cụ thể về ngưỡng doanh thu không chịu thuế giá trị gia tăng

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 23/4, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về dự án Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) (sửa đổi), các đại biểu đề nghị Chính phủ tính toán, cân nhắc các yếu tố liên quan để quy định cụ thể mức ngưỡng doanh thu hàng năm thuộc diện không chịu thuế GTGT trong Luật để xác lập căn cứ pháp lý rõ ràng.

Thủ tướng đề xuất đưa ASEAN thành hình mẫu trong chuyển đổi số toàn cầu

Toạ đàm với doanh nghiệp ASEAN và các đối tác với chủ đề “Cộng đồng doanh nghiệp ASEAN, gắn kết, tự cường và bền vững: Nắm bắt thời cơ trong thời đại số”. Ảnh: Dương Giang/TTXVN.
Ngày 23/4, trong khuôn khổ Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone, nước Chủ tịch ASEAN 2024 đồng chủ trì tọa đàm với doanh nghiệp các nước ASEAN và các đối tác với chủ đề “Cộng đồng doanh nghiệp ASEAN gắn kết, tự cường và bền vững: Nắm bắt thời cơ trong thời đại số”.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước gặp mặt cựu chiến binh, cựu TNXP tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ

Các cựu chiến binh, cựu TNXP dự buổi gặp mặt. Ảnh: Trọng Đức/TTXVN
Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024), sáng 23/4, tại Hà Nội, Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam phối hợp cùng Bộ Quốc phòng, Trung ương Hội Cựu thanh niên xung phong Việt Nam, Thành ủy Hà Nội, trang trọng tổ chức cuộc gặp mặt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước với đại diện cựu chiến binh, cựu thanh niên xung phong tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Tiếp tục củng cố cơ sở về giao thông thông minh

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Tiếp tục phiên họp thứ 32, sáng 23/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến bước đầu về dự thảo Báo cáo kết quả bước đầu giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông (TTATGT) từ năm 2009 đến hết năm 2023” về lĩnh vực bảo đảm TTATGT đường bộ.

Tăng cường kết nối hai nền kinh tế Việt Nam - Lào

Thủ tướng Phạm Minh Chính đón Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone.
(PLVN) - Theo tin từ Bộ Ngoại giao, chiều 22/4, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc gặp làm việc với Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhân dịp tham dự Diễn đàn Tương lai ASEAN tại Hà Nội.

Tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Phó Chủ tịch QH Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đề nghị Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các bộ, ngành và các cơ quan hữu quan nâng cao chất lượng hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với việc theo dõi thi hành pháp luật; khẩn trương khắc phục những hạn chế, vướng mắc, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL).

Giám sát các dự án trọng điểm quốc gia: Có giải pháp để tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ

Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Hải nội dung thảo luận.
(PLVN) - Sáng 22/4, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét kết quả giám sát Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của QH về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của QH về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023.